Αποστολή του «Ριζοσπάστη» στο Μεγανήσι το 1977

Της Έλλης Καββαδά * ( Meganisi Times – www.meganisitimes.gr)

Παρασκευή 22 Απριλίου 1977

Και η ιστορία έχει ως εξής….

Ο Γιάννης Θεοδωράκης, αδελφός του Μίκη Θεοδωράκη, ποιητής και νεαρός τότε δημοσιογράφος του «Ριζοσπάστη» κάνει ρεπορτάζ για την εφημερίδα του στην Λευκάδα. Προορισμός του τα νησάκια Σκορπιός, Σκορπίδι Μεγανήσι…

Ο Σκορπιός του Ωνάση προσέλκυε τότε αρκετούς δημοσιογράφους που περιορίζονταν απλά σε μια επίσκεψη στο νησί του μεγιστάνα και σε ότι αφορούσε αυτόν και την διάσημη οικογένειά του.

Ο Θεοδωράκης όμως δεν ήρθε γι αυτούς. Ανθρωπος λαϊκός γνωστός αριστερός και ρομαντικός προχώρησε την επίσκεψή του και στο άγνωστο τότε Μεγανήσι θέλοντας να γνωρίσει από κοντά απλούς ανθρώπους και να καταγράψει τον τρόπο ζωής τους εντυπωσιασμένος από την πολύχρωμη ομορφιά της φύσης που τυλίγει το Μεγανήσι.

«Ένα νησί που δεν τόχεις δεί ποτέ στο χάρτη βρίσκεις τρία χωριά με κατοίκους προοδευτικούς δυνατούς σωματικά και πνευματικά καθώς είναι σμιλεμένοι από την άγρια θάλασσα και από μια κληρονομιά γεμάτη σοφία», γράφει ο ίδιος και προσθέτει:

«Όταν από μακριά ακόμα το αντικρύζεις στον ορίζοντα, νοιώθεις ότι κάτι σημαντικό σε περιμένει. Ενας συγκλονιστικός σε ομορφιά κόσμος. Τελικά όλα τα όμορφα και γοητευτικά τα βρήκα στη Λευκάδα.»

Κάνει επισκέψεις και στα τρία χωριά, αρχίζοντας από το Σπαρτοχώρι όπου εκεί οι κάτοικοι τον ξεναγούν στην σπηλιά του ομηρικού Κύκλωπα, ενώ παραδέχονται ότι ο τουρισμός δεν έχει απλώσει τα πλοκάμια του και γεμάτοι περηφάνια ομολογούν πώς αντιστέκονται στο ξεπούλημα του νησιού(!).

«Το προσπάθησαν, μια και κάποια κυρά δεν ήθελε την τέλεια ερημιά. Μερικοί «δούλοι» όπως οι κάτοικοι στο Μεγανήσι θα γέμιζαν με την φολκλορ παρουσία τους την πλήξη της.

Αλλά πέσανε στον αχνό. Το νησί αυτό δεν το κατοικούν κουνάβια και αλεπούδες, αλλά Μεγανησιώτες ξακουστοί μπουρλοτιέρηδες σε όλους τους αγώνες. Οι επίδοξοι αγοραστές δεν τόλμησαν ούτε με τα κυάλια να το αντικρύσουν».

Φτάνοντας στο Κατωμέρι αναζητάει φαγητό στο οινομαγειρείο «Η Ομόνοια» των «αφών Μάντζαρη» (Μανκέ).

Οινομαγειρείο – καφενείο – κουρείο – ξενοδοχείο «Η Ομόνοια»

Εκεί εντυπωσιάστηκε από την φιλοξενία και την περιποιητικότητα των κατοίκων που αν και ξένος δεν δίστασαν καθόλου.

Οι πίνακες στους τοίχους τραβάνε το βλέμμα του… Εικάζει ότι έχουν φτιαχτεί από κάποιον πρωτευουσιάνο ζωγράφο που έχει περάσει από δω, αλλά ρωτώντας τους ντόπιους μαθαίνει ότι ο ταλαντούχος ζωγράφος είναι ο Σπύρος (Πίπης) γιος του ενός από τους ιδιοκτήτες, του μπάρμπα Πάνου.

Ο Σπύρος Μάντζαρης αριστερά με τον Ντίνο Δάγλα

Ζήτησε να συναντηθούν και να γνωρίσει από κοντά τον λαϊκό αυτοδίδακτο καλλιτέχνη, ψαρά στο επάγγελμα, περίεργος που σε ετούτη εδώ την ερημιά ανακάλυψε τόσα χρώματα, και έμαθε να τα χρησιμοποιεί τόσο άψογα σαν να διδάχτηκε από τον καλύτερο δάσκαλο.

Ο Πίπης διστακτικός και σχεδόν αδιάφορος για την περιέργεια του δημοσιογράφου μετά από σπρώξιμο των συγχωριανών του που πίστευαν στο ταλέντο του, αποφάσισε να συναντήσει για λίγο τον περίεργο ξένο.

Σύντομη η κουβέντα, κατέληξε σε πρόταση από τον Αθηναίο να τον ακολουθήσει ο Σπύρος στην Αθήνα και να αναδείξει το ταλέντο του. Να δουλέψει μαζί του και να τον βοηθήσει να γίνει γνωστός.

Σύμφωνα με μαρτυρίες της οικογένειάς του αλλά και αυτόπτη τότε μάρτυρα ο Σπύρος αρνήθηκε και δήλωσε ορθά κοφτά στο Θεοδωράκη: «Δεν με ενδιαφέρει η δημοσιότητα».

Όπως δεν ενδιέφερε κανένα Μεγανησιώτη. Τι πάει να πεί δημοσιότητα!

Τρία χωριά που φάνταζαν τόσο μακρυά το ένα από το άλλο… αυτοκίνητο μόνο ο δάσκαλος στο Σπαρτοχώρι είχε, δυό δίκυκλα κι ένα φορτηγό.

Τρία τηλέφωνα όλα κι όλα. Ένα στο κάθε χωριό. Το νερό έρχεται κατευθείαν από το Θεό και γεμίζει τις στέρνες. Η συγκοινωνία γίνεται με καΐκι 3 φορές τη βδομάδα.

Το ρεύμα μόλις είχε έρθει στο νησί και αν θα υπήρχαν 5-6 τηλεοράσεις όλες κι όλες….Οι Αθηναίοι Μεγανησιώτες μόλις φτιάχνουν Σύλλογο που τον ονομάζουν «Μέντη» και τα παιδιά όταν φτάνουν στο Γυμνάσιο φεύγουν από το νησί για τη Λευκάδα.

Σχεδόν κανείς να νοιάζεται για εκείνο παραέξω. Απομονωμένο αλλά αυτόνομο και δυνατό από τη ρίζα το νησί, ούτε σεισμός δεν τόπιασε, μόνο η κάμπια που έφερε η βροχή το τυρανάει.

Όμως τη βρίσκουνε την άκρη τους οι άνθρωποι.

Ναυτικοί αγρότες και ψαράδες ξεκομένοι σχεδόν από την πόλη τα καταφέρνουν μια χαρά.

Επιστρέφοντας από το Μεγανήσι με καίκι ο δημοσιογράφος στάθηκε λίγο στη Λυγιά όπου εκεί οι ψαράδες μίλησαν για την εκμετάλευση των εμπόρων στο επάγγελμά τους και την αδικία που γίνεται…

Σκοπός του «Ριζοσπάστη» άλλωστε ήταν να καταγραφεί «η απίστευτη αδικία των ψαράδων» όπως ήταν και ο τίτλος του άρθρου εκείνου του φύλλου της Παρασκευής 22 Απρίλη του 1977. Δύο φύλλα, 8 σελίδες και ο ανταποκριτής παρασύρεται από τον ποιητή που επιμένει περισσότερο στην ομορφιά του τοπίου, την απλή ζωή, και την ψυχή του ανθρώπου και λιγότερο στο θέμα της αποστολής του που τελικά είναι διαχρονικά υπαρκτό, σαν να το κληρονόμησαν από πάντα οι φτωχοί υπηρέτες του μεροκάματου.

Είναι από εκείνα που 35 χρόνια μετά έχουν μείνει ίδια κι είναι λιγότερα από όσα έχουν αλλάξει. Ο Πίπης ζωγραφίζει ακόμα χωρίς να τον νοιάζει η δημοσιότητα.

Η «Ομόνοια» δεν υπάρχει πια και η καρέκλα του κουρέα έφυγε μαζί του. Το νερό και το φέρυ ήρθαν στο νησί και τα χωριά κόλλησαν σχεδόν. Μια ανάσα από τον έξω κόσμο, τις εικόνες και τις ειδήσεις.

Το Μεγανήσι μεγάλωσε στο χάρτη κι οι σειρήνες με τις φολκλόρ ανησυχίες μάγεψαν πολλούς από τους μπουρλοτιέρηδες.

Τα σχόλια και τα … συναισθήματα δικά σας….

Διαβάστε προσεκτικά την εφημερίδα κάνοντας (διπλό) κλικ πάνω σε κάθε φύλλο.

Το ΜΤ ευχαριστεί πολύ την Τασούλα Μάντζαρη για την διάθεση της εφημερίδας και τις φωτογραφίες.

Ποιός ήταν ο Γιάννης Θεοδωράκης.

Ο Γιάννης Θεοδωράκης από παιδί εντάχθηκε στην Εθνική Αντίσταση, ενώ ως δημοσιογράφος συνέβαλε στην αποκάλυψη των δολοφόνων του αγωνιστή Γρηγόρη Λαμπράκη. Εγραφε ποιήματα που τα έπαιρνε, κρυφά πολλές φορές, και τα μελοποιούσε ο αδελφός του, Μίκης γιατί ο ίδιος δε νοιαζόταν ιδιαίτερα γι΄ αυτό. Έτσι δημιουργήθηκαν μερικά από τα πιο διαχρονικά και σημαντικά τραγούδια της ελληνικής δισκογραφίας, που ερμήνευσαν και ερμηνεύουν μέχρι και σήμερα όλοι σχεδόν οι μεγάλοι μας τραγουδιστές και βρίσκονται στα χείλη και την καρδιά χιλιάδων ανθρώπων. Πέθανε το 1996.