Υπόμνημα πολιτικών κρατουμένων «προς την Γενικήν Συνέλευσην του ΟΗΕ»

Συνυπογράφεται τον Ιούνη του 1955 στις φυλακές Κέρκυρας από τον παπα – Στάθη Κτενά

Βρισκόμαστε στον Ιούνη του 1955. Έξι χρόνια μετά τη λήξη του εμφυλίου πολέμου οι φυλακές της χώρας μας είναι ακόμη γεμάτες από χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους. Μόλις τον προηγούμενο μήνα, Πρωτομαγιά του 1955, είχε εκτελεστεί ο Χρήστος Καρανταής.¹

Στις 3 Ιούνη του 1955 οι κρατούμενοι στις φυλακές της Κέρκυρας συντάσσουν ένα υπόμνημα 170 σελίδων με εικονογράφηση σκίτσων και πινάκων των ίδιων των κρατουμένων «προς την Γενικήν Συνέλευσην του ΟΗΕ». Στόχος του υπομνήματος ήταν να αναδείξει την πάλη για Γενική Αμνηστία στην Ελλάδα, καθώς και την ανάγκη νομιμοποίησης του ΚΚΕ και του ΑΚΕ (Αγροτικό Κόμμα Ελλάδας). Το υπόμνημα αυτό των πολιτικών κρατουμένων αποτελεί μια περιεκτική καταγραφή των συνθηκών διαβίωσης και βασανισμού χιλιάδων σε όλους τους τόπους εγκλεισμού στην ελληνική επικράτεια. Το υπόμνημα υπογράφονταν από τους: Στάθης ΠΑΠΑΚΤΕΝΑΣ, Ιερέας, Νίκανδρος ΚΕΠΕΣΗΣ, τ. Βουλευτής ΕΔΑ, Παναγιώτης ΤΙΜΟΓΙΑΝΝΑΚΗΣ, Συνδικαλιστής, Στέλιος ΠΑΠΑΔΟΜΙΧΕΛΑΚΗΣ, Αγρότης, Αντώνης ΑΜΠΑΤΙΕΛΟΣ, τ. Βουλευτής ΕΔΑ, Γιάννης ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ, Δάσκαλος, Στάθης ΚΑΝΑΒΟΣ, Γιατρός και Βαγγέλης ΧΑΤΖΗΑΓΓΕΛΗΣ, Δικηγόρος.

Οι φυλακές της Κέρκυρας

Το πρωτότυπο του υπομνήματος που σώζεται στο Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ κυκλοφόρησε το 1957 στο Βουκουρέστι με τίτλο «Μια φωνή απ΄ τα κάτεργα» από το εκδοτικό Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις σε 4.000 αντίτυπα. Το Σεπτέμβρη του 2015 έγινε από τη Σύγχρονη Εποχή φωτογραφική αναπαραγωγή της ομώνυμης έκδοσης. (Δες εδώ).

Επικεντρωνόμαστε στα σημεία του υπομνήματος όπου γίνεται αναφορά στη Λευκάδα.

«Την 6/11/1946 το εφετείο Πατρών καταδίκασε τον ιερέα Ευστάθιο Κτενά από Καρυά Λευκάδος στην ποινή της 14ετούς καθείρξεως επί αρπαγή. Επίσης άλλους 4 συγκατηγορούμενούς του. Η κατηγορία του ήταν ότι έδοσε εντολή στην πολιτοφυλακή να συλλάβει ομήρους. Δεν είχε καμιά ανάμειξη στην υπόθεση αυτή η οποία κατ΄ ουσίαν ήτο ανύπαρκτος αλλά και είχε αμνηστευτεί με τη συμφωνία της Βάρκιζας. Η δίκη ανεβλήθη κατ΄ επανάληψιν λόγω ελλείψεως στοιχείων και προς καταπόνησιν των κατηγορουμένων και των μαρτύρων των. Στο τέλος δικάστηκαν χωρίς μάρτυρες υπερασπίσεως. Στην τρίτη δικάσιμο τροποποίησαν το κατηγορητήριο προσθέτοντας σ΄ αυτό άλλα 7 ονόματα ομήρων που δήθεν πιάστηκαν μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας. Η δικογραφία διαβιβάστηκε στον εισαγγελέα πλημμελειοδικών Πατρών ο οποίος απεφάνθη ότι ουδείς όμηρος συνελήφθη μετά τη Βάρκιζα και οι κατηγορούμενοι έπρεπε να απολυθούν. Φυσικά η απόλυσή τους δεν πραγματοποιήθηκε και στο τέλος καταδικάστηκαν και βρίσκονται ακόμη στις φυλακές».

O παπα-Στάθης στη μέση της φωτογραφίας

«[…] Επίσης οι ένορκοι Λαρίσης δικάζοντας την 2/4/55 τον Χ. Φλωράκη διοικητή μεραρχίας του ΔΣΕ, τον κήρυξαν ένορκο ότι «επεδίωκε την δια βιαίων μέσων ανατροπήν του καθεστώτος», τον αθώωσαν όμως από την κατηγορία «αποσπάσεως μέρους εκ του όλου της επικρατείας» (προδοσία). Είναι δε χαρακτηριστικό ότι στην πράξη του αυτή «δεν ωθήθη εκ ταπεινών ελατηρίων» όπως παρεδέχθησαν οι ένορκοι. Ο ίδιος ο Φλωράκης παραπέμφθηκε στο κακουργιοδικείο Λευκάδος την 7ην Μαΐου 1955 κατηγορούμενος με σωρείαν δήθεν εγκληματικών πράξεων μεταξύ των οποίων και δια φόνους αγνώστων αξιωματικών και οπλιτών του στρατού, της χωροφυλακής, αλλά αθωώθηκε. Ο εισαγγελεύς κήρυξε πεπλανημένη την ετυμηγορία των ενόρκων. Στην επόμενη δίκη θα φροντίσει να κάνει αυστηροτέρα την επιλογή τους για να πετύχει την καταδίκη του. Μετά την αθώωσή του άλλη δίκη στο ίδιο κακουργιοδικείο που είχε ορισθεί για την 9/5/55 με παρόμοια κατηγορία, αναβλήθηκε. Τον αγωνιστή αυτόν που αθωώνουν οι ένορκοι τον παραπέμπουν στο τακτικό στρατοδικείο για κατασκοπεία».

Ο Χαρίλαος Φλωράκης σε μια από τις δίκες του στη Λαμία

(σ.σ. Από τη Λευκάδα ο Χαρ. Φλωράκης μετήχθη στον Πύργο της Ηλείας. Στον Πύργο έφτασε στις 17 Ιουνίου 1955 και η δίκη έγινε στις 23.6.1955. Ήταν η «δίκη για τη σφαγή του Βάλτου», στην οποία οι ένορκοι της Λευκάδας τον αθώωσαν, αλλά η ετυμηγορία τους κηρύχτηκε πεπλανημένη και η υπόθεση παραπέμφθηκε στο Κακουργιοδικείο του Πύργου, – όπου σύνεδροι και ένορκοι ήταν εγνωσμένης εθνικοφροσύνης. Στη νέα αυτή δίκη ο Φλωράκης καταδικάστηκε 12 φορές σε ισόβια δεσμά. Η νέα καταδίκη του Χαρ. Φλωράκη, κατά παράβαση κάθε δικονομικής και δικαστικής εγγύησης, ξεσήκωσε θύελλα διαμαρτυριών διεθνώς. Προσωπικότητες και συνδικάτα, κόμματα και εφημερίδες, με υπομνήματα και σχόλιά τους, αξίωναν «να σταματήσει η τρομοκρατία στην Ελλάδα»). (Δες εδώ.))

«Κτίριο ετοιμόροπο από τον καιρό των σεισμών του 1948. Μηχανικοί που το εξήτασαν τελευταία το βρήκαν ακατάλληλο. Παρά τον άμεσο κίνδυνο να ταφούν κάτω από τα ερείπια και παρά τις επανειλημμένες διαμαρτυρίες των οι κρατούμενοι κλείνονται στα κελιά επί 17 ώρες το 24ωρο. Καθεστώς περιορισμών, απαγορεύσεων και τρομοκρατίας όπως και στις άλλες φυλακές».

Οι φυλακές Λευκάδας όταν κατεδαφίζονταν

(σ.σ. Οι πολιτικοί κρατούμενοι, αφού οι περισσότεροι είχαν περάσει από τα στρατόπεδα της Γιούρας και του Μακρονησιού, είχαν κυρίως συγκεντρωθεί στις εξής φυλακές: «Αβέρωφ» (γυναικών), Κάστορος (γυναικών), Αίγινας, Κέρκυρας, Ιτζεδίν (Καλαμίου), Ακροναυπλίας, Επταπυργίου, Λευκάδας, Αλικαρνασσού (Ηρακλείου), Πατρών, Άμφισσας, Τριπόλεως, Καλαμών και Μεσολογγίου).

_______________________________
¹ Ο Χρήστος Καρανταής γεννήθηκε στην Κομοτηνή. Το 1947 είναι γραμματέας της ΕΠΟΝ. Γλιτώνει από επίθεση Χιτών. Περνάει στην παρανομία και βγαίνει αντάρτης στον ΔΣΕ. Υπηρέτησε στην αρχή στο Επιτελείο του Αρχηγείου Ροδόπης και ύστερα σε διάφορα πόστα της 7ης Μεραρχίας. Ονομάστηκε Ανθυπολοχαγός. Στο αντάρτικο έγινε και μέλος του ΚΚΕ. Το 1949 βγήκε στη ΛΔ Βουλγαρίας. Το 1950, ως στέλεχος της ΕΠΟΝ, υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Κόκκαλη, πήρε αποστολή με 1.000 παιδιά για τη ΛΔ Γερμανίας. Στα προσφυγόπουλα δούλεψε ως δάσκαλος. Παντρεύτηκε, απόχτησε δυο κόρες. Το 1952 στάλθηκε από το Κόμμα στην Ελλάδα, για την ανασυγκρότηση των κομματικών οργανώσεων. Πιάνεται στην Κομοτηνή, σε συγγενικό σπίτι. Βασανίζεται απάνθρωπα στα υπόγεια της Ασφάλειας. Στην Καβάλα καταδικάζεται με τον ΑΝ 375/36 για «κατασκοπία» σε θάνατο. Κρατείται στις φυλακές Επταπυργίου, Κέρκυρας και τέλος Αλικαρνασσού. Εκτελέστηκε έξω από το κάτεργο της Αλικαρνασσού, την Πρωτομαγιά του 1955.