Η Αθήνα κάποτε, μέσα από φωτογραφίες του 1869-1870

Η Αθήνα ήταν μια μικρή ημιέρημη και μισοκατεστραμμένη πόλη, όταν έγινε πρωτεύουσα του νέου Βασιλείου της Ελλάδας το 1833.

Μετά την απελευθέρωση, με πρωτοβουλία του Βασιλιά Όθωνα, η Αθήνα χαρακτηρίζεται νέα πρωτεύουσα και το 1834 ανοικοδομείται από τον Κλεάνθη, τον Σούμπερτ και τον Λέο φον Κλέντσε (Leo von Klenze). Ως πρωτεύουσα του νέου ελληνικού κράτους και κέντρο των πολιτικών εξελίξεων, η Αθήνα υπήρξε τόπος γεγονότων-οροσήμων της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Τις επόμενες δεκαετίες η Αθήνα ανοικοδομήθηκε κατά τα πρότυπα σύγχρονης πόλης. Η επόμενη φάση μεγάλης επέκτασης ήταν το 1923 μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, οπότε πολλές γειτονιές δημιουργήθηκαν, κυρίως άναρχα, από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας (Βικιπαίδεια)

Ἀνθρακοτυπία² (carbon print).

Ἀνθρακοτυπία (carbon print).

Ἀνθρακοτυπία (carbon print).

Ἀνθρακοτυπία (carbon print).

Τύπωμα ἀλμπουμίνας⁴.

Τυπώμα ἀλμπουμίνας.

¹ Ὁ William J. Stillman (1828-1901), φιλέλληνας διπλωμάτης καί δημοσιογράφος, ἦταν συγχρόνως ζωγράφος τοῦ κύκλου τῶν Προραφαηλιτῶν καί ταλαντοῦχος φωτογράφος. Τό 1865 διορίστηκε ἀπό τήν κυβέρνηση τῶν ΗΠΑ στή θέση τοῦ προξένου τῆς Κρήτης, ἀπό τήν ὁποία δέν δίστασε νά ὑποστηρίξει μέ θέρμη τόν ἀγώνα τῶν ἐπαναστατημένων Κρητῶν. Τρία χρόνια μετά παραιτεῖται καί μεταβαίνει στήν Ἀθήνα, ὅπου τό 1869 θά φωτογραφήσει τήν Ἀκρόπολη κατά τρόπο μοναδικό ὅσο καί ἀνεπανάληπτο στήν ἱστορία τῆς φωτογραφίας τοῦ 19ου αἰώνα. Μιά ἐπιλογή ἀπό τίς φωτογραφίες του δημοσίευσε τόν ἑπόμενο χρόνο στό Λονδίνο μέ τή μέθοδο τῆς ἀνθρακοτυπίας, σ’ ἕνα λεύκωμα μέ τίτλο: The Acropolis of Athens, illustrated picturesquely and architecturally in Photography. Ἀπό τό λεύκωμα αὐτό, σπανιότατο σήμερα, προέρχονται οἱ ἀνθρακοτυπίες τοῦ παρόντος.

² Στην ανθρακοτυπία ένα στρώμα διχρωματικής ζελατίνης που περιείχε άνθρακα εκτίθεται κάτω από το αρνητικό. Η ζελατίνη επιλεκτικά σκληραίνει όταν το φως περνάει μέσα από το αρνητικό. Όταν η ζελατίνη πλένεται απαλά μέσα σε ζεστό νερό οι μη σκληρές περιοχές διαλύονται, αφήνοντας μία θετική εικόνα της ζελατίνης με τις χρωστικές ουσίες. Επειδή οι ανόργανες χρωστικές ουσίες είχαν εξαιρετική σταθερότητα, οι εκτυπώσεις ήταν σχεδόν μόνιμες. Παραλλαγή της ανθρακοτυπίας ήταν και η τεχνική της διχρωμικής γόμας (gum dichromate) (Πηγή: [ΕΔΩ]).

³ Πέτρος Μωραΐτης: φωτογράφος. Ένας από τους πιο σημαντικούς έλληνες φωτογράφους του 19ου αιώνα. Το φωτογραφικό του έργο παραμένει μέχρι σήμερα επίκαιρο και περιλαμβάνεται στις μεγαλύτερες συλλογές και στα μουσεία του κόσμου. Ένα έργο στενά δεμένο με τη νεότερη ιστορία του τόπου μας. Μέσα από τις εικόνες του βλέπουμε την πορεία της Ελλάδας, στα μέσα του 19ου αιώνα. Την εξέλιξη της, την κοινωνική της ζωή, τα τοπία της, τα μνημεία της, τους ίδιους της τους ανθρώπους. Ο Πέτρος Μωραΐτης εργάστηκε σαν φωτογράφος στην Αθήνα γύρω στα τριάντα χρόνια. Ήταν φυσικό, λοιπόν, να αφήσει ένα τεράστιο σε ποσότητα έργο που διατηρεί, στο μεγαλύτερο μέρος του, την αισθητική του αξία (…) Το Σεπτέμβριο του 1860, ο Π. Μωραΐτης θα μεταφέρει το «φωτογραφικό κατάστημά του» από την οικία Κορομηλά στην οικία του Χρήστου Ανδρέου, στην οδό Αιόλου 904, απέναντι από την εκκλησία της Χρυσοσπηλιώτισσας και πάνω από το κατάστημα «Αθηνά». Από τότε που εργάζεται μόνος του χρησιμοποιεί λευκά και ψιλά χαρτόνια για πασπαρτού, πάνω στα οποία υπογράφει ο ίδιος κάθε φωτογραφία του: «Π. Μωραΐτης, φωτογράφος». Λίγο αργότερα, αντί για την υπογραφή του έβαζε μια μικρή οβάλ σφραγίδα σε διάφορα χρώματα που έγραφε: «Π. ΜΩΡΑΙΤΗΣ. ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ». (…) (Πηγή: Ξανθάκης Άλκης, Η Ελλάδα του 19ου αιώνα με τον φακό του Πέτρου Μωραΐτη, Εκδόσεις Ποταμός, Αθήνα 2001).

⁴ Οι πρώτες φωτογραφικές μηχανές, ήταν δαγκεροτυπικές και οι εικόνες ήταν πρωτότυπες ασημένιες πλάκες επιστρωμένες με ιωδιούχο υδράργυρο. Προφανώς είχαν κάποια μειονεκτήματα. Δεν μπορούσαν να αναπαραχθούν – γι αυτό αν οι φωτογράφοι ήθελαν περισσότερα «αντίγραφα» απλώς έπρεπε να κάνουν περισσότερες λήψεις. Επειδή και τότε το ασήμι κόστιζε αρκετά οι τιμές ήταν ακριβές (περίπου όσο ένας «βασικός» μισθός της εποχής) και κατά συνέπεια το κοινό ήταν οι πιο εύπορες κοινωνικές ομάδες. Επίσης η εισπνοή αναθυμιάσεων υδραργύρου δεν ήταν ότι καλύτερο για την υγεία των φωτογράφων της εποχής. Μετά από λίγο καιρό εφευρέθηκε η αλμπουμίνα με βάση από γυαλί το οποίο είναι φθηνότερο από το ασήμι. Έτσι οι φωτογράφοι μπορούσαν πλέον να παράγουν πολλά αντίγραφα από τις γυάλινες πλάκες. Επίσης οι εικόνες μπορούσαν να προβληθούν στα πρώτα προβολικά που τότε ονομάζονταν magic lanterns και ήταν δημοφιλή για προβολές με «τολμηρό περιεχόμενο» στα αντρικά club της εποχής. H αλμπουμίνα διευκόλυνε τους φωτογράφους να πετύχουν παρόμοια πράγματα με σήμερα: να τυπώνουν υλικό ακόμη και σε βιβλία και να πείθουν κορίτσια με λίγα ρούχα να ποζάρουν στο φακό. Όμως υπήρχαν και ορισμένα μειονεκτήματα: η εμφάνιση ήταν δύσκολη και χρονοβόρα, αφού τα χημικά έπρεπε να κατασκευαστούν από το φωτογράφο λίγο πριν τη λήψη. Επίσης οι γυάλινες πλάκες ήταν εύθραυστες και ευαίσθητες. Όσο για την πρώτη ύλη (ασπράδι αυγού), τουλάχιστον ένα εκατομμύριο αυγά θυσιάζονταν για τη φωτογραφία κάθε χρόνο στην Αγγλία, στα μέσα του 19ου αιώνα (Πηγή: ΕΔΩ).

Πηγή: Οίκος Δημοπρασιών «ΒΕΡΓΟΣ»
______________________________

(Ο Οίκος Δημοπρασιών «ΒΕΡΓΟΣ» ιδρύθηκε το 1989 στην Αθήνα. Αρχικά δραστηριοποιήθηκε στον τομέα των παλαιών βιβλίων, χειρογράφων και χαρακτικών, όπου γρήγορα κατέκτησε την πρώτη θέση σε πωλήσεις. Στους πελάτες του συγκαταλέγονται μεγάλες βιβλιοθήκες και ιδρύματα, αλλά και ιδιώτες συλλέκτες που αναζητούν σπάνια έργα ελληνικού ενδιαφέροντος. Από το 2000 ο Οίκος «ΒΕΡΓΟΣ» έχει επεκτείνει τη δραστηριότητά του στο χώρο της ζωγραφικής και της γλυπτικής, με επίκεντρο τους Έλληνες δημιουργούς ή ξένους που επισκέφτηκαν τη χώρα μας είτε εμπνεύστηκαν από την ιστορία της. Σήμερα έχει αναδειχθεί στο μεγαλύτερο οίκο δημοπρασιών της Ελλάδας, με εξαιρετικά πετυχημένες δημοπρασίες τόσο στα παλαιά βιβλία όσο και στα έργα ζωγραφικής.

Το προσωπικό του Οίκου μας είναι πάντα πρόθυμο να παράσχει κάθε δυνατή βοήθεια και διευκρίνιση: Νεοφύτου Δούκα 10, 106 74, Αθήνα * τηλ: 210 3614897, 211 0123510 * φαξ: 210 3620382 * email: Για έργα ζωγραφικής και γλυπτικής στείλτε μας στο paintings@vergosauctions.com, Για βιβλία, χειρόγραφα και χαρακτικά στείλτε μας στο books@vergosauctions.com)