Το όνομα του Λάκη Σάντα δόθηκε στην πλατεία του οικισμού Πηγαδησάνοι Λευκάδας

H πλάκα ονοματοδοσίας στην πλατεία Πηγαδησάνων

Υλοποιώντας την από τις 29 Αυγούστου 2016 υπ΄ αριθμ. 318/2016 Απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, ύστερα από αίτημα του Εκπροσώπου της Τοπικής Κοινότητας Πηγαδησάνων που έγινε ομόφωνα αποδεκτό από την Επιτροπή Ονομασίας και Μετονομασίας Συνοικιών-Οδών και Πλατειών, ο Δήμος Λευκάδας προέβη το απόγευμα της Παρασκευής 27 Οκτώβρη 2017, μια μέρα πριν τον εορτασμό της επετείου της 28ης Οκτώβρη 1940, στην ονοματοδοσία της πλατείας Πηγαδισάνων σε «Πλατεία «Αποστόλου (Λάκη) Σάντα, Αγωνιστή Εθνικής Αντίστασης».

Από την τελετή ονοματοδοσίας στην πλατεία Πηγαδησάνων

Ο Απόστολος Φιλίππου Σάντας γεννήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου του 1922 στη Λευκάδα. Το 1934, η οικογένεια του εγκαθίσταται στην Αθήνα. Τελειώνει το γυμνάσιο το 1940 και εισάγεται στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τη νύχτα της 30ής προς 31η Μαΐου 1941, θα κατεβάσει, μαζί με το φίλο του Μανώλη Γλέζο τη χιτλερική σημαία από το βράχο της Ακρόπολης. «Ήταν η πρώτη ανάσα της αντίστασης… Δύο δεκαοκτάχρονα που έπαιξαν με την ιστορία, είδαν ένα σύμβολο και αποφάσισαν να γίνουν σύμβολα οι ίδιοι», είπαν στη Βουλή, όταν τιμήθηκε ο Λάκης Σάντας και ο Μανώλης Γλέζος.

Δυο αγωνιστές, από τη Δρακογενιά εκείνη που πήρε μέρος στο μεγαλειώδες κίνημα της ΕΑΜικής Αντίστασης και αποτέλεσε στη συνέχεια τη μαγιά του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Δύο αγωνιστές, από τους δεκάδες χιλιάδες, που η ζωή τους είχε συνέχεια και συνέπεια, που δεν σταμάτησε μόνο στο κατέβασμα της γερμανικής σβάστικας, έστω κι αν η πράξη αυτή ήταν αναμφισβήτητα κορυφαία κι ο συμβολισμός της είχε τεράστια απήχηση. Αυτή όμως ακριβώς τη συνέχεια επιμένουν κάποιοι κονδυλοφόροι, και όχι μόνο, επιδειχτικά να την αγνοούν, ιδιαίτερα εδώ στη γενέτειρά του τη Λευκάδα.

Η Δρακογενιά της Εθνικής Αντίστασης και του ΔΣΕ. Λίγοι είναι ακόμη εν ζωή…

Ο Λάκης Σάντας το 1942 εντάσσεται στο ΕΑΜ και λίγο αργότερα στην ΕΠΟΝ και βγαίνει στο βουνό με τον ΕΛΑΣ. Πήρε μέρος σε αρκετές μάχες στην Αιτωλοακαρνανία, στη Φθιώτιδα και στην Αττικοβοιωτία και το 1944 τραυματίστηκε. Το 1946 εξορίζεται στην Ικαρία, το 1947 φυλακίζεται στην Ψυττάλεια, απ’ όπου το 1948 στέλνεται στην Μακρόνησο. Θα διαφύγει στην Ιταλία και θα ζητήσει πολιτικό άσυλο στον Καναδά, όπου θα ζήσει μέχρι το 1962. Το 1963 θα επιστρέψει στην Ελλάδα.

Λευκαδίτες από διάφορους λόχους στο Γ΄ Τάγμα Σκαπανέων το 1948 στη Μακρόνησο. Ανάμεσά τους, όρθιος τέταρτος από αριστερά, ο Λάκης Σάντας (ναύτης).

«Δεν κυνηγάω ποτέ τη δημοσιότητα γιατί θεωρώ ότι έχει εξευτελιστεί το ζήτημα πάρα πολύ. Την αντίσταση δεν την κάναμε μόνο εμείς, έχουν σκοτωθεί χιλιάδες παλικάρια, γυναίκες και άνδρες, «ανώνυμοι»», έλεγε.

Εξιστορώντας το εγχείρημα υποστολής της σημαίας στον Ηλία Πετρόπουλο, είχε πει: «Κι έξαφνα ένα δειλινό που ήμαστε στο Ζάππειο και ο ήλιος έγερνε λούζοντας τον ορίζοντα με εκείνα τα χρώματα που μόνο ο αττικός ουρανός έχει, τα μάτια μας γύρισαν στον βράχο της Ακροπόλεως. Μέσα στο υπέροχο φόντο της δύσης σταθήκαμε και κοιτούσαμε. Και τότε… το βλέμμα μας έπεσε πάνω στη σημαία τους που υπερήφανα κυμάτιζε ψηλά-ψηλά και η βαριά σκιά της πλάκωνε καταθλιπτικά όλη την Αθήνα, όλη την αττική γη. Να τι πρέπει να τους κάνομε! Ήρθε η σκέψη σαν σπίθα. Να τους την πάρουμε. Να την γκρεμίσουμε και να την ξεσχίσουμε και να πλύνουμε έτσι τη βρωμιά από τον Ιερό Βράχο. Την είχαν στήσει αυτήν την ίδια την πολεμική τους σημαία οι Ναζί θριαμβευτικά ως τότε στη Βαρσοβία, στη Βιέννη, στην Αμβέρσα, στη Νορβηγία, στο Παρίσι και στο Βελιγράδι και απειλούσαν να τη στήσουν σε όλο τον κόσμο τότε. Μα εδώ είναι Ελλάδα. Είναι η μικρή χώρα που απ” αυτή ξεπετάχτηκε η φλόγα του Πολιτισμού. Είναι η χώρα που δίνει το παράδειγμα πάντα στις κρίσιμες στιγμές της Ιστορίας».

Στις εφημερίδες της 1ης Ιουνίου του 1941 δημοσιεύεται η ακόλουθη ανακοίνωση του Φρουράρχου Αθηνών:

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΙΣ

«Βάσει των κάτωθι γεγονότων και εξακριβώσεων προσδιορίζεται η αστυνομική ώρα εν Αθήναις και Περαιεί, μετ΄ αμέσου ισχύος, η 22α.

1) κατά την νύκτα της 30ης προς την 31ην Μαΐου υπεξηρέθη η επί της Ακροπόλεως κυματίζουσα Γερμανική πολεμική σημαία παρ΄ αγνώστων δραστών. Διενεργούνται αυστηραί ανακρίσεις. Οι ένοχοι και συνεργοί αυτών θα τιμωρηθώσι δια της ποινής του θανάτου.

2) …

Εν Αθήναις τη 31 Μαΐου 1941.

Ο Φρούραρχος»

(Σημ.:
Οι φωτογραφίες από την τελετή ονοματοδοσίας είναι από το fb του Σ.Π.

Φωτό από το Μακρονήσι: «Από αριστερά, ορθοί: 3. Μάλφας Ν., 4. ο ναύτης Αποστόλης Σάντας (ο ήρωας που μαζί με τον Μαν. Γλέζο γκρέμισαν τη πολεμική γερμανική σημαία από την Ακρόπολη τη νύχτα της 30-31 Μαΐου 1941), 5. Γατζίας Καλίστρατος Καθιστοί: 1. Κατωπόδης Γ., 2. Καραμποΐκης Επ., 4. Θερμός Νίκος», σημείωση Νίκου Μάργαρη στο πίσω μέρος της φωτογραφίας. Λεζάντα φωτογραφίας: Λευκαδίτες από διάφορους λόχους στο Γ΄ Τάγμα Σκαπανέων. Ημερομηνία φωτογραφίας: 4/1948. Προέλευση φωτογραφίας: Φωτογραφικό Αρχείο Νίκου Μάργαρη. Πηγή: Μακρόνησος-Ψηφιακό Μουσείο.)