76.689 ατομικοί φάκελοι πολιτικών φρονημάτων υπήρχαν στην Αστυνομία Λευκάδας
Αν είναι δυνατόν! Ούτε λίγο ούτε πολύ 76.689 ατομικοί φάκελοι πολιτικών φρονημάτων συμπολιτών μας, βάρους 1.150 κιλών και όγκου 10 κυβικών μέτρων, βρισκόταν μέχρι τις 28 Αυγούστου του 1989 στα αρχεία της τοπικής Αστυνομίας.
Είχαν συσσωρευτεί βέβαια στο πέρασμα δεκαετιών, από την εποχή ακόμη της δικτατορίας του Μεταξά, για να θεριέψουν την εποχή του σφικταγκαλιάσματος κράτους και παρακράτους μετά τον Εμφύλιο, αλλά παρόλα ταύτα ο αριθμός τους είναι εντυπωσιακός για ένα νησί 20-25 χιλιάδων κατοίκων.
Φάκελοι οι οποίοι αποφάσιζαν για τη ζωή και το μέλλον του κάθε «χαρακτηρισμένου» συμπολίτη μας τις εποχές εκείνες. Φάκελοι που τους συνόδευαν παντού, όπου κι αν πήγαιναν, ό,τι κι αν ήθελαν να κάνουν. Πληροφοριοδότες και τροφοδότες των φακέλων αυτών ήταν, πέρα από τα επίσημα όργανα της αστυνομίας και της ασφάλειας, οι κάθε λογής έμμισθοι, τις περισσότερες φορές, χαφιέδες κι άλλοι «καλοθελητές», αλλά φαίνεται και η συνεργασία των εγχώριων δυνάμεων ασφαλείας με αλλοδαπές υπηρεσίες, όπως στην πιο κάτω περίπτωση:
«Κατά την κατοχήν προσεχώρησεν οικειοθελώς εις την αντεθνικήν οργάνωσιν ΕΑΜ και εχρησιμοποιήθη υπό τούτου ως σύνδεσμος της συμμορίας Πάνου Γιαννούλη. Κατά το κίνημα του Δ/ρίου 1944 ειργάσθη υπό την αυτήν ως άνω ιδιότητα εις την περιφέρειαν Αλεξάνδρου Λευκάδος μέχρι της απελευθερώσεως. Κατά την έναρξιν της συμμοριακής δράσεως, τόσον αυτός όσον και ολόκληρος η οικογένειά του ειργάσθησαν εκ του αφανούς υπέρ του ΚΚΕ και των αντεθνικών επιδιώξεών του…
Κατ΄ επισήμους πληροφορίας Αλλοδαπούς Αστυνομίας ελάμβανε ταχυδρομικώς (POST-RESTANT), ότε ευρίσκετο το 1957 εις Ρόττερνταμ Ολλανδίας, εξ Αμβούργου, την εφημερίδα «ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΗΣ» επίσημον δημοσιογραφικόν όργανον της παρανόμου κομμουνιστικής οργανώσεως ΟΕΝΟ. Εν έτει 1956 και 1957 ήλθεν εις επαφήν εις Αμβέρσαν, Βρέμην με τους γνωστούς κομμουνιστάς Κορδογιάννην Δημήτριον και Γεωργούλαν Γεώργιον παρ΄ ών έλαβε οδηγίας δια να οργανώση το πλοίον «NATIONAL FREEDOM» εφ΄ ου υπηρέτει. Μετά του Γεωργούλα Γεωργίου διετήρη αλληλογραφίαν, παρέλαβε δε από αυτόν και παράνομον τύπον (ΝΑΥΤΕΡΓΑΤΗ).
Υπηρετών το 1956 επί του α/π NATIONAL FREEDOM ενήργησεν έρανον μεταξύ του πληρώματος του πλοίου υπέρ της Κομμουνιστικής οργανώσεως ΟΕΝΟ. Επρωτοστάτησεν εις την συγκρότησιν συνελεύσεως του πληρώματος του πλοίου εις την οποίαν και ωμίλησεν παρωτρύνας το πλήρωμα «να μη δουλεύη τσάμπα»…» κ.λπ., αναγράφονται στον φάκελο ενός συχωριανού μας (από τα Κολυβάτα Λευκάδας), του αείμνηστου ναυτεργάτη Νίκου Βρεττού, απόσπασμα του οποίου έχουμε στα χέρια μας.
Κι υπάρχουν τώρα κάποιοι, που για τους δικούς τους λόγους θέλουν να ξεχαστούν με μια μονοκονδυλιά όλα αυτά και κάθε τόσο και λιγάκι και οι νουθεσίες: Έλα μωρέ τώρα τι τα ψάχνεις αυτά, περάσανε πια, θα πρέπει να τα ξεχάσουμε! Ε, δεν θα τους κάνουμε το χατήρι! Γιατί μπορεί, όπως λέγεται, η ιστορία να επαναλαμβάνεται ως φάρσα, αλλά ένας λαός που την ξεχνά είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει, έστω και ως φαρσοτραγωδία. Καλύτερα να μην αναφερθώ στα πρόσφατα και στις καούρες κάποιων…
Έτσι, λοιπόν, διαβάζουμε στον τοπικό τύπο, ότι το πρωί της Δευτέρας 28 Αυγούστου του 1989 (πρόεδρος της κυβέρνησης ήταν ο Τζανής Τζανετάκης) κάηκαν στον χώρο τον Αλυκών, όπου είχαν μεταφερθεί από τα αρχεία της Αστυνομίας, χωρίς να υπάρξει από κανέναν διαμαρτυρία, παρουσία εκπροσώπων του Συνασπισμού, της ΝΔ, των Αντιστασιακών οργανώσεων καθώς και πολιτών που είχαν μάθει για το γεγονός (το ΠΑΣΟΚ δεν είχε στείλει εκπρόσωπό του, άγνωστο για ποιο λόγο), μέσα σε τέσσερις ολόκληρες ώρες, από τις 8.00 το πρωί μέχρι τις 12.00 το μεσημέρι οπότε και είχαν αποτεφρωθεί, οι 76.689 φάκελλοι συμπολιτών μας – σε ολόκληρη την Ελλάδα οι φάκελοι ξεπερνούσαν σε αριθμό τα 33.000.000, σύμφωνα με μαρτυρία του τότε υπουργού Δημοσίας Τάξης Γιάννη Κεφαλογιάννη.
Στη συνέχεια οι στάχτες τους θάφτηκαν και σκεπάστηκαν με χώμα και «τώρα δεν απομένει στον τόπο που ήταν το στοιχειό κανείς…», αναφέρει ο συντάκτης του ρεπορτάζ.
Επειδή δε ήταν επίσημα δημόσια έγγραφα έπρεπε για την καταστροφή τους να ακολουθηθεί η νόμιμη διαδικασία, να γινόταν δηλαδή σε δημόσιους χώρους με την παρουσία εισαγγελέα, του νομάρχη και του αστυνομικού διευθυντή. Γι’ αυτό, το Προεδρικό Διάταγμα που εκδόθηκε περιλάμβανε εκτός από την υπογραφή του υπουργού Δημόσιας Τάξης και τις υπογραφές των τότε υπουργών Εσωτερικών (Νίκος Κωνσταντόπουλος), Δικαιοσύνης (Φώτης Κουβέλης) και Προεδρίας (Θανάσης Κανελλόπουλος).
Λέει, επίσης, στη συνέχεια ο τότε υπουργός Δημόσιας Τάξης, σύμφωνα με άρθρο της εφημερίδας «Πατρίς», που βασίζεται σε εισήγηση του Μαν. Καρέλλη στο Κρητολογικό Συνέδριο:
«Την παραμονή του καψίματος των φακέλων και ενώ τα πάντα είχαν ρυθμιστεί με πήρε στο τηλέφωνο ο πρωθυπουργός και μου είπε ότι ο Φλωράκης και ο Κύρκος επισκέφθηκαν τον κ. Μητσοτάκη και του έθεσαν θέμα να μην καούν οι φάκελοι, διότι αποτελούσαν ιστορικά ντοκουμέντα για την Αριστερά. Στον πρωθυπουργό απάντησα ότι με εγκύκλιό μου είχαν ρυθμιστεί όλες οι λεπτομέρειες για το επικείμενο κάψιμο των φακέλων και ότι αν η κυβέρνηση λάβει απόφαση να ακυρώσει το κάψιμο των φακέλων, θα έπρεπε να ανακοινώσει και την παραίτηση του υπουργού Δημόσιας Τάξης. Την απόφαση της παραίτησής μου μετέφερε στον Μητσοτάκη και δι’ αυτού στους Φλωράκη-Κύρκο ο πρωθυπουργός Τζανετάκης και ύστερα από διαβουλεύσεις ορισμένων ωρών μου ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός ότι θα μπορούσα να προχωρήσω στο κάψιμο των φακέλων.»
Στη συζήτηση που έγινε στη Βουλή στις 29 Αυγούστου του 1989, σε επίπεδο πολιτικών αρχηγών, «περί της άρσης των συνεπειών του εμφυλίου πολέμου», ο Ανδρέας Παπανδρέου είχε πει, σύμφωνα πάντα με το άρθρο της Κρητικής εφημερίδας, ότι «και το ΠΑΣΟΚ απέσυρε το 1981 τους φακέλους προετοιμάζοντας την καταστροφή τους, πείσθηκε όμως ότι αποτελούν πολύτιμο αρχειακό υλικό από την συλλογική διαμαρτυρία της επιστημονικής κοινότητας και την αποφασιστική παρέμβαση του Νίκου Σβορώνου και δεν προχώρησε στην αρχική απόφασή του».
Έτσι χάθηκε ανεπανόρθωτα, παρά τις ομολογουμένως υπερβολές σε πολλές περιπτώσεις των χαφιέδων που τροφοδοτούσαν κυρίως με υλικό τους φακέλους, ένα μεγάλο μέρος πολύτιμων αρχειακών πηγών της σύγχρονης πολιτικής και κοινωνικής ζωής του τόπου μας.
Η κυβέρνηση είχε αποφασίσει τότε να διασωθεί ένας αριθμός φακέλων περίπου 40 από κάθε νομό, συνολικά 2.100 από ολόκληρη τη χώρα. Στη Λευκάδα κρατήθηκαν 18 φάκελοι επώνυμων αγωνιστών και πολιτικών προσώπων του τόπου μας (ένας μόνο φάκελος είχε ζητηθεί, όπως γράφει η λευκαδίτικη εφημερίδα, από επώνυμο πολιτικό συμπολίτη μας και του παραδόθηκε). Σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη τον περασμένο Οκτώβρη: «Κάθε πολίτης με έννομο συμφέρον μπορεί πλέον να λάβει γνώση του περιεχομένου φακέλου ατομικών φρονημάτων που τον αφορά, αφού ορίστηκε η αρμόδια υπηρεσία που θα παραλαμβάνει στο εξής τα σχετικά αιτήματα».
