Για το Αμερικάνικο Δολάριο – Μέρος 5ον
Του Θεόδωρου Αραβανή
Την 21 Σεπτεμβρίου 1931 η Αγγλική κυβέρνηση, ανέστειλε την μετατρεψιμότητα της στερλίνας. Έτσι ήταν αδύνατο πλέον να αποκτήσει κανείς χρυσό -έστω και σε μεγάλες ποσότητες- σε ορισμένη τιμή με τις χάρτινες εγγλέζικες λίρες. Χάνοντας την χρυσή της βάση η στερλίνα υποτιμήθηκε κατά 15 % άμεσα και σε τρεις μήνες η υποτίμηση είχε φτάσει στο 30%. Η μεγάλη κρίση ήταν παρούσα. Οι χρεοκοπίες των χωρών επιταχύνθηκαν, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε, τα χρέη δεν μπόρεσαν να πληρωθούν πουθενά, γιατί οι πιστώσεις είχαν υπερβεί τις δυνατότητες παραγωγής, η υποτιμημένη στερλίνα κυκλοφορούσε αδέσποτα πλέον χωρίς την χρυσή της βάση, πληθωρίζοντας έτσι τα νομίσματα των άλλων χωρών. Το συναλλακτικό ισοτιμικό και παραγωγικό παγκόσμιο σύστημα είχε γενικά εξαρθρωθεί. Για την Ελλάδα εγγεγράφεται στην ιστορία η χρεωκοπία του 1932 και τα ενδιαφέροντα γεγονότα μεταξύ Ελλήνων οικονομολόγων της εποχής και της κυβέρνησης Βενιζέλου για πρόληψη αρχικά ή αντιμετώπιση γενικά της Ελληνικής χρεoκοπίας. Από εδώ εκκινεί η κοινωνικoπολιτική αστάθεια της Ελλάδος την δεκαετία του 1930.
Η επόμενη πράξη, καίρια νομισματική (οικονομική κατ΄ ουσίαν) πράξη, στο παγκόσμιο οικονομικό γίγνεσθαι τότε, ήταν η υποτίμηση του Αμερικανικού Δολαρίου το 1934, οπότε ορίστηκε η ισοτιμία ενός δολαρίου με 0,888 γραμμάρια χρυσού (Αμερικανός πρόεδρος από το 1932 ο Φραγκλίνος Ρούσβελτ ). Η υποτίμησις αυτή του Δολαρίου επέτρεψε τουλάχιστον στην αμερικανική οικονομία να κάμει ένα νέο ξεκίνημα (το Νιού Ντήλ της εποχής) επάνω σε σταθερές βάσεις. Οι μηχανισμοί προσαρμογής των ισοζυγίων πληρωμών, με το παιχνίδι των επιτοκίων ή του αποθέματος χρυσού επί της ζητήσεως, δεν μπόρεσαν να λειτουργήσουν λόγω της αδυναμίας των πιστωτών που δέχθηκαν να διατηρήσουν τα ξένα τους νομίσματα, χωρίς να ζητήσουν την εξαργύρωσή τους. Οι μηχανισμοί αυτοί λειτουργούν συνεκτικά και υπόρρητα, σαν τον μηχανισμό ρολογιού που ακούει κανείς τους χτύπους του αλλά δεν βλέπει τους δείκτες να τρέχουν και που όμως κάνει τις ώρες να κυλούν στον ρυθμό της ανθρώπινης ζωής.
Στην ουσία δεν είναι δυνατόν να διατηρεί κανείς στο χρηματοκιβώτιό του δολάρια αποκτημένα από πωλήσεις, χωρίς να φτωχύνει. Αν δεν χρησιμοποιήσουμε αυτά τα δολάρια με κάποιο τρόπο, δεν πρόκειται να αποκομίσουμε κέρδος από αυτά.
Αν αυτή η διαδικασία συνεχιστεί για πολύ καιρό, τα δολάρια που κυκλοφορούν στο εξωτερικό χάνουν θεωρητικώς ένα μέρος της αγοραστικής τους δυνάμεως και πρακτικώς ολόκληρη, γιατί την ημέρα που οι κάτοχοι των δολαρίων θα ζητήσουν να τα μετατρέψουν σε χρυσό ή σε πραγματικά αγαθά, η ισορροπία προσφοράς και ζήτησης θα έχει κλονισθεί σε τέτοιο βαθμό, ώστε η εξαργύρωση θα καταστεί αδύνατη και τότε θα δημιουργηθεί μη αναχαιτίσιμη κρίση. Η εξήγηση εδώ για την πρόκληση της κρίσης, θα δίνεται από το γεγονός ότι, η απαίτηση των κατόχων των δολαρίων για να τα μετατρέψουν σε χρυσό ή να τα ανταλλάξουν με αγαθά, θα σηματοδοτεί ότι και το προς μετατροπή ή ανταλλαγή νόμισμα (το δολάριο εν προκειμένω) θα έχει χάσει την εγγεγραμμένη σε αυτό νομισματική αξία. Αυτό το τελευταίο είναι γενικά κρισίμου σημασίας για την κοινωνική ζωή και το συναλλακτικό κύκλωμα. Και δείχνει την σημασία της αξιακής διάστασης του νομίσματος (που από μόνο του αποτελεί μια κοινωνική αυταξία). (1*)
Έτσι δημιουργήθηκε ένα σύστημα εξαρτώμενο από το δολάριο και με την ρήτρα ότι ο Αμερικανικός νόμος απαγόρευε την έκδοση δολαρίων σε χαρτονόμισμα πέραν από το τετραπλάσιο της αξίας του Αμερικανικού αποθέματος σε χρυσού. Και δεδομένης της ισοτιμίας του 1934 με 1 δολάριο = 0,888 γραμμάρια χρυσού, έμενε να προσδιοριστεί η ποσότητα χρυσού που κατείχε κάθε χώρα μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου, για να διευθετηθεί και να υπολογιστεί η νομισματική κυκλοφορία κάθε χώρας, στην βάση του δολαρίου ίσου προς 0,888 γραμμάρια χρυσού και το τετραπλάσιο της νομισματικής κυκλοφορίας σε χρυσό. Με το τέλος όμως του Β΄΄ παγκοσμίου πολέμου υπήρχε μόνο ένας πλούσιος, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, οι οποίες δεν είχαν υποστεί τις καταστροφές από τον πόλεμο. Το αντίθετο μάλιστα κατά την διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου η αύξηση της παραγωγικότητας και της ίδιας της βιομηχανικής παραγωγής στις ΗΠΑ (για τις πολεμικές ανάγκες) είχαν εκτοξευτεί. Και ο χρυσός έστεργε προς τις ΗΠΑ ,για την χρηματοδότηση των πολεμικών αναγκαιοτήτων των άλλων χωρών.
Μέσα στο κλίμα της ευφορίας για την διαφαινόμενη το 1944 οριστική νίκη των Συμμάχων, η διάσκεψις του Μπέττον-Γούντς στις ΗΠΑ (01-20/07/1944), μπόρεσε να διακρίνει τις μεταπολεμικές αναγκαιότητες για την νομισματική σταθερότητα, μαζί με το γεγονός ότι τότε μόνο ένας πλούσιος υπήρχε, οι ΗΠΑ, που συγκέντρωναν αποθέματα χρυσού αξίας 26 δισεκατομμυρίων δολαρίων, έναντι αποθεμάτων χρυσού αξίας λιγότερο από 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων που συγκέντρωναν όλες οι υπόλοιπες χώρες.
Και πάντα σύμφωνα με την βάση αναγωγής του 1934: 1 δολλάριο= 0,888 γραμμάρια χρυσού και τον κανόνα της τετραπλασίου και μόνο ποσότητας κυκλοφορίας δολαρίων έναντι των υπαρχόντων αποθεμάτων χρυσού.
Ο μεταπολεμικός νομισματικός – οικονομικός – παραγωγικός κόσμος, άρα και η πολιτική του έκφανση και δρομολόγηση είχε αρχίσει.
(1*) Σημείωση: αυτή η παράμετρος, της ευταξίας που εγγεγράφει η κάθε νομισματική βάση, διέφυγε ή σκόπιμα αποσιωπήθηκε από τους Έλληνες εγκεφάλους της εισαγωγής του Ευρώ, ως γενικό συναλλακτικό ισοδύναμο στην χώρα από το 2002.
(Συνεχίζεται)
