Η Οδύσσεια ενός κινηματογραφιστή – Μέρος 14ο

Η «Οδύσσεια ενός κινηματογραφιστή» είναι η ιστορία του μπάρμπα-Λία του Λάζαρη και του γιου του Θοδωρή, συνεργάτη και συνοδοιπόρου του μπάρμπα-Λία και συγγραφέα του παρόντος πονήματος, που περιέχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία, αλλά και πολλές αναφορές στην δύσκολη, ιδιαίτερα για την Αριστερά, εποχή εκείνη.

Ο μπάρμπα-Λίας και ο γιος του ο Θοδωρής ήταν οι πρώτοι πλανόδιοι κινηματογραφιστές στην ύπαιθρο, και όχι μόνο, της Λευκάδας.

Συνέχεια από το 13ο Μέρος

Μετά από δέκα μέρες που ανέβηκα στο χωριό, κάθισα στο καφενείο με τρεις-τέσσερις συγχωριανούς μου. Την επόμενη η παρέα μου «τραβήχτηκε» στην Αστυνομία.

-Γιατί ήσαστε με τον Λάζαρη χθες βράδυ;

-Είμαστε χωριανοί και συγγενείς.

-Μα είναι κομμουνιστής!

Τώρα πλέον στον κινηματογράφο έχουμε «κυνηγητό». Καλύτερα να πήγαινα στα Γιούρα! Άλλωστε δεν είχα και σοβαρές οικογενειακές υποχρεώσεις· ανύπαντρος ήμουν. Και η εξορία, όπως αποδείχτηκε, ήταν αληθινό Πανεπιστήμιο. Τόσοι και τόσοι μεγάλοι του πνεύματος και του ήθους δίδαξαν εκεί. Βάρναλης, Ρίτσος, Κατράκης, Καρούσσος, ο στρατηγός Γεράσιμος Αυγερόπουλος…

Ένας φίλος, εξόριστος τότε, μου αφηγήθηκε τα εξής δύο περιστατικά από την επίσκεψη του Παττακού στα Γιούρα. Πρώτο περιστατικό: Οι κρατούμενοι είχαν πληροφορηθεί ότι θα τους επισκεπτόταν κλιμάκιο του ΟΗΕ. Καθώς, λοιπόν, περνάει ο Παττακός με την κουστωδία του έξω από το στρατόπεδο, ένας γέροντας τους εκλαμβάνει ως τους ανθρώπους του ΟΗΕ και φωνάζει: «Παιδιά ελάτε να δείτε πως μας κατάντησαν οι κυβερνώντες!». «Ξέρεις ποιος είμαι εγώ; Εγώ είμαι ο Παττακός!». Και ο γέροντας: «Α, γι΄ αυτό μ΄ έτρωγαν τ΄ αρ…ίδια μου!.

Δεύτερο περιστατικό: Μπαίνοντας στο αναρρωτήριο ο Παττακός, συναντά τον Αυγερόπουλο¹, τον πρώην Διοικητή του. Και ακολουθεί ο διάλογος:

Ο Στρατηγός Αυγερόπουλος, επικεφαλής της VΙII Μεραρχίας ΕΛΑΣ. Ιωάννινα, 1944. Φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα (Πηγή)

-Στρατηγέ μου, γιατί είσαι εδώ;

-Έτσι με κατάντησες τσογλάνι.

-Μα, στρατηγέ μου, ο Στρατός ανέλαβε την εξουσία.

-Τον κακό σας τον καιρό αλήτες!

Και ο Παττακός κατέβασε το κεφάλι και έφυγε.

Η Αστυνομία τώρα δεν άφηνε σε «χλωρό κλαρί». Ενώ ο κινηματογράφος στα Λαζαράτα ήταν θερινός και το δάπεδο είναι τσιμεντένιο και χωμάτινο, ένα Κυριακάτικο βράδυ ο νωματάρχης λέει στον χωροφύλακα: «Πες του να μη βάλει άλλους μέσα!». Ο χωροφύλακας του απαντά: «Τι, ζεσταίνεσαι;». Κι ο καημένος μου λέει στ΄ αυτί: «Διαταγή του νωματάρχη να μην βάλεις άλλους μέσα. Εσύ βάλε να πιάσεις καμιά δεκάρα!» Κι εγώ: «Στείλε τη Μαρία να πάρει κρασί άσπρο· άνοιξα καινούργιο βαρέλι!» Ήμαστε, βλέπετε, γείτονες με τον χωροφύλακα…

Μια Κυριακή απόγευμα ο νωματάρχης με έναν χωροφύλακα με βάζουν στη μέση και με αναγκάζουν να κάνουμε βόλτα στην πλατεία του χωριού. Ο κόσμος τα ΄χασε· φαντάστηκαν ότι με ξανάπιασαν. Ο νωματάρχης μου λέει: «Που έχεις τους δίσκους του Θεοδωράκη;» Κι εγώ τους πάω μέσα στον κινηματογράφο και τους παραδίδω όσους «Θεοδωρακικούς» δίσκους είχα. Ο βλάκας δεν φρόντισα τουλάχιστον να κρύψω μερικούς. Μην έχοντας, λοιπόν, δίσκους Θεοδωράκη, διάλεγα άλλους «επαναστατικούς»· «Άπονη ζωή», «Φτωχολογιά», «Καταχνιά»… Οι χωροφύλακες μπερδεύονταν, ειδικά με το «Άπονη ζωή» και ζητούσαν να ελέγξουν τους δίσκους…

Δίσκοι -του Τσιτσάνη, του Θεοδωράκη, του Χιώτη, ακόμα και του Τόνι Μαρούδα- από το αρχείο της ΕΙΡ με την ετικέτα «Απαγορεύεται» (Πηγή)

Στην Καρυά ένας ανθυπασπιστής παίρνει τους «Θεοδωρακικούς» δίσκους από τον κινηματογράφο, αλλά φεύγοντας ακούει το «Άπονη ζωή». Ένας «πατριώτης» του λέει: «Είναι και αυτός ο δίσκος. Σε γέλασε». Ο φουκαράς ο ανθυπασπιστής ξανακατεβαίνει από την πλατεία -ο κινηματγράφος βρισκόταν λίγο κάτω από την πλατεία- και ενώ ο δίσκος ήταν ακόμα στο πικ-απ, μου λέει: «Είναι και αυτός ο δίσκος!». Κι εγώ του απαντώ: «Αυτός που σου το ΄πε εκτός από ρουφιάνος είναι και μαλάκας!» Κι ο άνθρωπος: «Κύριε Λάζαρη, με συγχωρείς! Δεν μας αφήνουν να κάνουμε τη δουλειά μας!» Κι έφυγε με το κεφάλι σκυμμένο. Πράγματι πολλοί αστυνομικοί ήταν έντιμοι και πρόθυμοι να κάνουν υπεύθυνα τη δουλειά τους. Όμως οι ρουφιάνοι δεν τους άφηναν…

Στην Πάλαιρο-Ζαβέρδα ο Κώστας Καββαδίας, που χειρίζονταν τη μηχανή, βάζει στο πικ-απ το «Η ζωή τραβάει την ανηφόρα», χωρίς ο καημένος να ξέρει ότι απαγορεύεται. Η αστυνομία τον «μαγκώνει» και του λέει που βρήκε τον δίσκο. Ο Καββαδίας τους απαντά ότι τον πήρε από έναν θείο του, τον Ανδρέα τον Παξινό. Οι αστυνομικοί επιμένουν ότι ο ένοχος είμαι εγώ. Μπροστά στην επιμονή του Καββαδία καλούν τον Παξινό που τους επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό του ανιψιού του. Την επόμενη ο Καββαδίας οδηγείται στο Στρατοδικείο, στα Γιάννενα. Τελικά απαλλάχτηκε, αφού πήγαν ως μάρτυρες υπεράσπισης πολλοί «παράγοντες» που εκτός των άλλων ισχυρίστηκαν ότι είναι κουτσός από τον πόλεμο στην Αλβανία. Κι ο Καββαδίας ήταν κουτσός εκ γενετής…

Τέλη του 1967 η «εθνοσωτήριος» κυβέρνηση φτιάχνει νόμο να φορολογούνται οι κινηματογράφοι στις τουριστικές περιοχές. Ανάμεσά τους και η Λευκάδα, όχι μόνο η πόλη, αλλά και το τελευταίο χωριό. Οπουδήποτε λοιπόν θα έπαιζα, ήμουν υποχρεωμένος να έχω σφραγισμένα εισιτήρια. Ο νόμος επρόκειτο να εφαρμοστεί με την ανατολή του νέου έτους. Οι κινηματογραφιστές των περιοχών Αγρινίου, Ιωαννίνων, Άρτας, Πρέβεζας, Θεσπρωτίας, Κέρκυρας και Λευκάδας είχαμε συγκροτήσει από το 1960 σύλλογο. Αποφασίσαμε λοιπόν και πήγαμε να διαμαρτυρηθούμε στον Υπουργό Οικονομικών, τον Ανδρουτσόπουλο². Ο υπουργός απουσιάζει και σκεφτήκαμε να πάμε στον Σάββα τον Κωνσταντόπουλο³, τον «διαφωτιστή».

Ο Κωνσταντόπουλος δέχτηκε τελικά μόνο τον πρόεδρό μας, τον Δονάτο Δάλλα, από την Ηγουμενίτσα, έναν πανούργο άνθρωπο και τον παραπέμπει σε έναν δημοσιογράφο-άνθρωπό του να εκθέσουμε τα προβλήματά μας. Όταν ήλθε η σειρά μου, λέω στον δημοσιογράφο: «Κύριε Μπαξεβανίδη, εγώ αγράμματος είμαι, απόφοιτος Δημοτικού. Νομίζω όμως ότι ο νόμος αυτός δεν βλάπτει μόνο εμάς τους κινηματογραφιστές· ζημιώνει και την ίδια την κυβέρνηση. Εμείς κλείσαμε. Μου λένε στα χωριά: «Γιατί δεν παίζεις κινηματογράφο;» και βέβαια τους απαντώ ότι μας έβαλε φόρο η κυβέρνηση και δεν συμφέρει να παίζω»».

Και ο δημοσιογράφος απαντά: «Αν και αγράμματος, ανέπτυξες πολύ καλά το θέμα· έπιασες την καρδιά του. Σας δίνω το λόγο μου ότι το πρόβλημά σας θα το λύσουμε σύντομα· όχι όπως «έλυναν» τα προβλήματα οι πολιτικοί πρωτύτερα». Καθώς λοιπόν φεύγαμε, πλησιάζει τον δημοσιογράφο ο συνάδελφος Παντελής Στούμπης, διορισμένος από τη Χούντα πρόεδρος στη Βόνιτσα και δείχνοντάς του τις ταυτότητές του των ΤΕΑ και της ΚΥΠ του λέει: «Να ποιοι είμαστε· γι΄ αυτό μιλάμε έτσι!» Και ο δημοσιογράφος: «Τώρα που βλέπω ποιοι είστε θα σας μιλήσω με ανοιχτά χαρτιά. Πρόκειται για κλίκα Ανδρουτσόπουλου. Το Υπουργείο Συντονισμού ζητάει λεφτά και ο Ανδρουτσόπουλος βρίσκει ανώμαλες λύσεις, όπως τη δικιά σας. Δεν θα του περάσει όμως!». Πράγματι μέσα σε μια βδομάδα ο νόμος καταργήθηκε πριν προλάβει να εφαρμοστεί…

(Συνεχίζεται)
__________________________________
1. Ο στρατηγός Γεράσιμος Αυγερόπουλος (1887-1981) ήταν διοικητής της 8ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ και με την ιδιότητά του αυτή διεύθυνε την μάχη της Αμφιλοχίας το 1944. Γεννήθηκε στο Αγρίνιο. Πήρε μέρος στην Επανάσταση του 1909 και πολέμησε στους Βαλκανικούς Πολέμους και στο Μακεδονικό Μέτωπο. Εξαιτίας της αντιστασιακής του δράσης αποστρατεύτηκε το 1948 και υπέστη διώξεις και φυλακίσεις μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο του 1946-49 και κατά την περίοδο της χούντας, που φυλακίστηκε σε ηλικία 80 ετών στα Γιούρα. Είχε εκλεγεί βουλευτής με την ΕΔΑ στην Β΄ Αθηνών για πρώτη φορά στις εκλογές του 1956 και μετά στις εκλογές του 1958. Επανεξελέγη με το ΠΑΜΕ στις εκλογές του 1961
2. Ο Αδαμάντιος Ανδρουτσόπουλος (1919-2000) ήταν υπουργός Οικονομικών από την 21η Απριλίου 1967 ως τον Αύγουστο του 1971. Όταν η χούντα του Παπαδόπουλου ανατράπηκε από το πραξικόπημα Ιωαννίδη τον Νοέμβριο 1973, διορίστηκε από την νέα χούντα του Ιωαννίδη πρωθυπουργός και υπουργός Συντονισμού και Οικονομικών, μέχρι τη Μεταπολίτευση το 1974.
3. Ο Σάββας Κωνσταντόπουλος (1910-1981) ήταν Έλληνας δημοσιογράφος, πολιτικός αναλυτής και εκδότης. Ταυτίστηκε με το μετεμφυλιακό κατεστημένο, υπήρξε διευθυντής της «Απογευματινής» του Νάσου Μπότση και στη συνέχεια ιδρυτής και εκδότης του ακροδεξιού «Ελεύθερου Κόσμου». Ήταν «ο θεωρητικός της χούντας»