Υπήρξε πράγματι παλιά το πλανόδιο «επάγγελμα» του τσαγκουλιέρη;

Ο τσαγκουλιέρης: «Επάγγελμα» που ούτε την ακριβή εποχή της παρουσίας του γνωρίζουμε, αλλά ούτε καν για την ίδια την ύπαρξή του είμαστε βέβαιοι, όπως είναι τα παλιά πλανόδια επαγγέλματα: του κουρέα, του ράφτη, (των παραδοσιακών εντυμασιών), του κομπογιαννίτη (εμπειρικού γιατρού), του γανωματή (κασιτερωτή), του λαναρά και πολλών άλλων, που τα περισσότερα χάθηκαν πριν από την δική μας εποχή, έχουμε, ωστόσο, για δαύτα, γραπτές μαρτυρίες, μέσα από παλιές ή νεώτερες λαογραφικές αναφορές.

Ο τσαγκουλιέρης φτάνει μέχρις εμάς πολύ αμυδρά, μέσα από σκώμματα ή χαριτολογήματα, που λέγονται για να περιπαίξουν τους κατοίκους της πόλης. Θεωρούμε υποχρέωση, ωστόσο, να το καταγράψουμε, όπως ακριβώς το έχουμε ακούσει, αφήνοντας την διερεύνησή του σε άλλους, πιο ειδικούς, που θ΄ ασχοληθούν περαιτέρω με τη Λευκαδίτικη λαογραφία:

«Σε εποχή -λέει το πείραγμα- που τα δημόσια αφοδευτήρια ήταν ανύπαρχτα, αλλά ακόμη και σ΄ αυτά τα σπίτια, η ύπαρξη καμπινέδων ήταν σπάνια, υπήρξαν άνθρωποι που η ένδειά τους, τους οδήγησε στο να αποφασίσουν να εκμεταλλευτούν «επαγγελματικά» τούτη την έλλειψη.

Ο τσαγκουλιέρης, μ΄ ένα τσαγκούλι (δοχείο νυχτός) στο χέρι και μια μακρυά χοντρή μπέρτα, περιφέρονταν στο κέντρο (αγορά) της πόλης, διαλαλώντας στα ιταλικά τις υπηρεσίες που προσέφερε: CHI VOI CAMARE (=ποιος θέλει ν΄ αποπατήσει). Όταν παρουσιάζονταν «πελάτης», ο τσαγκουλιέρης τοποθετούσε σε μια κάπως απόμερη γωνιά το δοχείο του, άπλωνε μπροστά με τα δυο χέρια σε έκταση, τη μπέρτα, για να κάμει το χώρο αθέατο, από τα αδιάκριτα βλέμματα των περαστικών και ο πελάτης έκανε ανενόχλητος τη «δουλειά» του.

Τελειώνοντας, ο τσαγκουλιέρης αφού εισέπραττε την αμοιβή του, μάζευε τη μπέρτα του, έπαιρνε το δοχείο του και κατέβαινε στην παραλία να τ΄ αδειάσει και να το ξεπλύνει για να ξαναγυρίσει στη βόλτα του, σε αναζήτηση νέου «πελάτη».

(Πηγή: Παναγιώτης Τ. Ματαφιάς, Απ΄ τον Αη-Μηνά ίσαμε τον Πόντε, Αθήνα, 1992)