Το βιβλίο «Επαγγέλματα της Λευκάδας από το 1950» του Γεωργίου Ν. Κρητικού

Του Θεόδωρου Αραβανή

Από το 2006 κυκλοφόρησε σε βιβλίο μικρό (170 σελίδες) η συγγραφική απόπειρα του Γεωργίου Ν. Κρητικού με τίτλο «τα επαγγέλματα της Λευκάδος από το 1950» … με αναλυτική περιγραφή φωτογραφίες και μικρές ιστορίες, όπως το βιβλίο αναφέρει πρόσθια.

Είναι μια απόπειρα ευγενική (η έκδοση του όλου εγχειρήματος πρέπει να έγινε με ίδια δαπάνη του συγγραφέα) και μαζί νοσταλγική, αλλά αποτελεί ταυτόχρονα και αναγκαίο στοιχείο για την καταγραφή της συνέχειας της εμπορικής και κοινωνικής διάστασης της αγοράς -του παζαριού της πόλης της Λευκάδος και όχι μόνο- μια και η εμπορική ζωή για χρόνια και για το μεγαλύτερο μέρος της παραπάνω χρονικής περιόδου ήταν στο παζάρι. Ταυτόχρονα εμπεριέχει και αναφορά για τους ψαράδες του Ανατολικού Μώλου, για ελεύθερα επαγγέλματα, μεταφορές, συγκοινωνίες, πλανόδιους μικροπωλητές, εφημεριδοπώλες, και με αναφορά σε εκκλησίες, κινηματογράφους, και μικροϊστορίες καθημερινότητας.

Στην όλη προσπάθεια, διακριτικά καταγράφεται και ο ίδιος ως έμπορος, ήταν χρόνια στο παζάρι, και το βιβλιαράκι αυτό αποτελεί μια προσφορά για τον δυνάμει ερευνητή της εμπορικής οργάνωσης στην πόλη της Λευκάδος, των αγοραίων προτεραιοτήτων της κατανάλωσης, σε κατά μήκος ουσιαστικά οργάνωση της κυρίως αγοράς μια και τέτοια ήταν το παζάρι, αλλά και οι κάθετοι πάροδοι. Θα μπορούσε κάποιος να διακρίνει, όπως αναλυτικά περιγράφει την διάταξη των καταστημάτων -το ένα δίπλα απ το άλλο με σειρά- μια αίσθηση ενός οριζοντίου-χαμηλού ύψους εμπορικό κέντρο (κυριολογικά παζάρ) πριν ανακαλυφθούν και στον τόπο μας τα δικαιώματα του τεκτονικού ζωτικού χώρου (εκμετάλλευση ύψους για την δόμηση) και οργανωθούν έτσι καθ΄ ύψος τα σύγχρονα εμπορικά κέντρα (ιδιαίτερα από το τελευταίο πέμπτο του εικοστού αιώνα) και στην Ελλάδα. Μαζί και μια εκδοχή (ενσωματωμένη στα ντόπια χαρακτηριστικά της Λευκάδος), σύμφωνα με την οποία εκδοχή: η συγκέντρωση του πληθυσμού – τα οικήματα το ένα δίπλα στο άλλο αποτελούν βασικό στοιχείο συνέχισης της ίδιας της πληθυσμιακής συγκέντρωσης, δημιουργώντας έτσι την πόλη που αναπαραγάγεται εσωτερικά. Και αποτελεί ταυτόχρονα και διελκυστίνδα μετασχηματισμού για την πέριξ της πόλεως ενδοχώρα.

Σε όρους θύμησης και προσωπικών αναγωγών στο χρόνο, και κυρίως από το 1975 (λιγότερο πριν) ενθυμούμενος την πόλη της Λευκάδος, το παραπάνω βιβλιαράκι -μικρό αλλά συνεκτικό και γεμάτο πληροφορίες- αποτελεί κυριολεκτικά πλούτο⁽¹⁾ (κτήμα της ιστορικής συνέχειας της πόλης της Λευκάδος) και εμφαίνει σε μια ανιχνεύσιμη προσίδια αγάπη απ΄ τον συγγραφέα για την πόλη που έζησε, (ένα μεράκι και χρέος απέναντι στην πόλη … «πού τον έζησε») … αλλά κατανοεί ότι και ο ίδιος απετέλεσε μέρος της συνέχειας της πόλης στο χρόνο, θέλοντας έτσι να πει ως παρακαταθήκη ότι: η κίνηση της ιστορίας του κόσμου -εν προκειμένω της πόλης της Λευκάδος για τον ίδιο- δεν είναι ανεξάρτητη από τα ενεργούντα υποκείμενα (τους ανθρώπους) της ιστορίας.

Η μεθοδολογική ιστορική άποψη «της κατηγορίας της διαδικασίας χωρίς υποκείμενο» (μεγάλη ιστορία), δεν προηγείται του κατηγορήματος «του δρώντος υποκειμένου της ιστορίας» («ο εν ενεργεία άνθρωπος ποιεί»…). Αποτελούν αμφότερα στιγμές της ιστορικής εξέλιξης.

Δεν γνωρίζω προσωπικά τον Κο Κρητικό Γεώργιο, τον ενθυμούμαι όμως ως έμπορο της πόλης από το 1975 ως αναφέρω χρονολογικά την κύρια επαφή μου με την πόλη -χώρα- της Λευκάδος.

⁽¹⁾ Στην επίκληση της μνήμης σήμερα, και κοιτάζοντας την φωτογραφία του ίδιου του Κου Κρητικού μέσα στο κατάστημά του (σελίδα 55 του βιβλίου), νομίζω ότι είναι φανερή η κοινωνική σταθερά της εμπορικής δραστηριότητας στην ιστορική εξέλιξη: που θέλει τον έμπορο (άνθρωπο έμπορο) να προηγείται του εμπορεύματός του.