«ΝΑΙ-ΣΑΓΓΑΡΙΟΣ»: Σαν σήμερα ξεκινά το 1921 η μάχη του Σαγγάριου
Ένα παλιό σύνθημα στην πόλη της Λευκάδας…
Σαν σήμερα, στις 23 Αυγούστου του 1921, ξεκινά η μάχη του Σαγγάριου, που καταλήγει με ήττα του ελληνικού στρατού (Μικρασιατική Εκστρατεία).
Ένα παλιό με καλλιγραφικά γράμματα σύνθημα στον εξωτερικό τοίχο σπιτιού στην πόλη της Λευκάδας μας θυμίζει ακόμη τα τραγικά γεγονότα εκείνης της εποχής: «ΝΑΙ – ΣΑΓΓΑΡΙΟΣ». Και μετά το Σαγγάριο τι; Μα η Άγκυρα, στα βάθη της Μ. Ασίας, η πολυπόθητη νίκη, το τέλος του πολέμου… Ένα σύνθημα που αντέχει ακόμη, 95 χρόνια μετά, στη σκουριά του χρόνου. Μπορεί οι πρωταγωνιστές να έχουν εκλείψει, η ιστορική μνήμη να έχει κι αυτή σκουριάσει, αυτό όμως παραμένει εκεί για να θυμίζει, σ΄ όσους ακόμη συνηθίζουν να κοιτούν ψηλά, μια από τις πιο τραγικές στιγμές της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας: Την αρχή του τέλους της «Μεγάλης Ελλάδας των δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών». (Δες εδώ).
Ας δούμε λίγο συνοπτικά τα γεγονότα της εποχής εκείνης: Αύγουστος του 1921. Τα ελληνικά στρατεύματα καθ΄ οδόν προς την Άγκυρα. Απαραίτητη προϋπόθεση η κάμψη των οχυρωμένων στο Σαγγάριο ποταμό υπό τον Κεμάλ τουρκικών δυνάμεων. Η αρχή του τέλους για τη «Μεγάλη Ελλάδα των δύο ηπείρων και πέντε θαλασσών».
Ο Σαγγάριος θα ανακόψει οριστικά την επιθετική πορεία του ελληνικού στρατού, ο οποίος θα αναγκαστεί να συμπτυχθεί στη γραμμή Εσκί-Σεχίρ – Κιουτάχεια – Αφιόν Καραχισάρ, όπου και θα καθηλωθεί για ένα χρόνο, οπότε και θα ακολουθήσει η μεγάλη αντεπίθεση του Κεμάλ. Στις 27 Αυγούστου του 1922 τα τουρκικά στρατεύματα μπαίνουν στη Σμύρνη. Εκεί που τρία και κάτι χρόνια νωρίτερα -15 Μάη του 1919- είχε προηγηθεί η απόβαση των Ελληνικών δυνάμεων.
Τα αποτελέσματα της Μικρασιατικής εκστρατείας, όταν η Ελλάδα βρέθηκε για μια ακόμη φορά μπλεγμένη στα πλοκάμια των επιδιώξεων των Μεγάλων Δυνάμεων, εν προκειμένω του αγγλογαλλικού ιμπεριαλισμού, λίγο πολύ γνωστά: 50.000 νεκροί, 75.000 τραυματίες, περίπου 1,5 εκατομμύριο Έλληνες αναγκάστηκαν να έρθουν σαν πρόσφυγες στην Ελλάδα αφήνοντας πίσω τους πάνω από 600.000 νεκρούς, ενώ σε δισεκατομμύρια δραχμές ανέρχονται οι υλικές καταστροφές και ζημιές από τον πόλεμο και τις ακίνητες περιουσίες που εγκαταλείφθηκαν ή καταστράφηκαν.
Στην εδώ ανάρτησή μας από το 2009 μπορείτε να διαβάσετε επίσης αποσπάσματα από το χειρόγραφο ημερολόγιο του Λευκαδίτη Θεοδόση Θ. Σταματέλλου -αντίτυπό της βρίσκεται στη Δημόσια Βιβλιοθήκη Λευκάδας-, που ήταν στρατιώτης, δεκανέας αν θυμάμαι καλά, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας.
 |
 |
Ο Κερκυραίος- Κόμης ανέφερε ο ίδιος πρίν εκτελεστεί το 1922, όταν ζήτησε ως τελευταία επιθυμία να δώσουν το ρολό’ι’του στην σύζυγό του Κόμησα ( όπως είπε) Θεοτόκη υπουργός των μετανοεμβριανών κυβερνήσεων Νοκόλαος Θεοτόκης,
ήταν αυτός που μαζί με το Γούναρη επέβαλαν ακόμα και στον τότε άνακτα Κωνσταντίνο Α” , την συνέχιση ΄και επέκταση της ΜΙκρασιατικής , στην μεγάλη σύσκεψη που έγινε στην Μικρασία κατά την επίσκεψη του άνακτα Κων/νου και του υπουργικού μετανοεμβριανού υπουργικού συμβουλίου.
Ο αυτοαποκαλούμενος Κόμης Νικόλαος Θεοτόκης( θείος του μετέπειτα πρωθυπουργού 1980-1981 Γ. Ράλλη( αδελφός της μητρός του Ζα’ί’ρας Θεοτόκη), διατυμπάνιζε από το 1921 ότι ετοιμάζεται να πιεί το τσά’ι’του στην Άγκυρα και ο Δημήτριος Γούναρης ( θείος του Παναγιώτη Κανελλόπουλου) ήθελε να ανταγωνιστεί τον Ελευθέριο Βενιζέλο και να μεγαλώσει- επεκτείνει την Ελλάδα.» Θα δείξω εγώ ποιος μεγάλωσε την Ελληνική επικράτεια έλεγε».
Από την σύσκεψη όλης της Ελληνικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας που έγινε στην Μικρά Ασία, ό άνακτας Κων/νος βγήκε εκνευρισμένος και όταν τον ρώτησαν ποιος και γιατί απεφάσισε την επέκταση της εκστρατείας Ανατολικότερα, ο άνακτας απάντησε » ρωτήστε αυτούς που την απεφάσισαν».
Οι μετανοεμβριανές κυβερνήσεις από το 1920, όταν ηττήθηκε ο Βενιζέλος και δεν βγήκε ούτε Βουλευτής και επανείλθε ο Κων/νος ως Βασιλιάς, οι μετανοεμβριανές κυβερνήσεις αυτο’υ’πονομεύονταν ανάμεσα των απ τις κόντρες και τους χαφιεδισμούς των αντιβενιζελικών πολιτικών που σχημάτιζαν αυτές τις μετανοεμβριανές κυβερνήσεις. Έτσι οι προσκοληόμενοι υπουργοί στον Νικόλαο Στράτο ( πατέρα της με μετέπειτας χοροδιδασκάλου Δώρας Στράτου), έλεγαν :» σιγά μην μας καταλάβουν οι σπιούνοι και οι ρουφιάνοι του Γούναρη. Ενώ Γούναρης και Στράτος συμμετείχαν στις μετανοεμβριανές αυτές αντιβενιζελικές μετανοεμβριανές κυβερνήσεις.!!!
Τελικά την πλήρωσε- τουφεκίστηκε και αυτός το 1922- και ο εκ Νάξου πολιτικός Πέτρος Πρωτοπαπαδάκης , ο οποίος τον Μάρτιο του 1922 με μια περίφημη οικονομολογική σκέψη έκοψε το χαρτονόμισμα στην μέση, για την χρηματοδότηση των αναγκών της συνέχισης της Μικρασιατικής εκστρατείας.Μια και τότε οι σύμμαχοι – οι άγγλοι κυρίως αρνήθηκαν να χορηγήσουν το δάνειο που είχαν υποσχεθεί από την αρχή της Μικρασιατικής εκστρατείας, με το πρόσχημα ότι αντιδρούσαν στην επάνοδο του άνακτα ( που όμως αυτή την αντίδραση των την είχαν προαναγγείλει ως αρνητική εξέλιξη για τις σχεσεις Ελλάδας και συμμάχων).
Ο σπουδαίος Ιταλός οικονομολόγος της εποχής και ένας απ τους σπουδαιότερους οικονομολόγους της ιστορίας Βιλφρέντο Παρέτο , είχε ονομάσει την έμπνευση του Πρωτοπαπαδάκη να κόψει το χαρτονόμισμα στην μέση ( αναγκαστικό δάνειο ουσιαστικά του κράτους) ως πράξη » ηρω’ι’κής δημοσιονομίας». Και στην ιστορία της οικονομικής σκέψης αυτό είναι ακριβές και απόλυτα εκτιμήσιμο, όπως αποδείχτηκε τα επόμενα χρόνια απ την εξέλιξη της οικονομικής επιστήμης.
Ο υιός του Πέτρου ΠΡωτοπαπαδάκη , Αριστείδης Πρωτοπαπαδάκης διετέλεσε κύριος υπουργός των κυβερνήσεων Κ. Καραμανλή των ετών 1955-1963 και ο Εγγονός του πέτρου Πρωτοπαπαδάκη ο Μιχάλης( υιός του Αριστείδη ) διετέλεσε Ευρωβουλευτής.
Ο Μιχάλης Πρωτοπαπαδάκης τα έτη μετά το 2000 ίσως και με άλλους απογόνους των έξι εκτελεσθέντων το 1922 , ως υπεύθυνοι της Μικρασιατικής Καταστροφής, κατέφεραν και με απόφαση του Αρείου Πάγου , ακύρωσαν την καταδίκη των έξι εκτελεσθέντων το 1922 και έπαυσαν την δίωξή των 90 χρόνια περίπου μετά την καταδίκη των( από το έκτακτο στρατοδικείο) και την εκτέλεσή των.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Τάσο Βουρνά και την αφήγηση του ΔΕσποτόπουλου, ο συντάκτης του κατηγορητηρίου των έξι το 1922 ήταν ο νεαρός ακόλουθος της επανάστασης του ΠΛαστήρα μετά την Μικρασιατική Καταστροφή , Γεώργιος Παπανδρέου.
Σύμφωνα με την Φιλιών Χα’ι’δεμένου – υπεραιονώβια αυτόπτη μάρτυρα της καταστροφής της Σμύρνης-αν δεν ήταν το Σύνταγμα του ΠΛαστήρα και όσοι τελικά συντάχθηκαν με αυτό όταν κατέρευσε το ΜΙκρασιατικό μέτωπο,- δεν θα γλύτωναν ούτε όσοι Μικρασιάτες Έλληνες γλύτωσαν από την σφαγή και τον εμπρησμό της Σμύρνης απ τους Τσέτες των Τούρκων.
Τα συμφέροντα στην περιοχή όμως κατά την διάρκεια της ΜΙκρασιατικής εκστρατείας από το 1919-1922 και λόγω των πετρελαίων και των ζωνών κατοχής στην Εγγύς Ανατολή των μεγάλων τότε δυνάμεων, Αγγλίας, Γαλλίας, Ιταλίας, κυρίως ( με κύριους σφοδρούς εχθρούς της Ελλάδος τους Γάλλους και τους Ιταλούς και λιγώτερο τους Άγγλους του Λό’υ’δ Τζώρτζ), αλλά και την βοήθεια του Κεμάλ και των Τούρκων συνολικά από την νεόκοπη τότε νεοσυσταθείσα Σοβιετική Ένωση , οδήγησαν στην Μικρασιατική ΚΑταστροφή. Και μαζί οδήγησαν και στο τέλος της μεγάλης Ιδέας που αποτελούσε μανιέρα Εθνική από την μεταπεναστατική του 1821 εποχή.
Και όπως έγραψς και ο Κώστας Αξελός: Ούτε μεγάλη ήταν ούτε ιδέα.
Kαι μετά την μεγάλη ιδέα, βρέθηκε- μετασχηματιστικά η Εθνικοφροσύνη, αρχικά ως Εθνικό ΚΡάτος προπολεμικό του ΒσσιλοΜεταξά και στην συνέχειατης μετεμφυλιακής αστυνομικοχαφιεδικής Εθνικοφροσύνης, μέχρι το 1974, με το μικρό διάλειμα της απόπειρας της ένωσης κέντρου την δεκαετία του 1960.
«……Είναι ούσιώδης ή λεπτομέρεια , ότι ή μικρασιατική έκστρατεία έλαβε χώρα ύπό καθεστώς Διεθνούς Οίκονομικού Ελέγχου στήν Ελλάδα . Η χρεοκοπημένη Ελλάδα «έλευθερώνεται» άπό τούς δανειστές της , γιά νά άναλάβη διπλή έκστρατεία : νά «προστατεύση» (!!!) τίς συμμαχικές δυνάμεις στήν Κων/πολη καί νά φθάση στήν …Αγκυρα ! Κατά παράξενο τρόπο , οί δανειστές –πού είχαν σφίξει τό ζωνάρι τού προυπολογισμού στό έπακρο– πείθονται νά συμμετάχουν στούς «έθνικούς πόθους» , δηλαδή τήν ίδεολογική βλακεία τών Ελλήνων μέ προκατασκευασμένο τό έμβλημα «Κων/πολη» .
Αλλά δέν τούς δανείζουν ώστόσο (προφανώς , άφού οί σκοποί καί οί διαδικασίες δέν έπρεπε καθόλου νά φανούν στήν έπιφάνεια ) .
Αύτό λοιπόν πού έμεινε μέχρι σήμερα ώς πίστη είναι ότι ή έκστρατεία έγινε μέ τό «οίκονομικό μέτρο»
τού Πρωτοπαπαδάκη , πού ήταν μηχανικός τού Δήμου Αθηναίων . Η λογική αύτού τού «μεγαλοφυούς μέτρου» είναι ή έξής : άν τό Α ποσόν άγαθών μιάς χώρας άντιστοιχή σέ Β ποσόν χρημάτων , τότε κόβοντας κανείς τό Β/2 άπό τό ποσόν τών χρημάτων έλευθερώνει άμέσως τό Α/2 άπό τό ποσόν τών άγαθών . Καί δεδομένου ότι στήν Ελλάδα ή οίκονομία ήταν άνέκαθεν καί μέχρι σήμερα ύπόθεση «διαταγμάτων» , τό πράγμα γιά τόν Πρωτοπαπαδάκη ύπήρξε σχεδόν άπλούστατο : έκοψε διά διατάγματος τό χρήμα στήν μέση , όνομάζοντας τήν έπιχείρηση «έσωτερικό δάνειο» , καί έλευθέρωσε έτσι άπό τήν έσωτερική κατανάλωση τό ήμισυ τών προμηθειών πού άπαιτούσε ή…»έκστρατεία » .
Αρκούσε όμως ή τέτοια «έξοικονόμηση πόρων» μιάς όλικώς χρεοκοπημένης οίκονομίας μετά τόν πόλεμο καί ύπό τίς συνέπειες τού οίκονομικού χάους πού έπηκολούθησαν τού «μέτρου» , γιά τήν συντήρηση ένός στρατού μέχρι τό Αφιόν Καραχισάρ ? Θά ήταν άφέλεια νά τό πίστευε κανείς .
Τήν «έκστρατεία» συνεπώς τήν χρηματοδότησαν μυστικά γιά όσο έχρειάζετο οί συμμαχικές δυνάμεις . »
Γεράσιμος Κακλαμάνης «ΤΟ ΑΝΑΤΟΛΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ ΣΗΜΕΡΑ» σελ.173