Εβδομαδιαία στήλη «Το Κέρας της Αμάλθειας»: «Το ξύλο της Ζωής»

Του Χρήστου Σκιαδαρέση,
-Φιλολόγου,
-Μέλους της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών και της Εταιρείας Λευκαδικών Μελετών

Φτάσαμε αισίως στην τρίτη Κυριακή των Νηστειών. Ή, αλλιώς, στην «Κυριακή της Σταυροπροσκύνησης».

Βρισκόμαστε ήδη στη μέση της Μεγάλης Σαρακοστής.

Την Κυριακή που μας πέρασε, απανταχού της επικράτειας, ο Σταυρός μεταφέρθηκε στο κέντρο όλων των ναών, με σκοπό να εκτεθεί σε προσκύνηση.

Ο λόγος, μάλλον προφανής.

Στο δύσκολο και μακρινό δρόμο της προσπάθειας να νεκρωθούμε οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί από τα πάθη μας, ακριβώς τη χρονική στιγμή που η πνευματική και φυσική κόπωση αρχίζει και γίνεται όλο και πιο βαριά, όλο και πιο δυσβάστακτη, υψώνεται ο τίμιος και ζωοποιός Σταυρός, για να μας παρηγορήσει και να μας ενθαρρύνει, ώστε ούτε να καταβληθούμε από τη στυφή γεύση της «ακηδίας» και της «πτώσης» που βιώνουμε στη διάρκεια της ιερής και πάγκαλης νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ούτε να υποκύψουμε στην επιρροή της ηδυπάθειας και της έμφυτης φιληδονίας που, διαρκώς, μας τριγυρνάει, αλλά, απεναντίας, να αναζωογονηθούμε και να ανακάμψουμε, να βοηθηθούμε και να ενδυναμωθούμε, να γλυκαθούμε, μ’ άλλα λόγια, από το «ευσκιόφυλλο» Ξύλο της Ζωής, να θυμηθούμε τα πάθη του Κύριου Ιησού Χριστού -που δεν συγκρίνονται επ’ ουδενί με τα δικά μας πάθη- και να ενισχυθούμε σε αυτό το στάδιο της θεραπευτικής τακτικής που ακολουθούμε τόσο όσο απαιτείται, προκειμένου να αναπαυθούμε προσωρινά και να συνεχίσουμε αναπτερωμένοι και απτόητοι την πορεία μας στην έρημο της αναμέτρησής μας με τον ασεβή μας βίο και με τον πανολέθριο εχθρό.

Για τον παραπάνω λόγο, η υμνολογία της Ορθοδόξου Εκκλησίας μας επικεντρώνεται στο θέμα του Σταυρού, αντιμετωπίζοντάς τον, όμως, όχι ως σύμβολο του θανάτου και του πόνου αλλά της νίκης και της χαράς.

Κατά αντιστοιχία, και ο Κανόνας που ψάλλεται ετησίως, την Κυριακή της Σταυροπροσκυνήσεως, είναι εξίσου χαρμόσυνος, αφού συνιστά παράφραση του αναστάσιμου Κανόνα (εξ ου και «Σταυραναστάσιμος», όπως χαρακτηριστικά τον αποκαλεί η εκκλησία μας), που ψάλλεται κατά την πασχαλινή ακολουθία.

Για μία ολόκληρη εβδομάδα, λοιπόν, θα ατενίζουμε στο κέντρο των ναών το σκήπτρο της νίκης του Θεανθρώπου κατά του θανάτου.

Ίσως, για να μας θυμίζει την ευδαιμονία που βίωνε ο Αδάμ στον Παράδεισο και την πτώση που υπέστη εξαιτίας του προπατορικού αμαρτήματος.

Ίσως, πάλι, για να μας θυμίζει ότι ο δικός μας, προσωπικός σταυρός αποκτά νόημα μόνο εάν τον παραλληλίζουμε με τον Σταυρό που σήκωσε Εκείνος για να μας σώσει.

Εξάλλου, ο δικός Του Σταυρός και όχι ο δικός μας είναι αυτός που σώζει.

Άρα, εάν αντικρίζουμε το ζωοποιό Ξύλο, μπορούμε να αντλούμε νόημα και δύναμη από αυτό, ώστε να συνεχίσουμε να σηκώνουμε το δικό μας σταυρό, μέχρι να φέρουμε σε αίσιο πέρας την κοπιώδη οδοιπορία μας προς την πνευματική Ιερουσαλήμ, την ανάσταση του Κυρίου μας.

Ίσως, ακόμα, προπορεύονται του Βασιλιά τα διακριτικά του σκήπτρα, ως προσμονή της ημέρας της ανάστασής Του, κατά την οποία θα εμφανιστεί και ο Ίδιος μετά δόξης, για να τον δοξάσουμε και να χαρούμε μαζί Του για τη νίκη Του, το θρίαμβό Του κατά του Άδη και του θανάτου.

Και τώρα, δυο πράγματα για τον ίδιο τον Σταυρό του Κυρίου.

Κλείνει μεγάλη δύναμη μέσα του το σημείο του.

Διότι και μόνο ψηλαφώντας με τα χείλια ή τα χέρια μας το υπεράγαθο αυτό τρόπαιο της καθολικής ειρήνης, το ζωοπάροχο αυτό Ξύλο, λυτρωνόμαστε απ’ το φθοροποιό άγγιγμα του δέντρου της παρακοής.

Και, όσο, μάλιστα, προχωράμε στα πνευματικά και ανεβαίνουμε στη θεωρία και την πράξη, τόσο μικρά και ασήμαντα εκλαμβάνουμε τα κατορθώματα της άσκησής μας σε σύγκριση με τα ανώτερα που ακόμη δεν έχουμε πετύχει, όπως την αναρρίχησή μας ως τα ύστατα μέτρα της ανθρώπινης τελειότητας.

Φυσικά, για να νιώσουμε έτσι, πρέπει να παραδεχόμαστε ες αεί μέσα μας ότι είμαστε εφάμαρτοι και ξιπασμένοι, ανάλγητοι και πωρωμένοι.

Διότι, εάν πλησιάζουμε το αγιασμένο αυτό δώρο με κακούς λογισμούς, θράσος και αναίδεια, η Χάρη του όχι μόνο δε θα μας πλημμυρίσει, αλλά ούτε καν θα μας αγγίξει, ενώ μπορεί και να μας αποστραφεί κιόλας, εφόσον η Χάρη του Κυρίου, άρα, κατ’ επέκταση, και του Σταυρού Του, σκεπάζει και αγκαλιάζει μόνο τους ταπεινούς στο φρόνημα και στην ψυχή, μόνο τους συνεσταλμένους.

Εάν, επομένως, επιθυμούμε διακαώς να γιατρευτούμε απ’ τα ψυχικά και τα σωματικά τραύματά μας, πρέπει πρώτα να έχουμε υποθηκεύσει κάτι απ’ τον εαυτό μας ή, τέλος πάντων, να έχουμε «δικτυωθεί» με το Θεό, να έχουμε «συντονίσει τον πομπό» μας στην αγάπη και «τον δείκτη» μας στην ταπείνωση (Όσιος Παΐσιος ο Αγιορείτης), για να μπορούμε να «διεκδικήσουμε» κάτι καλύτερο, κάτι σαφώς ανώτερο απ’ τα τετριμμένα γήινα αγαθά!

Εάν δεν δεχόμαστε ότι αυτό το τίμιο «δέντρο» εμπεριέχει και ακτινοβολεί μια ακαταμάχητη δύναμη, μόνο και μόνο επειδή πάνω του χύθηκε το Δεσποτικό αίμα του Κυρίου, τότε αυτό ίσως σημαίνει ότι έχουμε κυριευτεί από πάθη, από υπερηφάνεια και εγωισμό, από κενοδοξία και αυθάδεια.

Εάν, μ’ άλλα λόγια, ενδιαφερόμαστε μόνο για τα «καλούδια» της γης και όχι για τους θησαυρούς του ουρανού, τότε τούτο σημαίνει ότι, μάλλον, δεν μας ενδιαφέρει να διεκπεραιώσουμε το θέλημα του Θεού επί γης, αλλά να εργαζόμαστε μόνο για την ικανοποίηση των δικών μας θελημάτων, του δικού μας ατομικού συμφέροντος.

Φυσικά, μια τέτοια στάση καταδεικνύει ότι δεν έχουμε κατανοήσει σε βάθος ότι χριστιανική ζωή και καλοπέραση δεν πάνε μαζί, γιατί πρόκειται στην ουσία τους για δύο εντελώς διαφορετικά και αντικρουόμενα πράγματα.

Άρα, για να αγκαλιάσουμε το θεάνθιστο βλαστάρι του Σταυρού με λαχτάρα, πρέπει πριν να το εκλάβουμε ως λαβίδα πύρινη, με την οποία ο μονομάχος Χριστός συνέτριψε τον εξουσιαστή του θανάτου και απάλλαξε από την τυραννία του το γένος των ανθρώπων.

Άλλωστε, το υποτυπούμενο σταυροειδές σχήμα έχει επιτελέσει χιλιάδες θαυμαστά σημεία στα βάθη των αιώνων, κάτι που προφανώς και οφείλεται στη μορφή και τη δύναμη του Αρχετύπου που εσωκλείει εντός του (κάτι που, κατ’ αναλογία, ισχύει και για το άγιο όνομά του Κυρίου, κ.λπ., κ.λπ.).

Έτσι, αν αποδίδουμε τιμή και προσκύνηση στον Σταυρό, το κάνουμε για να αποδώσουμε τιμή και προσκύνηση στον Ίδιο το Χριστό.

Άρα, αν κάποιος αναιρεί την εικόνα του Χριστού όπως και κάθε υποτύπωσή της, μαζί αναιρεί και το εικονιζόμενο πρόσωπό Του.

Ο Σταυρός του Χριστού, λοιπόν, είναι για τους Χριστιανούς ένα δοσμένο απ’ το Θεό βοηθητικό «εργαλείο», με το οποίο καθαρίζονται από κάθε νοητό ρύπο, αναστέλλουν τις επιβουλές των παθών και κόβουν όσα παρακλάδια τους φύτρωσαν μέσα τους μετά από την πτώση του ανθρώπου.

Προσκυνώντας το Τίμιο Ξύλο παρακαλούμε Εκείνον που καθηλώθηκε πάνω του να μας απομακρύνει από τη σύγχυση που φέρνουν τα αισχρά έργα, να λάβουμε την τέλεια άφεση των αμαρτιών μας, μήπως και κάνουμε στάχτη την πυρά τους που μας κατακαίει, μήπως και καταυγαστούμε από το αγλαό Του φως, οδηγούμενοι επαγωγικά στα άνω βασίλεια (Πατριάρχης Ιεροσολύμων Σωφρόνιος).

Προσκυνώντας το Ξύλο της Ζωής μεταλαμβάνουμε τον αγιασμό που σκορπά η κρήνη του.

Μεταλαμβάνουμε την ίδια τη δύναμη του Εσταυρωμένου Ιησού που εκτείνει τα χέρια Του για να γεφυρώσει τα άκρα των ουράνιων αβύσσων και να προστατέψει κάθε βασανισμένη ύπαρξη από τις ενάντιες δυνάμεις του ολέθρου.

Ίσως γι’ αυτό στη θέα του Σταυρού οι άγιοι άγγελοι εκλαμπρύνονται και οι πονηροί δαίμονες καταισχύνονται.

Διότι όποιος επωμίζεται το Σταυρό, γίνεται μιμητής του Χριστού, συνεπώς αγιάζεται και δοξάζεται και εκείνος μαζί Του.

Όλα τα λαμπρύνει με το φως του ο Σταυρός του Χριστού.

Διαλύει το φάσμα των φόβων και καλωσορίζει στην ψυχή την αιώνια ειρήνη.

Καλύτερος μάρτυρας της αλήθειας αυτής από το δεξιό ληστή που συσταυρώθηκε με τον Χριστό δεν υπάρχει.

Εμείς οι λοιποί, αλήθεια, με τι ανώτερο μπορούμε να ανταλλάξουμε τον ξεπεσμό της δικής μας ζωής;

(Φωτό: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος , Ο Χριστός αίρων το σταυρό, Λεπτομέρεια, 1602, Πινακοθήκη του Prado στη Μαδρίτη