«Ένα αλησμόνητο βράδυ στη «Κοιλάδα του Έρωτα»…»

Διαβάζοντας κανείς σήμερα, μετά από τόσο χρόνια όλα αυτά, εύλογα του δημιουργείται η απορία που μπορεί να βρίσκεται το ειδυλλιακό αυτό τοπίο, όπως περιγράφεται σε φέιγ βολάν του 1959. Πολύ περισσότερο μάλιστα όταν δεν έχει ακούσει απολύτως τίποτα για την τοποθεσία αυτή με την άκρως ποιητική ονομασία «Κοιλάδα του Έρωτα».

Η «Kοιλάδα του Έρωτα» σε παλιά φωτογραφία. Δημοσιεύτηκε στο λεύκωμα Αλισάχνη στα ίχνη της ζωής μας, Εκδότης: Βιβλιοπωλείον Τσιρίμπαση. Ευχαριστούμε τον κ. Νικ. Τσιρίμπαση για την παραχώρηση της φωτογραφίας

Κι ας αναφέρεται ακόμη μέχρι σήμερα ως αξιοθέατο σε κάποιους σύγχρονους τουριστικούς οδηγούς ή στις σαν από καλούπι βγαλμένες σελίδες ενοικιαζόμενων δωματίων και ξενοδοχείων του τόπου μας, που αναμασάν στην πλειονότητά τους, αντιγράφοντας η μια την άλλη, τα ίδια πανομοιότυπα σχεδόν πράγματα.

Αναφέρει ακόμα η μπροσούρα:

Στο κάτω μέρος, στις σημειώσεις, δινόταν περισσότερες πληροφορίες: Οι αναχωρήσεις από την πόλη της Λευκάδας θα γίνονταν με λεωφορεία από την Πλατεία ΚΤΕΛ, τα πρώτα λεωφορεία θα ξεκινούσαν στις 09:15 μ.μ., το εισιτήριο συμμετοχής ήταν 12 δρχ. το άτομο χωρίς το εισιτήριο του λεωφορείου κ.ά.

Επισκεφτήκαμε πριν λίγο καιρό την «Κοιλάδα του Έρωτα». Σε τίποτε, σχεδόν, δεν θυμίζει τις περιγραφές που θα διαβάσετε παρακάτω, αν και ομολογουμένως πολλά απ΄ αυτά ήταν, όπως θα δείτε στη συνέχεια, αποτέλεσμα τεχνητού ντεκόρ.

Η «Κοιλάδα του Έρωτα» σήμερα

Κοιλάδα του Έρωτα: Μια λαγκαδιά όλη κι όλη, που τη χωρίζει από ένα μικρό ορμίσκο με βότσαλα ο επαρχιακός δρόμος Λευκάδας – Νυδριού. Ερχόμενος κάποιος από την πόλη της Λευκάδας θα τη συναντήσει, μεταξύ «Παραδείσου» και «Επισκόπου», στα δεξιά της διπλής κλειστής στροφής που σχηματίζει σε σχήμα λατινικού S ο δρόμος στο σημείο αυτό.

Πυκνή ακόμη η βλάστηση στις δυο, ας τις πούμε πλαγιές της, με τους κισσούς να έχουν αγκαλιάσει τα δέντρα, κυρίως ψηλά κυπαρίσσια. Στο κέντρο της κοιλάδας κάμποσες μικρές ελιές και στο πάνω μέρος της ένα σχετικά νέο, όπως μαρτυρεί ο τσιμεντένιος σοφάς, πηγάδι. Μεγάλοι σχηματισμοί βράχων με διάφορα περίεργα σχήματα στις δυο πλευρές, ενώ ίχνη σπηλιάς διακρίνονται στο αριστερό της, όπως μπαίνουμε, μέρος.

Σε τίποτε δεν θυμίζει πλέον τις παλιότερες περιγραφές, που ψάξαμε κάπως περισσότερο.

Η «εξοχική γιορτή» του Ορφέα, που αναφέρεται στο παραπάνω φέιγ βολάν έγινε στις 15 Αυγούστου του 1959 και ήταν ενταγμένη στις Γιορτές Λόγου και Τέχνης της ίδιας χρονιάς, που είχαν εν τω μεταξύ αποκτήσει πανελλήνιο χαρακτήρα και ήταν αφιερωμένες, τη χρονιά αυτή, στον ποιητή Κωστή Παλαμά. Το πρωί της 15ης Αυγούστου του 1959, ημέρα Σάββατο, έγινε λιτανεία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου και επαναλήφθηκαν, για τους καινούργιους επισκέπτες (οι γιορτές ξεκίνησαν στις 5 Αυγούστου και διήρκεσαν μέχρι τις 25 Αυγούστου), οι εκδρομές «Γύρος της Νήσου και κρουαζιέρας στα Πριγκηπόνησα» καθώς και η «Επίσκεψις Εκθέσεων και δωρεάν ξεναγήσεις αξιοθεάτων», ενώ το βράδυ της ίδιας μέρας διοργανώθηκε από το Μουσικοφιλολογικό Όμιλο ΟΡΦΕΥΣ Λευκάδος «εξοχική νυχτερινή γιορτή στην «ΚΟΙΛΑΔΑ ΤΟΥ ΕΡΩΤΟΣ»».¹

Η εκδήλωση αυτή του Ορφέα σημείωσε, όπως διαβάζουμε, επιτυχία:

«Αύγουστος 1959 και στα πλαίσια των Γιορτών Λόγου και Τέχνης δύο εκδηλώσεις του Ορφέα πλουτίζουν το πρόγραμμά τους. Η συναυλία της χορωδίας και μαντολινάτας πάντα στο χώρο της κεντρικής πλατείας με επιτυχία, και η οργάνωση πάλι στην «Κοιλάδα του Έρωτα», εξοχικής γιορτής που κι αυτή την φορά δεν υστέρησε σε επιτυχία από τις προηγούμενες. Αυτή τη φορά πήρε μέρος, σ΄ ένα διάλειμμα του χορού, και η χορωδία και η μαντολινάτα σε ένα επιτυχημένο μικρό πρόγραμμα παλιών επιτυχιών που χειροκροτήθηκαν ενθουσιωδώς. Ο διάκοσμος τώρα του χώρου ήταν διαφορετικός από τους προηγούμενους, αλλά πάντα φαντασμαγορικός, ώστε και πάλι ο Ορφέας να δεχτεί τους επαίνους και τα συγχαρητήρια όλων και η γιορτή-χορός να λήξει τις πρώτες πρωινές ώρες με τις καλύτερες εντυπώσεις, προπάντων των ξένων. Να σημειωθεί ότι όλη η εκδήλωση κινηματογραφήθηκε από ειδικό συνεργείο που ήρθε από την Αθήνα».²

Ο «Ορφέας» στην προσπάθειά του να αξιοποιήσει ωραίες τοποθεσίες του νησιού, πάντα μέσα στα πλαίσια των Γιορτών Λόγου και Τέχνης, είχε ξεκινήσει τρία τουλάχιστον χρόνια νωρίτερα, από το 1956, να οργανώνει στην τοποθεσία «Κοιλάδα του Έρωτα», πιο πάνω από τη θέση «Παράδεισος», βραδιά με χορό και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Έτσι το 1957 «Παρά το ότι δεν υπήρχαν τότε τα σημερινά τεχνικά μέσα (φως, νερό, συγκοινωνία) και οι δυσκολίες ήταν πολλές» κατάφερε να κάνει πραγματικά θαύματα. «Ο φωτισμός έγινε με φορητές γεννήτριες (όπως έγινε τον προηγούμενο χρόνο, το 1956, στο Σκορπιό). Η μικρή κοιλάδα μεταμορφώθηκε. Στο κέντρο της φτιάχτηκε μια μικρή λίμνη και στη μέση της λίμνης ένα συντριβάνι που φωτιζόταν με πολύχρωμους προβολείς. Γύρω-γύρω από τη λίμνη, η πίστα του χορού. Απέναντι και δεξιά της εισόδου, όπου είχε κατασκευαστεί ξύλινο γεφύρι με ξύλινα κάγκελα, υπήρχαν δυο πελώριοι βράχοι ύψους 8-10 μέτρων (σήμερα δεν υπάρχουν, ο ιδιοκτήτης τους ανατίναξε για να βγάλει πέτρες να χτίσει σπίτι. Το ίδιο έκανε και στον ίδιο χώρο αριστερά, όπου υπήρχε μια μικρή ωραία σπηλιά).

»Από την κορυφή των παραπάνω βράχων κυλούσε ένας καταρράκτης με νερό που αντλούνταν από την κοντινή θάλασσα και που φωτιζόταν με πολύχρωμους προβολείς. Το ίδιο φωτίζονταν και όλοι οι γύρω βράχοι και τα δέντρα (βελανιδιές, κυπαρίσσια) με πολύχρωμους ηλεκτρικούς λαμπτήρες. Γενικά η μικρή κοιλάδα έδινε μια όψη που μόνο στον κινηματογράφο θα μπορούσε να ιδεί κανείς. «Αυτό είναι υπέροχο θέαμα!». Αυτή τη φράση είπε η ζωγράφος Ντιάνα Αντωνακάτου³, που ήταν τότε στη Λευκάδα προσκαλεσμένη της επιτροπής των Γιορτών και που οργάνωσε δική της έκθεση ζωγραφικής στη διάρκειά τους.

»Ο χώρος είχε κατακλυστεί από κόσμο που είχε έρθει από παντού (και από τα γύρω χωριά) με λεωφορεία, που είχε νοικιάσει ο Όμιλος και από θάλασσα. Γεννιέται θέμα καθισμάτων, τραπεζιών και σερβιρίσματος. Κανείς δεν περίμενε τόση προσέλευση. Ο χορός αρχίζει, τα ζευγάρια στροβιλίζονται στην πίστα γύρω απ΄ τη λίμνη και τότε, όταν η ορχήστρα σταματάει ακούγονται οι κανταδόροι του «Ορφέα» να τραγουδούν, «ένα λουλούδι μοναχό / μεσ΄ τ΄ ακρογιάλι ζούσε».

»Ακούγεται το μπάσο του αείμνηστου Κώστα Παρίση (Πάπιου) και το πρίμο του άλλου μεγάλου της καντάδας, αείμνηστου Τάκη Γαζή, σε μια αρμονία αξέχαστη, μελωδική. Ο κόσμος χειροκροτεί ασταμάτητα. Ξέχασαν και καρέκλες και σερβίρισμα. Και το γλέντι συνεχίζεται ως το πρωί, που ο ήλιος απ΄ την απέναντι Ακαρνανία έστελνε τις πρώτες του αχτίδες και η καινούργια μέρα ξημέρωνε».⁴

Το Σαββατόβραδο 16 Αυγούστου 1958, η «εξοχική γιορτή και χορός» του «Ορφέα» στην «Κοιλάδα του Έρωτα» ξεπέρασε σε επιτυχία κάθε προηγούμενη σ΄ αυτή την τοποθεσία. Να πως περιγράφεται:⁵

«Ήταν ένα αλησμόνητο βράδυ γεμάτο από χρώματα, φως και πράσινο. Γιορτή μαγευτική, γεμάτη με το μύρο του Λευκαδίτικου μαϊστραλιού, κάτω από τον ουρανό, με τα εκατομμύρια αστέρια που φωσφόριζαν, και το φως της πανσελήνου […] Ανάμεσα στους υψηλούς προσκαλεσμένους των Γιορτών και η Λευκαδίτισσα ποιήτρια αείμνηστη Κλεαρέτη Δίπλα-Μαλάμου⁶, η οποία είχε έρθει από την θάλασσα μέχρι τον Παράδεισο, μα για να φτάσει ως την Κοιλάδα, το χώρο δηλαδή της γιορτής, ταλαιπωρήθηκε κάπως, γιατί ο δρόμος ήταν γεμάτος πέτρες και διαμαρτυρόταν ευγενικά. Όταν όμως έφτασε και αντίκρυσε εκείνο το υπέροχο θέαμα, γύρισε και είπε: «Μα δεν μου είπατε ότι μεταβάλλατε τους βράχους σε Παράδεισο!»

Στην «Kοιλάδα του Έρωτα» στις 16 Αυγούστου 1958. Μουσική και χορός μέσα στη φύση

»Και πραγματικά το εφετινό ξεπερνούσε κάθε προηγούμενο. Η μικρή κοιλάδα, για τρίτη φορά, είχε μεταμορφωθεί. Στο κέντρο της μια μικρή λίμνη και στο κέντρο της λίμνης ένα συντριβάνι φωτιζόμενο εναλλάξ με πολύχρωμους προβολείς (αυτή τη φορά βοηθούσε η ΔΕΗ). Γύρω από τη λίμνη, η πίστα του χορού κάτω από μια περγολιά που ακολουθούσε τον περίγυρό της.

»Μπαίνοντας κανείς στο χώρο της κοιλάδας από ένα ξύλινο γεφύρι με παραδοσιακά κάγκελα, έβλεπε δεξιά του, να κυλάει από πελώριους βράχους, ένας καταρράκτης που φωτιζόταν κι αυτός με πολύχρωμους προβολείς. Αυτοί οι βράχοι δεν είχαν ακόμη ανατιναχτεί, ούτε και η μικρή σπηλιά, ενώ όλα τα γύρω δέντρα και οι βράχοι φωτίζονταν φαντασμαγορικά.

»Ο κόσμος από νωρίς κατέκλυσε το χώρο φθάνοντας με λεωφορεία ή άλλα μέσα. Και ο χορός αρχίζει, αφού ο Πρόεδρος του Ομίλου καλωσόρισε τους προσελθόντες και τους θύμισε ότι η γιορτή είναι μέρος του προγράμματος των εκδηλώσεων για τα 20 χρόνια του «Ορφέα», αλλά και των Γιορτών Λόγου και Τέχνης του 1958.

»Τα ζευγάρια στροβιλίζονται στην πίστα, το φεγγάρι ολόγιομο ανεβαίνει στο κέντρο του ουρανού. Ξαφνικά τα φώτα σβήνουν. Μόνον ένας προβολέας φωτίζει τη λιμνούλα με τα νούφαρα. Και τότε, μέσα από την παρακείμενη σπηλιά, ξεπετιούνται 12 κορίτσια ντυμένα σαν νεράιδες. Κάτω απ΄ τους σιγανούς ήχους της ορχήστρας χορεύουν ένα χορό λικνιστικό, ένα χορό που υποτίθεται ότι μόνο νεράιδες χορεύουν. Τον χορό δίδαξε ο καλλιτέχνης Γιάννης Αθηνιώτης⁷, ο οποίος, χωρίς να φαίνεται, απήγγειλε ωραίους στίχους που είχε γράψει ο ίδιος. Ο κόσμος, παρακολουθώντας μαγεμένος, βουβάθηκε. Τέτοια έκπληξη, μετά τον ονειρεμένο διάκοσμο, δεν περίμενε. Συνεπαρμένος απ΄ το θέαμα, ξέσπασε σε χειροκροτήματα και σε «μπράβο! μπράβο!».

»Τελειώνοντας το χορό, οι νεράιδες χώθηκαν ξανά στη σπηλιά τους και τα φώτα ξανάναψαν και ο χορός και το γλέντι συνεχίστηκαν, ώσπου ο ήλιος, απ΄ την απέναντι Ακαρνανία, έριχνε τις πρώτες του αχνές ακτίνες και η καινούργια μέρα ξημέρωνε».
____________________________________________
¹ Γιορτές Λόγου και Τέχνης Λευκάδας – 60 χρόνια 1915-2015, Δήμος Λευκάδας, Πνευματικό Κέντρο
² Γεράσιμος Φιλ. Περδικάρης, Ορφεύς Λευκάδος 1937-1988, Μισός αιώνας πολιτιστικής πορείας, σελ. 78, Μουσικοφιλολογικός Όμιλος «Ορφεύς», Λευκάδα, 1992
³ Η Ντιάνα Αντωνακάτου υπήρξε σπουδαία Ελληνίδα ζωγράφος που γεννήθηκε στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς το 1921. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών ζωγραφική κοντά στον Κώστα Παρθένη και χαρακτική με τον Γιάννη Κεφαληνό (1944-1949). Υπήρξε ένα από τα πιο δραστήρια μέλη του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, του συνδικαλιστικού οργάνου των εικαστικών καλλιτεχνών. Έλαβε μέρος σε πολλές ατομικές και ομαδικές εκθέσεις, ενώ τα τελευταία 25 χρόνια στο πατρικό της, στα γραφικά Βιλατώρια Παλικής στην Κεφαλλονιά, παρουσίαζε κάθε χρόνο τα έργα της. Πέθανε σε ηλικία 92 ετών στο σπίτι της στη Νέα Σμύρνη στις 8 Οκτωβρίου 2011 που διέμενε όλες τις εποχές του χρόνου εκτός του καλοκαιριού που διέμενε στο χωριό της στην Κεφαλονιά. (Βικιπαίδεια)
⁴ ό.π. στο 3
⁵ ό.π., σελ. 90-91
⁶ Η Κλεαρέτη Δίπλα-Μαλάμου γεννήθηκε στην Πρέβεζα. Πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής της στη Λευκάδα, από όπου καταγόταν ο πατέρας της και το 1909 εγκαταστάθηκε με την οικογένειά της για την Αθήνα, όπου τέλειωσε το γυμνάσιο, όπου ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές της με μαθήματα κατ’ οίκον και φοίτησε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, χωρίς να αποφοιτήσει. Την πρώτη της εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε σε ηλικία δώδεκα χρόνων με τη δημοσίευση ποιημάτων σε παιδικά περιοδικά. Ακολούθησαν συνεργασίες της με την Πινακοθήκη του Δ. Καλογερόπουλου, το Νουμά του Δ. Ταγκόπουλου τη Νέα Εστία και άλλα έντυπα. Το 1922 εξέδωσε την πρώτη της ποιητική συλλογή που είχε τίτλο Στο διάβα μου και ακολούθησε η συλλογή διηγημάτων Για λίγη αγάπη (1929), για την οποία τιμήθηκε με το βραβείο της Ακαδημίας Αθηνών. Ακολούθησαν ποιητικές συλλογές και πεζογραφήματα και το 1938 τιμήθηκε από την Έκθεση Παιδικού Βιβλίου για το έργο της Ιστορίες για μεγάλα παιδιά. Εκτός από την ποίηση και την πεζογραφία ασχολήθηκε με τη λογοτεχνική μετάφραση και δημοσίευσε άρθρα και ταξιδιωτικά κείμενα. Πέθανε το 1977 στην Αθήνα. (ΕΚΕΒΙ).
⁷ Ο Γιάννης Αθηνιώτης γεννήθηκε το 1914 στη Λευκάδα. Παιδί μιας φτωχής πολυμελούς οικογένειας, είχε την ατυχία μόλις τελείωσε το Γυμνάσιο Λευκάδας να χτυπηθεί από μια βαριά ασθένεια των ποδιών του, που τον καθήλωσε για πολλά χρόνια στο κρεβάτι. Πνεύμα ανήσυχο, δημιουργικό, οπλισμένος με Ιώβεια υπομονή και επιμονή στα χρόνια αυτά, κατάφερε να αναπτύξει και να καλλιεργήσει το πολύπλευρο ταλέντο του σε Τομείς, που εκείνη την εποχή ήταν άγνωστοι στη μικρή και φτωχική πόλη της Λευκάδας. (Δες εδώ περισσότερα)