Λευκαδίτικη Φύση: Δάφνη η ευγενής (Laurus nobilis)

Η Δάφνη (Laurus nobilis) ανήκει στην οικογένεια Λαουρίδες (Lauraceae). Είναι γένος με δύο είδη, τη Laurus nobilis, που περιορίζεται στην περιοχή της Μεσογείου και στην Κριμαία, και τη Laurus azorica, που περιορίζεται στα νησιά Αζόρες, Μαδέρα και Καναρίους. Το όνομα Laurus είναι το αντίστοιχο Λατινικό όνομα της δάφνης. Το επίθετο nobilis είναι λέξη Λατινική και δόθηκε στο είδος, γιατί το θεωρούσαν φυτό των ευγενών (Δάφνη η ευγενής).

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ

Είναι αειθαλής, δίοικος (αρσενικά και θηλυκά άτομα) θάμνος ή μικρό δέντρο ύψους μέχρι 10 (-12)m. Τα κλαδιά έχουν θαμπό, τεφροκαστανό χρώμα και οι νεαροί βλαστοί είναι πράσινοι και γυμνοί. Τα φύλλα είναι απλά, δερματώδη, πλατιά λογχοειδή, ελλειψοειδή ή ωοειδή, 4 – 10 x 1,5 – 6 cm, οξυκόρυφα, βαθυπράσινα, με ευχάριστο άρωμα. Τα άνθη είναι ακτινόμορφα, μονογενή, σε πυκνές ομάδες. Ανθίζει από το Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Ο καρπός είναι μελανωπή, μονόσπερμη ράγα μήκους μέχρι 2 cm, o οποίος ωριμάζει από το Σεπτέμβριο μέχρι τον Οκτώβριο.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Είναι φυτό γνωστό από την Ομηρική εποχή, ως δέντρο ιερό αφιερωμένο στο θεό Απόλλωνα. Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Δάφνη ήταν κόρη της Γης και του Πηνειού. Μεταμορφώθηκε σε δέντρο όταν ο Απόλλωνας, που την αγαπούσε πολύ, προσπάθησε να την αγκαλιάσει. Ο Απόλλωνας τότε για να παρηγορηθεί έκοψε κλαδί από το δέντρο και στεφανώθηκε. Ο μύθος αναφέρει πως όταν ο Απόλλωνας σκότωσε το δράκο Πύθωνα πλύθηκε στα νερά του ποταμού, εκεί που ακόμα και σήμερα φυτρώνουν δάφνες, και μπήκε νικητής στους Δελφούς με στεφάνι από φύλλα δάφνης. Από το στεφάνωμα του Απόλλωνα επικράτησε στη συνέχεια και η συνήθεια να στεφανώνουν με κλαδιά δάφνης οι Έλληνες και αργότερα οι Ρωμαίοι τους ήρωες και τους νικητές. Ήταν το ιερό φυτό που κυριαρχούσε στη λατρεία του Απόλλωνα και στο οποίο αποδόθηκαν καθαρτικές και μαντικές ιδιότητες. Φύλλο δάφνης μασούσε η Πυθία στο Μαντείο των Δελφών την ώρα της προφητικής της έκστασης.

ΧΡΗΣΕΙΣ

Από την εποχή του Διοσκουρίδη είναι γνωστές οι φαρμακευτικές ιδιότητες των φύλλων και των καρπών της, από τα οποία εξάγεται το δαφνέλαιο που χρησιμοποιείται στην αρωματοποιία, σαπουνωποιία και φαρμακευτική.

Ο Πλίνιος αναφέρεται στη διακοσμητική αξία της δάφνης: «Η δάφνη είναι ειδικά αφιερωμένη στους θριάμβους, αλλά είναι εξαιρετικά διακοσμητική για τις κατοικίες, και φρουρεί τις πύλες των αυτοκρατόρων και των υψηλόβαθμων κληρικών, από μόνη της κοσμεί τα αρχοντικά και παραμένει φρουρός μπροστά από τις εισόδους.» (Natural History, 15.127).

Τα φύλλα του φυτού χρησιμοποιούνται ως άρτυμα στη μαγειρική (νοστιμίζει φαγητά όπως τα όσπρια) και στη συσκευασία ξηρών καρπών, όπως σύκα ή σταφίδες. Το αιθέριο έλαιο που έχουν τα φύλλα και οι καρποί (δαφνέλαιο) χρησιμοποιείται για την παρασκευή εντομοκτόνων και παρασιτοκτόνων. Ένα αραιό αφέψημα από αυτά χρησιμοποιείται ως παρασιτοκτόνο οργανισμών που παρασιτούν σε άλογα.