Η Ελλάδα χρεοκόπησε και για τις μικρές της πόλεις

Του Κωνσταντίνου Παπακασόλα*

1. Ο Αύγουστος είναι μεταξύ άλλων απολαυστικός γιατί για λίγες μέρες βλέπουμε φυσιολογικά επιμερισμένο πληθυσμό:

Οι επαρχιακές κωμοπόλεις γεμίζουν κόσμο και υπερδιπλασιάζουν τον πληθυσμό τους έστω και για 2 εβδομάδες, η Αθήνα μένει με 2 εκατομμύρια κόσμο και παραμένει μια μεγάλη πλην απολαυστική πρωτεύουσα.

Αναρωτιέται κανείς πως από την περιβόητη τοπική αυτοδιοίκηση επί 40 χρόνια αλλά και τους βουλευτές επαρχίας ουδείς μέχρι σήμερα έχει θεσει θέμα δημιουργίας νέων αστικών κέντρων.

Απ την Ελλάδα απουσιάζουν 6-7 στιβαρές οικονομικά πόλεις με πάνω από 200-300.000 πληθυσμό.

Η τρίτη (εδώ και 50 χρόνια) πόλη σε πληθυσμό είναι η Πάτρα με μόλις 170.000 κάτοικους και μάλλον ζοφερό μέλλον για περεταίρω πληθυσμιακή ανάπτυξη. Το ίδιο και τα Ιωάννινα κλπ.

Είναι εξωφρενικά χαμηλό το επίπεδο σκέψης μιας χώρας που δεν έχει ασχοληθεί με το ζήτημα της αστικής ανάπτυξης.

2. Oι αμερικανοί λένε ότι ένα πράγμα παίζει ρολό στις επιχειρήσεις. Η τοποθεσία, η τοποθεσία η τοποθεσία. Το αυτό εξυπακούεται και για τις πόλεις. Οι αρχαίοι πάλι έλεγαν ότι είναι τυχερός οποίος γεννηθεί σε λαμπρή πόλη.

Εμείς εδω στο σήμερα, επειδή μας αρέσουν τα μονοπώλια, έχουμε μια τοποθεσία. Την Αθήνα. Δηλαδή την Αττική. Και τίποτε άλλο.

Μια πόλη, μια ομάδα, μια μπύρα, γενικώς μας αρέσουν οι με το ζόρι αποκλειστικότητες – δια του αποκλεισμού των υπολοίπων.

Η χώρα είναι στρεβλά αναπτυγμένη, έχοντας ενάμισι αστικό κέντρο, και τούτο δεν ενόχλησε κανέναν έως σήμερα.

Η επαρχία έχει μόνιμα αποκρυσταλλωθεί στη συνείδηση των εκπρόσωπων της πολιτείας ως «ύπαιθρος»(!) δηλαδή τόπος μόνιμης άνθισης τσουκνίδων, και μάλιστα είδαμε τη λέξη και σε πρόσφατο πολιτικό μήνυμα τάχα για την ανάπτυξη της επαρχίας. Ακούς εκεί ύπαιθρος!!!

Είναι τόσο αυτονόητο το θέμα ώστε το μόνο ερώτημα είναι αν στη χώρα ταιριάζει να δημιουργήσει 10 αστικά κέντρα των 200.000 χιλιάδων κατοίκων η 5-6 των 400-500.000.

3. Δεν μπορεί να γίνει λοιπόν η επένδυση στο ελληνικό; Παραπονούνται οι επαρχιώτες αθλητές ότι δεν έχουν επαγγελματικούς χώρους να προπονηθούν; Απλά τα πράγματα.

Δημιουργείς μέσα απ΄ το εθνικό χωροταξικό σχέδιο ανάπτυξης το πλαίσιο για 10 νέα αστικά κέντρα στη χώρα με πληθυσμό από 200.000 – 300.000 κάτοικους ανά την επικράτεια. Ρίχνεις όλο το χρήμα εκεί. Σε μια δεκαετία θα έχεις πιάσει πληθυσμιακό στόχο.

Οδικό δίκτυο ως τότε θα έχει (Ολύμπια, Εγνατία, Ιόνια) και μια χαρά πρόσβαση θα έχουν σε υποδομές και υπηρεσίες το σύνολο των πολιτών. Και μια χαρά “ελληνικά” μπορείς να φτιάξεις οπουδήποτε στη χώρα.

Αυτά έπρεπε να κάνει η πολιτεία που έφτιαχνε Καποδίστριες και Καλλικράτηδες ενώνοντας χωριά με κατσικόδρομους σε φαντασιακά πληθυσμιακά αποτελέσματα, χωρίς να μεριμνήσει για την δημιουργία αστικών κέντρων.

Αποτέλεσμα; η εγκατάλειψη της ηπειρωτικής και νησιωτικής ενδοχώρας και η αποεπενδυση.

Η Ελλάδα έχει την μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Μεσόγειο (16.000 χιλιόμετρα) και τα περισσότερα νησιά. Αν προσθέσεις ότι έχουμε και τις πιο όμορφες παραλίες, τότε γιατί Ιταλία, Ισπανία, Τουρκία έχουν 5πλάσιους τουρίστες από εμάς;

Μα γιατί ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΑΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ, ειμή μόνο την Αθήνα, στην οποία οι τουρίστες διανυκτερεύουν 2 μέρες και εξαφανίζονται.

4. Η ίδρυση – επέκταση νέων αστικών κέντρων θέλει πολεοδόμους, νομοθετική ελάφρυνση των επιχειρήσεων που θα εγκατασταθούν σε αυτές και ασφαλώς και κυρίως αλλαγή του εθνικού χωροταξικού σχεδίου ανάπτυξης που επί 50 χρόνια έχει κατά σειρά προτεραιότητας Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα, Βόλος κλπ, συντηρώντας το αντιαναπτυξιακό σχήμα απ΄ τα χρόνια του 81.

Είναι πραγματικά εξωφρενικό να βλέπουμε χρόνια στη δημόσια ατζέντα να σέρνονται δεκάδες αδιάφορα έως γελοία θέματα για τη χώρα, και ουδείς εκ των υποτιθέμενα αμέτρητων κοσμοπολιτών διδακτόρων επιστημόνων, μετακλητών και άλλων αργόσχολων να μην έχει θεσει το θέμα της αστικής ανάπτυξης της χώρας. Ανήκουστο.

Βεβαία αυτή η αδιαφορία δεν είναι τυχαία. Μια ολόκληρη γενιά έχτισε τη ζωή της πάνω στο δημόσιο και τα βόρεια προάστια και άντε τώρα να την ξεκουνησεις.

Ακόμα και οι επαρχιώτες βουλευτές αντί να προωθούν τέτοια θέματα φρόντιζαν άρον άρον να μεταναστεύσουν κι αυτοί στα ΒΠ για να απολαύσουν την βουλευτική τους αποζημίωση.

5. Η πρωτοφανούς κρισιμότητας αυτή παράλειψη ξεκίνησε εδω και πολλά χρόνια, αλλά η κορυφαία της ευκαιρία ήταν το σχέδιο Καποδίστριας.

Επικαλούμενοι οι τότε κυβερνώντες το ευρωπαϊκό κεκτημένο στην τοπική αυτοδιοίκηση, ανέφεραν ότι παραέχουμε πολλές κοινότητες σκόρπιες που έπρεπε κάπως να τις μαζέψουμε, αλλά δεν ανάφεραν και δεν έκαναν το αυτονόητο:

Στην Ευρώπη ανά περιφέρεια υπάρχει ένα ευμέγεθες αστικό κέντρο που συγκρατεί τον περιφερειακό πληθυσμό και την ευρύτερη οικονομία της περιοχής.

Εδώ κατάργησαν τις κοινότητες και τους κοινοτάρχες και φρόντισαν να δημιουργηθεί ένα ακόμα πιο σπάταλο σύστημα αυτοδιοίκησης με σωρεία συμβούλων -χωρίς έλεγχο πάλι πλην του διαύγεια για την διαφθορά και- χωρίς σε κάθε περιφέρεια να εντάξουν την δημιουργία ενός αστικού κέντρου, δηλαδή μιας πόλης άνω των 300.000 κατοίκων, που θα συγκρατεί και θα ενισχύει τον εντόπιο πληθυσμό και οικονομία!

6. Ενώ υπήρχε ήδη βαθιά ανισότητα ανάμεσα σε Δυτική και Ανατολική Ελλάδα πχ (όπως λέμε νότια και βόρεια Ιταλία) κι ενώ Ήπειρος είναι στις φτωχότερες περιοχές της Ευρώπης μαζί με την ενδοχώρα της Στερεάς, άφησαν την περιοχή αυτή να ρημάζεται να απισχναίνεται κοινωνικά και οικονομικά.

Ανάμεσα και πέριξ σε Ιωάννινα και Πάτρα υπάρχει μια τεράστια περιοχή με εκατοντάδες χιλιάδες κάτοικους που έμεινε χωρίς δρόμους, χωρίς σιδηρόδρομους και λιμάνια, χωρίς τουριστική προβολή, ξενοδοχεια και ανάπτυξη επί δεκαετίες.

Mε άλλα λόγια σε τέσσερις περιφέρειες (Ηπείρου, Ιονίων Νήσων, Δυτικής Ελλάδας, Στερεάς Ελλάδας) εκ των 13 που γεωγραφικά αντιστοιχούν στο 1/4 σχεδόν της επικρατείας της χώρας το μεγαλύτερο αστικό κέντρο είναι η Πάτρα των μόλις 167.000 κατοίκων (Πάτρα 167.446, Ιωάννινα 65.574, Αγρίνιο 55.097).

Η γέφυρα Ρίου Αντιρρίου ένωσε το τίποτα με το τίποτα. Η παράκαμψη Αγρινίου επίσης το ίδιο. Χωρίς αστικά κέντρα, πόλεις, λιμάνια, βιομηχανίες, έστω και υπηρεσίες η χώρα ερημοποιείται σφοδρά.

7. Αν δεν αλλάξει το μεσαιωνικό εθνικό σχέδιο χωροταξικό σχεδιασμού, βάσει του οποίου καθορίζονται τα μεγάλα έργα στη χώρα, η άθλια αυτή κατάσταση, η καθήλωση και διαίρεση και παρακμή θα συνεχιστεί.

Σε κάθε περιφέρεια μετά βίας υπάρχει μια μικρή πόλη, ενώ το 60-70% του πληθυσμού της επαρχίας κατοικεί σε κωμοπόλεις και χωριά, με πολύ χαμηλό επίπεδο υποδομών. Δυστυχώς αυτό δεν το καταλάβαιναν οι πολιτευτές.

Το πρόβλημα τούτο λύνεται εάν δημιουργούνταν μεγάλα αστικά κέντρα σε κάθε περιφέρεια. Δεν χρειάζεσαι 15 νοσοκομεία για κάθε επαρχία, ένα και καλό θα αρκούσε, άλλα αφού είχες φτιάξει δρόμους της προκοπής για να είναι άμεση η πρόσβαση από όλες τις κωμοπόλεις της περιοχής ώστε να έχεις και όλες τις υπηρεσίες ενός συγχρόνου κράτους στην πόλη της περιφέρειάς τους. Και όταν λεμέ πόλη εννοούμε 300.000 κάτοικων άνω.

Κανείς δεν θα αισθανόταν αποκλεισμένος στην επαρχία, ούτε πολίτης β΄ κατηγορίας.

8. Εν τω μεταξύ αμηχανία καταλαμβάνει και τους ξένους επενδύτες και τουρίστες καθώς τα περισσότερα μέρη της χώρας έχουν καταντήσει ερημιές. Ακόμα και στον τουρισμό των συνταξιούχων παίζει αρνητικό ρόλο ότι η Ελλάδα δεν έχει αστικά κέντρα, καθώς είναι προφανές ότι θα στερηθούν τις ανέσεις τους εάν αποφάσιζαν να αγοράσουν γη στην Ελλάδα, γιατί κατά κανόνα η κοντινότερη πόλη θα απέχει έως 300 χλμ κατσικόδρομου.

Σημειωτέον δε ότι η κρίση άργησε μεν να χτυπήσει την επαρχία, συγκριτικά με την Αθηνά, πλην όμως η Αθηνά αντέχει λόγω του σωρευμένου κεφαλαίου και πληθυσμού, ενώ η επαρχία έχει διαλυθεί εντελώς οικονομικά και πληθυσμιακά πλην ελαχίστων εξαιρέσεων.

Αρκετοί πολίτες έχουν την ψευδαίσθηση ότι υπάρχουν όντως πόλεις στη χώρα, αναφέροντας λανθασμένους πληθυσμούς ότι η Λάρισα πχ και η Πάτρα έχουν μισό εκατομμύριο πληθυσμό.

9. Αρκετοί δε έχουν αναπτύξει μια έμμονη με την λεγόμενη «ανωνυμία» που τους προσφέρει η πρωτεύουσα κλπ. Είναι προφανές ότι τούτο είναι σημάδι της έντονης ψυχολογικής πίεσης που βίωσαν αρκετοί, γηραιότεροι προφανώς στην επαρχία στα χρόνια του εμφυλίου και της φτώχειας. Σήμερα αυτό δεν στέκει σε λογική εξέταση.

Η ανωνυμία αν λείπει σε μέρη εκτός της Αθήνας αυτό συμβαίνει επειδή απλά δεν έχουν πληθυσμό καθώς ο τελευταίος σωρεύτηκε στην πρωτεύουσα και προφανώς πρέπει να αραιώσει. Έτσι θα αποκτήσει πληθυσμό και άρα ανωνυμία και η επάρατος επαρχία.

Έχουν χρέος οι στοιχειωδώς λογικά σκεπτόμενοι πολιτικοί να προωθήσουν απ το 2017 νομοθετικά τη δημιουργία νέων αστικών κέντρων στη χώρα.

Πχ. η ένταξη του δίπολου Λευκάδας – Πρέβεζας στις πρώτες θέσεις προτεραιότητας με εκμετάλλευση του τουριστικού, ιστορικού, εμπορικού τους χαρακτήρα κλπ.

Και ούτω κάθε έξης για κάθε άλλη περιοχή της Ελλάδας που είναι κατάλληλη για δημιουργία μεγάλου άστεως. Έτσι κι αλλιώς η Αθήνα αποτελείται από 50% συνταξιούχους και ένα 30% υπηρεσιών και δημόσιων υπάλληλων. Αντί να είναι μαντρωμένοι όλοι εκεί, σε μια δεκαετία μέσα μπορούν να μοιραστούν ανά την επικράτεια.

Εάν η Ελλάδα είχε τέτοια αστικά κέντρα, στα οποία θα είχαν αξιοποιηθεί και καλύτερα οι Ολυμπιακές εγκαταστάσεις που σαπίζουν στην Αθήνα, είμαι βέβαιος ότι μεγάλο μέρος απ τους 500.000 νέους που εγκατέλειψαν τη χώρα λόγο κρίσης θα μπορούσε να είχε παραμείνει σε αυτήν.

Nα σημειώσουμε τέλος ότι οι πολιτικοί είναι εντελώς πλέον ανίδεοι για όλα αυτά και παραπλανούν τον κόσμο με ηλιθιότητες περί επιστροφής στην επαρχία, δηλαδή ατομικής επιλογής, τυχαίας χωρίς κανένα σχεδιασμό όπερ ισοδυναμεί συχνά με αυτοκτονία κοινωνική και οικονομική.

Χωρίς αστικά κέντρα η επαρχία -και μεσοπρόθεσμα η χώρα- λόγω υπογεννητικότητας και ύφεσης θα διαλυθεί ολοκληρωτικά.

*Ο Κωνσταντίνος Παπακασόλας κατάγεται από τη Βόνιτσα και είναι δικηγόρος Αθηνών

(Δημοσιεύτηκε στο liberal.gr – ο σύνδεσμος μας στάλθηκε από τον συντάκτη του άρθρου).