Εσπερινός στην Αγία Παρασκευή στα Πλατύστομα

Όμορο των οικισμών του Αλεξάνδρου το χωριό των Πλατυστόμων (ή του Πλατυστόματος όπως διαβάζουμε τώρα τελευταία). Κοντοχωριανοί λοιπόν οι Αλεξανδρίτες και οι Πλατ(υ)στομίτες που διατηρούσαν ανέκαθεν σεβαστικές και καλές εν γένει σχέσεις μεταξύ τους -σε αντίθεση με τους Βαυκερίτες που είχαν όπως λέγεται χρόνιες διαμάχες- με τους όποιους καυγάδες και αψιμαχίες να εξαντλούνται στο πεδίο της λαϊκής ποίησης, με πρωταγωνιστές, κυρίως, τους φίλους και αιώνιους αντιπάλους στο στίβο της λαϊκής μούσας Γιώργο Φρεμεντίτη (Μελιτζούρα) από τον Αλέξανδρο και Νίκο Καλύβα (Γιαννούλη) από τα Πλατύστομα.

Παραθέτουμε μόνο ένα μικρό κομμάτι από την απάντηση του Μελιτζούρα στον Γιαννούλη, τον Νίκο Καλύβα δηλαδή, όταν ο τελευταίος είχε γράψει τον επικήδειο του Μαυροϊννάτη (Αλεξανδρίτη) (Αν θέλετε να μάθετε και την καταγωγή μου / Μελιτζούρας ονομάζομαι άγνωστοι και γνωστοί μου / Από το Δήμο Καρυάς χωριό Μαυρογιαννάτα / Με την ΕΔΑ θα φτάσουμε εις του Χριστού τη στράτα, γράφει σε ένα από τα ποιήματά του ο ίδιος) λαϊκού ποιητή κι ενώ ο τελευταίος βρισκόταν ακόμη εν ζωή («Επικήδειος του ποιητού Καλύβα εις τον νεκρόν συνάδελφόν του Γεώργιον Μελιτζούραν» – …. Τούτο τον επικήδειο για καλαμπούρι γράφω / κι ελπίζω το συμπάθιο από το Γιώργο να ΄χω). (Δες περισσότερα: [1], [2], [3], [4], [5])

Οι δυο φίλοι λαϊκοί ποιητές Γ. Φρεμεντίτης (αριστερά) και Ν. Καλύβας

Τύχαινε επίσης καμιά φορά τα χωριά να συμπεθεριάσουν, γεγονός που δείχνει και τις αναμεταξύ τους καλές σχέσεις. Στα Κολυβάτα ήρθαν δυο νύφες από τα Πλατύστομα, η θειά Βδοκιά (Ευδοκία) και η θειά Παρασκευή, η οποία ήταν και εξ αγχιστείας πρωτοθειά μας. Στις μικρές και κλειστές κοινωνίες των χωριών της εποχής εκείνης έπρεπε να περάσει χρόνος ώστε να γίνουν αποδεκτές οι ξενόφερτες νύφες. Να αποβάλλουν με τον καιρό το συνοδευτικό του ονόματος τους, που ήταν η «Πλατυστομίτισσα», και να το αντικαταστήσουν με το όνομα ή το παρατσούκλι του άντρα τους.

Η Βδοκιά του Χρήστου του Πλιάτσικα ήρθε στη γειτονιά μας. Μια καλοκάγαθη και πάντα με το χαμόγελο γυναίκα που δεν θυμόμαστε να είχε εμπλακεί σε κάποιους από τους ομηρικούς τσακωμούς γυναικών, που ήταν συχνοί την εποχή εκείνη και ακούγονταν σε ολόκληρο το χωριό. Μύριζε ασβέστη και βασιλικό το σπίτι της στο οποίο είχε μαζέψει όλα σχεδόν τα τότε μυριστικά του τόπου μας. Τα καλοκαίρια μας μάζευε πολλές φορές, όλα τα πιτσιρίκια της γειτονιάς -η ίδια δεν είχε παιδιά-, στα σκαλοπάτια της αυλής της και μας έλεγε παραμύθια. Γλυκιά ακόμη και μετά τόσα χρόνια η θύμησή της…

Ξεφύγαμε όμως από το καθαυτό θέμα που είναι ο Εσπερινός που έγινε το απόγευμα της Δευτέρας 25 Ιούλη στο Ναό της Αγίας Παρασκευής, προστάτιδας του χωριού των Πλατυστόμων, που βρίσκεται σε ένα ύψωμα στη μπασιά του χωριού. Κι είναι αυτές οι παλιές εκκλησές που αποτελούν ακόμη μέχρι σήμερα σημείο αναφοράς για τους όπου γης κατοίκους των ερειπωμένων χωριών της ορεινής Λευκάδας και συνδετικό κρίκο με τις νεώτερες γενιές.

Στον Εσπερινό χοροστάτησε ο εφημέριος του Ναού π. Σπύρος Αϊβασιλιώτης, συνεπικουρούμενος από τον π. Νεκτάριο Μάλφα και τους δυο συνταξιούχους σήμερα κληρικούς, τον παπά Βαγγέλη Θειακό, πρότερο εφημέριο των Πλατυστόμων και τον Βαυκερίτη παπά Σπύρο Γαζή. Τον τελευταίο τον θυμόμαστε ακόμη από την εποχή των αρχών της δεκαετίας του ΄70 που όργωνε τα χωριά της ορεινής Λευκάδας για να προλάβει τις ημέρες του Πάσχα τους Επιτάφιους και τις Αναστάσεις.

Γιορτή ήταν παλιότερα μέρες σαν αυτές για τα παιδιά. Κι ο λόγος ήταν, πέρα από το γενικότερο εορταστικό κλίμα, τα πιάτα με τα σπερνά που ετοίμαζαν οι νοικοκυράδες για την εκκλησία και μοιράζονταν κατόπιν στους προσκυνητές. Οι σημερινές αρτοκλασίες ήρθαν αργότερα, μόνο «υψώματα» και σπερνά υπήρχαν παλιότερα. Και τα σπερνά που φτιαχνόταν για τις γιορταστικές αυτές περιστάσεις -γιατί γινόταν και με άλλες αφορμές- ήταν ιδιαίτερα προσεγμένα, αφού υπήρχε και ένας άτυπος ανταγωνισμός μεταξύ των γυναικών για το καλύτερο στολισμένο πιάτο. Βρασμένο στάρι και μετά οι σταφίδες, τα ζαχαράτα, τα ξεφλουδισμένα αμύγδαλα, το ρόδι, που φυλάσσονταν σε κάθε σπίτι για το σκοπό αυτό, το σουσάμι, η ζάχαρη. Στη γιορτή του Αϊ Νικόλα δοκιμάζαμε πάντα από το πιάτο της θειάς Χρυσάνθης που ήταν και το πιο πλούσιο…

Για την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, που είναι και ο κοιμητηριακός ναός του χωριού και η οποία χτυπήθηκε κι αυτή από τον τελευταίο σεισμό -έχουν γίνει κάποιες άμεσες εργασίες όπως η προστασία με μεταλλικούς σφιγκτήρες του άνω περιμετρικού δοκαριού ενώ έχει ολοκληρωθεί η μελέτη για την αποκατάστασή της και αναμένεται η εξεύρεση πόρων για την υλοποίησή της- δεν βρήκαμε στα διαθέσιμά μας βιβλία κάποια στοιχεία, πέρα από το γεγονός ότι εκεί φυλάσσεται ο Σταυρός, μαζί με τα θεριόψαρα που τον περιέβαλλαν, που είχε κλαπεί στα μέσα της δεκαετίας του 1970 από το Μοναστήρι της Κόκκινης Εκκλησιάς – είναι ευδιάκριτο ακόμη μέχρι σήμερα το σημείο στο αέτωμα του τέμπλου του καθολικού απ΄ όπου είχε αφαιρεθεί.

Άλλες εκκλησίες του χωριού ήταν ο Άγιος Νικόλας που είναι κτητορική, ο Άγιος Γιώργης στους Κοντράδες (δεν τις έχουμε επισκεφτεί) και φυσικά το παλιό Μοναστήρι της Κόκκινης Εκκλησάς που είναι αφιερωμένο στον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου.

Για τα Πλατύστομα όμως ελπίζουμε να επανέλθουμε σύντομα, μετά και την υπόσχεση του προέδρου του χωριού Φώντα Θειακού να μας υποδείξει και ξεναγήσει σε κάποια σημεία που έχουμε ήδη κατά νου.