Η πολύκροτος δίκη των κατοίκων του Καλάμου και Καστού το 1861 κατά του κόμητος Γερ. Δελλαδέτσιμα!!
(Εκ της Νομολογίας των πολιτικών και εμπορικών αποφάσεων του Ανωτάτου Συμβουλίου της Δικαιοσύνης. Έτος 1861 σελ. 211 έως 230 και 521 έως 523).
Οι κάτοικοι των δύο παρά τη Ιθάκη κειμένων μικρών νήσων εζήτησαν δι’ αγωγής των από το Πρωτοδικείον Ιθάκης κατά τα έτη 1852 και 1854 να απαλλαγώσιν από την φορολογικήν δεκάτην, την οποίαν εισέπραττεν εις όφελός του ο κόμης Γερασ. Δελλαδέτσιμας, ισχυριζόμενοι ότι η δεκάτη αύτη είναι ο ίδιος φόρος, τον οποίον εισέπραττεν άλλοτε η Κυβέρνησις λόγω εγγείου φορολογίας και ήτις δεκάτη είχε καταργηθή από του έτους 1825.
Φωτό: Το Σκορπίδι και η άτζα της Αγίας Κυριακής, μαζί με το Μεγανήσι και τη Θηλειά, τον Κάλαμο, και τον Καστό ως κάτω στους μεγάλους ορίζοντες στις Οξειές
Αλλ’ ο ειρημένος κ. Γερ. Δελλαδέτσιμας αντέτεινεν εις τα επιχειρήματα των κατοίκων Καλάμου και Καστού δικαιολογούμενος οτι εισπρέττει τα δέκατα των παραγομένων προϊόντων ως δικαίωμα ιδιοκτησίας, το οποίον παρεχώρησεν εις την οικογένειαν αυτού Κυβέρνησις.
Το δε Πρωτοδικείον Ιθάκης συγκείμενον εκ των δικαστών κυρίων Ιωάννη Τοπάλη ως Πρόεδρον, Δημητρίου Λέσση και Νικολάου Σταύρου δια της από 29 Ιουνίου 1860 αποφάσεως παρεδέχθη την αγωγήν των κατοίκων. Αλλά κατά της αποφάσεως ταύτης έκαμεν έφεσιν ο Γερ. Δελλαδέτσιμας ζητών την ακύρωσιν αυτής από το εν Κερκύρα εδρεύον Ανώτατον Συμβούλιον Δικαιοσύνης της Επτανήσου (το σημερινόν Εφετείον).
Το κείμενον της εφέσεως ταύτης εδημοσιεύθη εις ίδιον τόμον εξ 151 σελίδων, εν τω οποίω αναφέρονται όλα τα επιχειρήματα δια των οποίων ο κ. Γερ. Δελλαδέτσιμας υποστηρίζει ότι αι νησίδες Κάλαμος και Καστός είναι ιδιοκτησία του ως παραχωρηθείσαι εις την οικογένειάν του από του 17ου αιώνος υπό της Κυβερνήσεως απέναντι υπηρεσιών, τας οποίας προσέφερεν η οικογένεια Δελλαδέτσιμα εις την Κυβέρνησιν.
Εκ του τόμου τούτου μανθάνομεν οτι περί τα μέσα του 17ου αιώνος περιεπλάκει η Ενετική Δημοκρατία εις πόλεμον κατά των Οθωμανών εν Κρήτη. Οι Κρήτες δε και οι Ενετοί αποκαμόντες εις τον πόλεμον τούτον εζήτησαν βοήθειαν από τους άλλους ομοδόξους της Επτανήσου. Μαθών δε τούτο ο εν Κεφαλληνία εγκατεστημένος Άγγελος Δελλαδέτσιμας οτι η Ενετική Δημοκρατία εκινδύνευεν εν Κρήτη από τους Τούρκους, επώλησεν άπασαν την περιουσίαν του, και εξοπλίσας πολεμικά πλοία εβοήθησε τους Ενετούς εξαναγκάσας τους Τούρκους να φύγωσιν άπρακτοι από την Κρήτην. Ωσαύτως και οι δύο άλλοι αδελφοί του Αγγέλου Δελλαδέτσιμα, ο Θωμάς και ο Ιωάννης εξεδίωξαν τους Τούρκους εκ της Λευκάδος. Η δε ενετική κυβέρνησις θέλουσα να ανταμείψη την γενναιωδωρίαν ταύτην παρεχώρησε τα κατά την εποχήν εκείνην όλως ακατοίκητα και ακαλλιέργητα νησίδια Κάλαμον και Καστόν προς την οικογένειαν Δελλαδέτσιμα αφ’ ενός μεν, όπως διαιωνισθώσι τα έργα των ηρώων τούτων, αφ’ ετέρου δε όπως περιέλθη περιουσία αντί εκείνης την οποίαν εδαπάνησαν οι πρόγονοι αυτών υπέρ της πατρίδος.
Η παραχώρησις δε των νήσων εγένετο δι’ αποφάσεως του Ανθυπάτου Γριμάνη την 9η Ιουνίου 1705 εις την οικογένειαν Δελλαδέτσιμα ως τιμάριον, εθεωρείτο δε την εποχήν εκείνην τιμάριον πάσα παραχώρησις ακινήτου προς τινα, όπως κατέχη αυτό και καρπούται πίστεως και τιμής ένεκα.
Έκτοτε άρχεται και μικρά τις καλλιέργεια παρά των κατοίκων Ιθάκης, μεταβαινόντων εις τας νήσους εκείνας κατά τινας του έτους εποχάς.
Ο δε δικηγόρος Ιωάννης Σκαλτσούνης ο συντάξας το κείμενον της προς το Ανώτατον Συμβούλιον της Δικαιοσύνης εφέσεως αυνηγορών υπέρ του πελάτου του αναφέρει εν τέλει επί λέξει τα εξής: «ο απόγονος των Δελλαδέτσιμα δια της αποστερήσεως των δεκάτων ρίπτεται επαίτης των ενδόξων αυτού προγόνων, αι θυσίαι των περιουσιών και το χυθέν αίμα των, και οι καταβληθέντες κόποι και οι ιδρώτες και αι δαπάναι προς καλλιέργειαν των ξηροσκοπέλων λησμονούνται, παραγκωνίζονται, εξαφανίζονται και περιφρονούνται».
Το Ανώτατον Συμβούλιον της Δικαιοσύνης συγκείμενον εκ του Αρχιδικαστού Καρόλου Σάργεντ και των μελών Γεωργίου Μαρκορά, Τυπάλδου Ξυδιά και Θεμιστοκλέους Ζαμπέλη, λαβόν υπ’ όψει ότι ο κοινοβουλευτικός νόμος της 23 Μαΐου 1825 κατήργησε τα φορολογικά δέκατα μόνον τα υπό του κράτους εισπραττόμενα και, επειδή μετά την δημοσίευσιν του νόμου τούτου καθυπέβαλεν εις νέον φόρον άπαντας τους υπηκόους του Κράτους και επειδή δια του νόμου τούτου δεν υπονοείται η κατάργησις των δεκάτων εκ των δύο νησιδίων Καλάμου Καστού υποχρεωμένων εις την πληρωμήν των δεκάτων ουχί εις την Κυβέρνησιν αλλά εις την οικογένεια Δελλαδέτσιμα…
Δια ταύτα το Συμβούλιον δια της από 15 Μαΐου 1861 αποφάσεώς του παρεδέχθη τας εφέσεις του Εισαγγελέως Ιθάκης και του κόμητος Γερασ. Δελλαδέτσιμα και ηκύρωσε την από 29 Ιουνίου 1860 απόφασιν του εν τη νήσω Ιθάκης Τριμελούς Πρωτοδικείου. Ο δε Δρ. Νικόλαος Σταύρακας Επίτροπος των Κατοίκων Καλάμου και Καστού θέλει καταβάλει εις το Ταμείον το ισότιμον του παρά του Εισαγγελέως κατά την παρούσαν έφεσιν δαπανηθέντος χαρτοσήμου και τα κλητορικά, και πληρώσει τω Κόμητι Δελλαδέτσιμα τάλληρα τριάκοντα τεσσαράκοντα δια τα έξοδα της κατ’ έφεσιν δίκης.
Κατόπιν της ανωτέρω αποφάσεως ο κόμης Γερ. Δελλαδέτσιμας εζήτησεν από τους κατοίκους Καλάμου Καστού, επιτροπευομένους υπό του Δρ. Νικολάου Σταύρακα, αποζημίωσιν των δικαστικών εξόδων τα οποία υπέστη κατά την μεταξύ των αποπερατωθείσαν δίκην. Αλλά το μονομελές Πρωτοδικείον Ιθάκης πληρούμενον υπό του δικαστού Κ.Ν. Σταύρου δια της από 12-7-1861 αποφάσεώς του απέρριψε την αίτησιν αποζημιώσεως, διότι ο αναφερόμενος δεν προσήγαγεν εγκαίρως το σχετικόν δαπανολόγιον.
Το Ανώτατον Συμβούλιον Δικαιοσύνης όμως παρά του οποίου ο κόμης Δελλαδέτσιμας εζήτησε την ακύρωσιν του Πρωτοδικείου Ιθάκης, σκεφθέν, οτι το δικαίωμα αποζημιώσεως υπέρ του Κόμητος ήρχισεν από της εκδόσεως της αποφάσεως του Συμβουλίου. Δια τούτο ηκύρωσε την προσβληθείσαν απόφασιν ίνα το εν Ιθάκη Μονομελές Πρωτοδικείον επιληφθή της του εφεσίοντος αναφοράς. Ο εφεσίων θέλει αποζημιωθή των εξόδων της κατ’ έφεσιν δίκης με τάλληρα επτά και 83/100.
Και ούτω οι κάτοικοι εξηκολούθησαν καταβάλλοντες την δεκάτην εις τον Δελλαδέτσιμαν, ως δικαίωμα ιδιοκτησίας του συμφώνως προς την απόφασιν του Ανωτάτου Συμβουλίου της Δικαιοσύνης.
ΑΝΔΡΕΑΣ Δ. ΡΑΥΤΟΠΟΥΛΟΣ
Καθηγητής
Πηγή: «ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΙΘΑΚΗΣ», Έτος Τρίτον 1930
(Αναδημοσίευση από το www.ithacanews.gr)
