«Πάσχα! Ελλήνων Πάσχα!» … στον παραθαλάσσιο οικισμό της Νικιάνας

«Πάσχα! Ελλήνων Πάσχα!» … στον παραθαλάσσιο οικισμό της Νικιάνας. Κάναμε σήμερα το μεσημέρι μια βόλτα σε κάποιες από τις γειτονιές του χωριού όπου βρισκόταν σε εξέλιξη το ψήσιμο του Πασχαλινού οβελία συνοδευόμενο από τα απαραίτητα μεζεκλίκια, ενώ κάποιοι προτίμησαν το ψήσιμο στο φούρνο.

Ελάχιστοι είναι πλέον αυτοί που τηρούν το έθιμο και ψήνουν τη δεύτερη μέρα του Πάσχα, όπως γινόταν παλιότερα στα χωριά της περιοχής του Αλεξάνδρου, αλλά και στα περισσότερα χωριά του νησιού της Λευκάδας. Τότε το ψήσιμο γινόταν κατά γειτονιές και λιγότερο μεταξύ των συγγενών. Μαζεύονταν τρία τέσσερα σπίτια άναβαν μια φωτιά στη μέση και στήνονταν γύρω από τη φωτιά σε σχήμα τετραγώνου οι σούβλες.

Πολλές εικασίες έχουν γίνει και πολλές ερμηνείες έχουν δοθεί για τούτη την ιδιαιτερότητα, με επικρατέστερη, ίσως, εκείνη που ισχυρίζεται τα παρακάτω:

«Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και σε εποχή που η εξέγερση των Ελλήνων για λευτεριά είχε φουντώσει, οι Τούρκοι εκμεταλλευόμενοι τις μέρες των μεγάλων γιορτών της χριστιανοσύνης και πιστεύοντας ότι θα ΄βρισκαν τους αγωνιστές συγκεντρωμένους να γιορτάζουν ανέμελα και θα τους έπιαναν έτσι στον «ύπνο», που λένε, εξαπέλυαν αλλεπάλληλες αιφνιδιαστικές επιθέσεις. Το γεγονός αυτό, όπως ήταν επόμενο, υποχρέωνε τους ένοπλους πατριώτες σε διαρκή μετακίνηση, με αποτέλεσμα εκείνοι που δρούσαν στην Δυτική Στερεά να καταφεύγουν στην αγγλοκρατούμενη Λευκάδα, όπου μπορούσαν, στην ύπαιθρό της, ανενόχλητα να γιορτάζουν την δεύτερη μέρα του Πάσχα, ψήνοντας και τον σχετικό οβελία, που όχι σπάνια κουβαλούσαν μαζί τους. Η συνήθεια αυτή εικάζεται ότι μεταδόθηκε και στους ντόπιους και παρέμεινε μέχρι σήμερα.»¹

Σταυρούς επίσης στις πόρτες των σπιτιών δεν διακρίναμε, αλλά ποιος είναι κι αυτός που σφάζει μόνος του σήμερα. Άντε που και που να γίνεται ακόμη. Τους έκαναν παλιότερα στους δυο παραστάτες και στο ανώφλι της εισόδου με το αίμα του πασχαλινού αρνιού μετά το σφάξιμό του².

Ο σταυρός αυτός συνηθίζονταν ακόμη να γίνεται, και αυτό το έχουμε δει να τηρείται ακόμη εν μέρει μέχρι σήμερα, στο ανώφλι μόνο της εισόδου με τον καπνό από το κερί της Ανάστασης.

Καλό Πάσχα σ΄ όλους και του χρόνου πάλι με το καλό!

______________________________
¹ Παναγιώτης Ματαφιάς, «Απ΄ τον Αη Μηνά ίσαμε τον Πόντε», Αθήνα, 1992
² Όπως αναφέρει ο Παναγιώτης Ματαφιάς στις σημειώσεις του βιβλίου του «Απ΄ τον Αη Μηνά ίσαμε τον Πόντε» (Αθήνα 1992) πιθανόν να πρόκειται για αναμνηστικό συμβολισμό της νύχτας του «Εξολοθρευτού», όπου κατά την Παλαιά Διαθήκη, θανάτωνε τα πρωτότοκα αγόρια των Αιγυπτίων για να εξαναγκαστούν να επιτρέψουν την «έξοδο» των Εβραίων. Και που οι τελευταίοι επισήμαιναν τα δικά τους σπίτια, βάφοντας με κόκκινη μπογιά τα ανώφλια και τους παραστάτες.