ΤΑΟΛ: «Και είδον τα οστά τα ΑΠΟ-ΓΕΓΥΜΝΩΜΕΝΑ και είπον, άρα τις έστι;… » (Πέτρος Φίλιππας – Πανάγος)

Σε διορισμό προσωρινής διοίκησης αναμένεται να οδηγηθεί ο Αγροτικός Οινοποιητικός και Ελαιουργικός Συνεταιρισμός Λευκάδας «ΤΑΟΛ» μετά την αδυναμία, για μια σειρά λόγους, της διεξαγωγής των εκλογών στην επαναληπτική Γενική Συνέλευση της 28ης Ιανουαρίου 2018.

Το ΤΑΟΛ φαίνεται να εισέρχεται έτσι σε μια νέα κρισιακή φάση, από τις πολλές στην πολυκύμαντη και πολυτάραχη ιστορία του. Με την ειδοποιό όμως διαφορά ότι αφενός μεν η δεκαετία του 2010 αποκλίνει κατά πολύ από την δεκαετία του 1930, όπου το κρασί ήταν το κυρίως παραγόμενο προϊόν του νησιού μας και οι οινοπαραγωγοί πολυάριθμοι, αφετέρου δε έχουν, μάλλον, εκλείψει πλέον στον τόπο μας οι Πανάγοι, που θα έμπαιναν μπροστά αδιαφορώντας για τις όποιες δεσμεύσεις και υποχρεώσεις του υπερχρεωμένου πράγματι συνεταιρισμού.

Με την ευκαιρία αυτή επιχειρούμε, μέσα από δημοσιεύματα του τοπικού τύπου, μια ιστορική αναδρομή στο ΤΑΟΛ, που φτάνει μέχρι τα μέσα περίπου της δεκαετίας του 1930, καθώς και σε κάποιες από τις κρίσεις που ταλάνισαν τις εποχές εκείνες τον ιστορικό αυτό Οργανισμό του νησιού μας.

Το Ταμείον Αμύνης Οινοπαραγωγής Λευκάδος (ΤΑΟΛ) ιδρύθηκε το 1916. Ιδρυτής του ήταν ο κ. Πέτρος Φίλιππας, ή Πανάγος, γιατρός, ο οποίος με την πρωτοβουλία του αυτή «εδικαίωσε τας προσδοκίας και εξεπλήρωσεν έναν παλλευκάδιον πόθον των αμπελοκτημόνων και αγροτών».

Από την ίδρυσή του και μέχρι το 1920 είχε ευρεία δράση «ως προμηθευτικός οργανισμός όστις είχε και τον όλον επισιτισμόν της Νήσου, κατά την περίοδον του αποκλεισμού 1916-1917. Επρομήθευε τα αναγκαιούντα δια την καλλιέργειαν των αμπέλων, θείου, θειικού χαλκού, και ενίσχυσεν οικονομικώς τους αμπελουργούς δι΄ αναλόγων χρηματικών παροχών».

Την περίοδο 1920-1925 οι δραστηριότητές του αδρανούν λόγω των τοπικών πολιτικών διενέξεων. Θα επανιδρυθεί το 1925 στη βάση του Νόμου 602 περί συνεταιρισμών και του διέποντος τούτον ειδικού νόμου 3322 περί αναγκαστικών συνεταιρισμών. Για μια πενταετία, μέχρι το 1930, η λειτουργία του ΤΑΟΛ θα είναι ομαλή με εμφανή οφέλη για τους αμπελοκαλλιεργητές του νησιού της Λευκάδας. Την εποχή αυτή επετεύχθη η προώθηση και ευρεία κατανάλωση του λευκαδίτικου κρασιού στις διάφορες ευρωπαϊκές αγορές και η σταθεροποίηση της τιμής του σε σχέση με το παρελθόν που ήταν ασταθής και κυμαίνονταν επιζήμια για τους οινοπαραγωγούς.

Την εποχή λοιπόν αυτή το ΤΑΟΛ «εξουδετέρωσε πάσαν εκμεταλλευτικήν προσπάθειαν κατά της οινοπαραγωγής στρεφομένην και συνετέλεσεν εις την καλλιτέρευσιν της ποιότητος και εις απόδοσιν μεγαλυτέραν, λόγω της χρησιμοποιήσεως χημικών λιπασμάτων, εις τας κουρασθείσας αγροτικάς αμπελουργικάς περιφερείας». Είναι επίσης η εποχή που το ΤΑΟΛ αποκτά οικονομική αυτοτέλεια αφού «απέκτησεν αρκετά σεβαστήν περιουσίαν εις ακίνητα και μετρητά».

Δεν θα περάσει όμως πολύ καιρός που το ΤΑΟΛ θα εισέλθει και πάλι σε μία από τις μεγαλύτερες κρίσεις στην ιστορία του. Το 1932 «αυτός ο γιγάντιος οργανισμός δια μίαν μικράν Επαρχίαν οία η Λευκάς, σήμερον κρίμασιν οις οίδε Κύριος, έχει καταρρεύσει ανεπανορθώτως όχι μόνον αδρανεί, αλλά το πλέον σοβαρόν είνε ότι έχει μέγιστον παθητικόν».

Πιστωτές του Ιδρύματος την εποχή εκείνη ήταν η Αγροτική (όπως συμβαίνει και σήμερα με την ΑΤΕ Υπό Ειδική Εκκαθάριση), η Εθνική Τράπεζα, η Αθηναϊκή, ο γιατρός Αριστομένης Αλβανίτης και «άλλοι πλείστοι». Το παθητικό του συνεταιρισμού ανέρχονταν σε 3.500.000 δραχμές περίπου που καλύφθηκε, μάλλον, με τοκοχρεωλυτικό δάνειο.

Ο συντάκτης του άρθρου τελειώνει με την εξής ευχή: «Το μόνον που ευχόμεθα επ΄ αγαθώ της Λευκαδίας οινοπαραγωγής είνε να δυνηθή το ίδρυμα τούτο απαλλασσόμενον των βαρών και των υποχρεώσεών του να επαναλάβη την προτέραν του δράσιν και ζωτικότητα, διότι η ύπαρξίς του, είνε αρρήκτως συνδεδεμένην με την τύχην και το μέλλον της Λευκαδίας οινοπαραγωγής».

Στις 23 Ιούλη του 1932 συνέρχεται στον κινηματογράφο «Πάνθεον», ύστερα από κάλεσμα μιας επιτροπής απαρτιζόμενης από τους Ζώη Ράπτη, πρόεδρο του Αναγκαστικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Εξάνθειας, Βασίλη Φραγκούλη, πρόεδρο του Αναγκαστικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Εγκλουβής και Αναστάσιο Κούρτη, πρόεδρο του Αναγκαστικού Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Καβάλου, το Α΄ Παλλευκάδιο Αμπελουργικό Συνέδριο, με θέματα, μεταξύ άλλων:

1ον) Απεικόνισις του Οινικού ζητήματος Λευκάδος και λήψις μέτρων, προστασίας των αμπελουργικών προϊόντων ταύτης … 6ον) Περί της όλης καταστάσεως και περαιτέρω λειτουργίας της Ενώσεως αυτών (του Ταμείου Αμύνης Οινοπαραγωγής Λευκάδος (Τ.Α.Ο.Λ.)), 7ον) Περί του Καταστατικού του ΤΑΟΛ και αυξήσεως των εδρών Συνεταιρισμών, ως εκ της μέχρι σήμερον εξελίξεως αυτών απεδείχθη ότι επιβάλλεται κ.ά. Πρόεδρος του Συνεδρίου εκλέχτηκε ο γηραιός ιδρυτής του ΤΑΟΛ Πέτρος Φίλιππας-Πανάγος.

Στην πρόσκλησή τους προς τους οινοπαραγωγούς τα μέλη της Επιτροπής αναφέρουν: «Το Ταμείον Αμύνης Οινοπαραγωγών Λευκάδος (ΤΑΟΛ) (Ένωσις Αναγκαστικών Οινοποιητικών Συνεταιρισμών), ο συλλογικώς αποτελεί την ολότητα των Οινοπαραγωγών της Νήσου Λευκάδος, αδρανεί από έτους χωρίς να δύναται τίποτε να συνεισφέρη ηθικώς και υλικώς, αμέσως ή εμμέσως, τοις συνεταίροις οινοπαραγωγοίς, απομένοντες ούτοι εις την διάθεσιν και τύχην όλων των ανέμων της κρίσεως ή αζητησίας του μοναδικού σχεδόν προϊόντος του τόπου, των οίνων των και εις την φοράν των εκάστοτε απαιτήσεων της εκμεταλλεύσεως. Η ως διεμορφώθη και συνεχίζεται κατάστασις, επαναφέρει ασυναισθήτως την οινοπαραγωγικήν τάξιν Λευκάδος, εις την προτέραν αυτής οικτράν οικονομικήν θέσιν, του αδιεξόδου…».

Ο ίδιος ο Πανάγος ερωτηθείς ς απαντά: «Το οινικόν ζήτημα της Λευκάδος τουτέστιν το ίδρυμα της Προστασίας των Οινοπαραγωγών και εν γένει αγροτών, το ΤΑΟΛ, απεικονίζει εξ οκοκλήρου το μεταθανάτιον τροπάριον: – Και είδον τα οστά τα ΑΠΟ-ΓΕΓΥΜΝΩΜΕΝΑ και είπον, άρα τις έστι;… Συνεπώς η αξιοθρήνητος δημιουργηθείσα ούτω κατάστασις, μίαν λύσιν μας υποδεικνύει, να ακολουθήσομεν νέαν όλως κατεύθυνσιν υπέρ της αναδημιουργίας του ΤΑΟΛ, ταύτης δε μεθ΄ όλων των εγνωσμένων δυνάμεών μου θα υπεραμυνθώ…».

Για το Πρώτο Παλλευκάδιο Αμπελουργικό Συνέδριο του 1932 διαβάστε επίσης στον «ΕΛΕΥΘΕΡΟ ΛΑΟ», το μοναδικό, ίσως, σωζόμενο φύλλο της εφημερίδας αυτής: «Προς νέους ορίζοντας» και «Από τα πρακτικά του 1ου Παλλευκαδικού Αμπελουργικού Συνεδρίου».

Το ΤΑΟΛ όμως συνεχίζει να βρίσκεται σε κρίση. Γενικές συνελεύσεις όπου είναι να παρθούν σημαντικές για την πορεία του συνεταιρισμού αποφάσεις αναβάλλονται, λόγω έλλειψης απαρτίας των αντιπροσώπων, με μεγάλο οικονομικό κόστος. Έτσι, λίγους μήνες αργότερα, την 1η Απρίλη του 1933, ο ιδρυτής και πρόεδρος την εποχή εκείνη του ΤΑΟΛ Πέτρος Φίλιππας-Πανάγος, μετά την ματαίωση λόγω έλλειψης απαρτίας της Γενικής Συνέλευσης της 28ης Μαρτίου 1933, απευθύνεται με ανοιχτή επιστολή προς «Άπαντας τους Συνεταιρισμούς», κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου. Στην επιστολή-έκκληση που δημοσιεύεται στον τοπικό τύπο γράφει:

«ΠΡΟΣ ΑΠΑΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΥΣ

Ευρισκόμεθα εις την εξαιρετικώς οδυνηράν θέσιν να ανακοινώσωμεν υμίν και δι΄ υμών εις τους οινοπαραγωγούς συνεταίρους, ότι η Γεν. Συνέλευσις της 28ης Μαρτίου εματαιώθει ελλείψει απαρτίας.

Εις το γεγονός τούτο θα εχόρη οιαδήποτε δικαιολογία αν επρόκειτο περί συνήθους συνεδριάσεως του κυριάρχου σώματος του ΤΑΟΛ. Επί του προκειμένου όμως τίποτε δεν δύναται να δικαιολογήση την εγκληματικήν αδιαφορίαν των μη προσελθόντων αντιπροσώπων, καθ΄ όσον εν τη από 18ης παρελθόντος προσκλήσει μας προς αυτούς εφεστήσαμεν την προσοχήν γράφοντες επί λέξει ότι «αν δεν γίνη απαρτία κινδυνεύομεν να χάσωμεν τα βαρέλια και έτσι να ζημιωθή το ΤΑΟΛ 650.000».

Ιδιαιτέρως τους παρακαλέσαμε να παρευρεθούν εις την συνέλευσιν κατά την οποίαν ήθελε ληφθή οριστική απόφασις δια την επιστροφήν εν Σέττη (σ.σ.: Cette ή Sète, γαλλική πόλη στη Μεσόγειο) 470 τούτων βαρελίων του ΤΑΟΛ. Επιστροφήν δια την οποίαν ο υποφαινόμενος παλαίων και εδώ και εν Αθήναις μέσω μυρίων όσων εμποδίων κατώρθωσε να επιτύχη συμφέρουσαν.

Επιθυμούμεν να πληροφορηθούν όλοι οι οινοπαραγωγοί ότι η περίεργος και πρωτάκουστος αύτη στάσις των αντιπροσώπων δεν πιστοποιή μόνον άρνησις εκτελέσεως ιερού καθήκοντος απέναντι του ευατού των και των ομοίων των αλλά παρουσιάζει ολοφάνερα τα συμπτώματα των λαών εκείνων οίτινες βαδίζουν ολοταχώς προς βεβαίαν αυτοκτονίαν.

Την πράξιν ταύτην των αντιπροσώπων οίτινες δεν προσήλθον θέτομεν υπό την κρίσιν των οινπαραγωγών. Ημείς εκτελέσαντες δια το ζήτημα ότι η συνείδησις και το καθήκον μας υπαγόρευσαν είνε φυσικόν να αισθανόμεθα πικρία και απογοήτευσι όταν βλέπομεν τορπιλιζομένας τας προσπαθείας μας από αυτούς τους ιδίους αντιπροσώπους των παραγωγών. Και με το αίσθημα ιεράς αγανακτήσεως κρούομεν τον κώδωνα του κινδύνου απεκδυόμενοι συγχρόνως πάσης ευθύνης δια την εκ της αιτίας ταύτης επαπειλουμένην νέαν συνολικήν ζημίαν εξ 800.000 δραχμών περίπου. Προς δε, παρέχομεν την ειδοποίησιν προς τους οινοπαραγωγούς ότι αναμένοντες αποτελέσματα και των άλλων γενικοτέρων δια την ανόρθωσιν και κίνησιν του ΤΑΟΛ προσπαθειών μας θα ευρεθώμεν εις την σκληράν ανάγκην να εγκαταλείψωμεν την προεδρείαν του Ιδρύματος δια την οποίαν ας φροντίσουν ούτοι εκ των προτέρων να εύρουν τον ανάλογον με την νοοτροπίαν και τα γούστα των «ΣΙΟΡ»».

Ο Πρόεδρος του ΤΑΟΛ
ΠΕΤΡΟΣ ΦΙΛΙΠΠΑΣ
Πανάγος».