Λευκάδα, Όμορφη Μηλιά… (Η ιστορία του τραγουδιού)

Μηλιά πού ΄σαι στον εγκρεμό (Σκίτσο του Γ. Γρηγόρη)

Θα σας πω μια ιστορία έτσι όπως την άκουσα από την θεία μου τη Χρυσούλα και κείνη απ΄ τον παπούλη της το Ζαχαρία.

Ήτανε τον καιρό της Φραγκοκρατίας, τότε που οι κατακτητές του τόπου τά ΄χαν όλα δικά τους και χωράφια και ζώα και γεννήματα κι΄ ανθρώπους.

Γυρνάγανε λοιπόν στα χωριά και μαζί με την σπορά, το λάδι, το κρασί αρπάζανε και τις όμορφες Λευκαδίτισσες. Οι γονιοί και τ΄ αδέρφια μάταια αντιστεκόντανε και πολλές φορές πλήρωναν με τη ζωή τους την ανυπακοή.

Όταν λοιπόν γεννιότανε κάποιο όμορφο κορίτσι το σημάδευαν με μια χαρακιά στο πρόσωπο. Έτσι πλήθαιναν στη Λευκάδα οι σημαδεμένες που τις λέγανε «Χαρακίδες».

Δεν άργησε όμως η καταπίεση να φέρει την αντίδραση, την αντίσταση, την επανάσταση. Έτσι οι γιοί βγαίναν αντάρτες στα βουνά και κτύπαγαν τους Φράγκους. Ήταν τότε που μεγάλωνε σ΄ ένα χωριό ένα κορίτσι σπάνιας ομορφιάς που κανείς δεν τόλμησε να το χαρακώσει. Μεγαλώνοντας αγάπησε τον αρχηγό μιας αντάρτικης ομάδας και τον αρραβωνιάστηκε.

Τότε το χωριό ανασαίνοντας κάποιο αεράκι λευτεριάς δεν έδινε πια στους κατακτητές ούτε ζώα, ούτε σπορά, ούτε λάδι και πολύ περισσότερο τα κορίτσια του.

(…) Σ΄ αυτές τις συνθήκες δεν άργησε νάρθει η σύγκρουση κατακτητών κι΄ ανταρτών. Οι γενναίοι Λευκαδίτες πολέμησαν κι΄ έπεσαν μέχρι τον τελευταίο κι έφτασε ως τις μέρες μας το τραγούδι της Λευκάδας «Η ΜΗΛΙΑ» (παραλλαγμένο βέβαια και κουτσουρεμένο), για να θυμίζει τη λεβεντιά και το αδούλωτο του Λευκαδίτη.

Μηλιά λοιπόν και μάλιστα στο γκρεμό είναι η Λευκάδα και πανέμορφα μήλα οι Λευκαδίτισσες που άρπαζαν οι Φράγκοι. Το τραγούδι στην πιο παλιά του μορφή που με κούραση χρόνων κατάφερα να συγκεντρώσω και να διασταυρώσω είναι το παρακάτω:

Μηλιά πού ΄σαι στον εγκρεμό
Τα μήλα φορτωμένη (Αμάν Μηλιά).
Τα μήλα σου ρεμπέφτηκα
και το γκρεμό φαβάμαι (Αμάν Μηλιά).
Αν τον φοβάσαι το γκρεμό,
έλα απ΄ το μονοπάτι.
Το μονοπάτι μ΄ έβγαλε σ΄ ένα ρημοκλησάκι
πού ΄χε σαράντα μνήματα αδέρφια και ξαδέρφια.
Το ένα το καλύτερο
λίγο μακρυά από τ΄ άλλα.
Δεν το ΄δα και το πάτησα απάνου στο κεφάλι
και τ΄ άκουσα για να βογγά,
να βαριαναστενάζει.
Το ρώτησα με προσοχή
και κείνο μ΄ απαντάει:
ΑΝ ΕΙΝΑΙ ΦΡΑΓΓΟΙ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ
ΚΙ ΑΝ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΤΙΣ ΚΟΠΕΛΕΣ.

(Αναδημοσίευση από τους ΜΕΓΑΝΗΣΙΩΤΙΚΟΥΣ ΑΝΤΙΛΑΛΟΥΣ, ελαφρά περικομμένη. Είναι κομμάτι από μια σίγουρα καλή μελέτη του ΜΠΑΜΠΗ ΖΑΒΙΤΣΑΝΟΥ).

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «τα ξαθείτικα» το χειμώνα του 1986 και το απόκομμα της εφημερίδας μας στάλθηκε από αναγνώστη μας.

Και «Η ΜΗΛΙΑ» όπως τη διέσωσε ο Κολυβιάτης (από τα Κολυβάτα Λευκάδας) Ξενοφώντας Βρεττός και κατέγραψε ο Σπύρος Δ. Περιστέρης, στη «Μουσική και λαογραφική αποστολή εις χωρία επαρχίας Βονίτσης και Λευκάδος» (Καρυά και Αλέξανδρος Λευκάδος) που πραγματοποίησε από τις 3 έως 17 Ιουλίου του 1966. (Δες εδώ).

(Τραγούδι: Ξενοφών Βρεττός, ετών 63, Αλέξανδρος Λευκάδας. Τον συνοδεύουν οι οργανοπαίχτες: Νικόλαος Βρυώνης (κλαρίνο), ετών 42, Γεώργιος Βερίκιος (βιολί), ετών 40, Σταύρος Κατωπόδης (λαούτο), ετών 65, Νικόλαος Κατωπόδης (ακορντεόν), ετών 32.)