Η προεκλογική συγκέντρωση του Απ. Λάζαρη την Πέμπτη 2 Νοεμβρίου 1989 στη Λευκάδα και μια συνέντευξη στον «Ρ»
Από περιοδεία του Απόστολου Λάζαρη στο Νοσοκομείο της Λευκάδας για τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου 1989
Ενόψει της κεντρικής προεκλογικής συγκέντρωσης του ανεξάρτητου υποψήφιου βουλευτή στη Λευκάδα Απόστολου Λάζαρη για τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου του 1989, που έγινε την Πέμπτη 2 Νοεμβρίου στην κεντρική πλατεία, ο «Ριζοσπάστης» στέλνει στο νησί μας τον ανταποκριτή του Γ. Μούσγα για να καλύψει την συγκέντρωση. Ο Απόστολος Λάζαρης στηρίζονταν στις εκλογές από τις τοπικές δυνάμεις του Συνασπισμού και του ΠΑΣΟΚ. Η εκλογή του θεωρούνταν βέβαιη αφού στις βουλευτικές εκλογές που είχαν γίνει λίγους μήνες νωρίτερα, τον Ιούνη του 1989, τα δύο κόμματα είχαν συγκεντρώσει το 57% των ψήφων.
Ο Απόστολος Λάζαρης με τον πρόεδρο του Συνασπισμού Χαρίλαο Φλωράκη στη Βουλή μετά τις εκλογές
| H συνέντευξη στον «Ριζοσπάστη» |
Ποιες είναι οι εντυπώσεις σας απ΄ την προεκλογική εκστρατεία;
Α.Λ.: Είναι πάρα πολύ καλές. Υπάρχει διάθεση και από το Συνασπισμό και από το ΠΑΣΟΚ για στενή συνεργασία. Δουλεύουν μαζί. Ο κόσμος έχει ενθουσιαστεί και η κινητοποίηση έχει φτάσει στο κατακόρυφο. Όπου πηγαίνουμε, θα ΄λεγα, ότι γίνεται συναγερμός.
Ποια είναι η απήχηση της ανεξάρτητης υποψηφιότητάς σας;
Α.Λ. Πολύ μεγάλη. Δεν στηριζόμαστε μόνο στην ενότητα των δημοκρατικών δυνάμεων της Λευκάδας, αλλά έχουμε πολλές ενδείξεις, για να μην πω αποδείξεις, ότι πολλοί Λευκαδίτες, που μέχρι τώρα ψήφιζαν ΝΔ, έρχονται κοντά μας. Μιλάμε για κάτι που θα έχει γενικότερο χαρακτήρα. Και πιστεύω ότι αυτό ίσως, θα βοηθήσει και παραπέρα, με την έννοια -χωρίς αυτό να θεωρηθεί λευκαδίτικος κομπασμός- ότι δίνουμε και μια άλλη διάσταση στις προοπτικές της δημοκρατικής-προδευτικής παράταξης.
Οι εκλογές της 5ης Νοεμβρίου 1989 … ακόμη τότε με στρατιωτική φρουρά
Θα ΄θελα ν΄ αναφερθείτε περισσότερο σ΄ αυτή την προοπτική.
Α.Λ.: Όπως διαμορφώνονται τα πράγματα, κατά πάσα πιθανότητα, δεν θα υπάρξει αυτοδυναμία από κανένα κόμμα. Και επομένως κάτι πρέπει να γίνει. Το μόνο που θα γίνει είναι οι συμμαχικές κυβερνήσεις γιατί δεν είναι δυνατόν να γίνουν ξανά εκλογές, ύστερα από ένα μήνα. Δηλαδή είναι απαράδεκτο ο πολιτικός κόσμος να μην μπορεί να βρει τέτοια λύση σ΄ αυτό το πρόβλημα και να δοθεί μια διέξοδος σ΄ αυτά τα προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί. Είναι αδύνατο.
Άρα, λοιπόν, μένει αναγκαστικά μια δημοκρατική-προοδευτική λύση. Γιατί εάν η ΝΔ δεν είναι αυτοδύναμη δεν σημαίνει ότι θα βρεθεί κάποιος απ΄ το ΠΑΣΟΚ ή το Συνασπισμό να τη βοηθήσει, γιατί υπάρχει προγραμματικό χάος μεταξύ των δύο παρατάξεων. Άλλωστε και ο ρόλος της κυβέρνησης Τζαννετάκη γι΄ αυτό τερματίστηκε, γιατί δεν ήταν δυνατόν ο Συνασπισμός ν΄ αντιμετωπίσει από κοινού με την ΝΔ θέματα εισοδηματικά, προϋπολογισμού και άλλα θέματα. Επομένως μένει μονόδρομος αυτή η προοπτική της δημοκρατικής συνεργασίας όλων των προοδευτικών δυνάμεων.
Οι εκλογές της 5ης Νοεμβρίου 1989
Η Αριστερά βάζει κάποιους -σκληρούς αν θέλετε- όρους για συνεργασία. Θα ήθελα τη γνώμη σας.
Α.Λ.: Το θεωρώ φυσικό. Δεν είναι απλό θέμα όταν μιλάμε για κυβέρνηση. Για να γίνει μια κυβέρνηση, που είναι μεγάλη υπόθεση, πρέπει οι παρατάξεις οι οποίες θα προσεγγίσουν να βάλουν κάποιους όρους για να υπάρχει μια βασιμότητα ότι αυτή η συνεργασία θα έχει προοπτική και θα είναι βιώσιμη. Θεωρώ τελείως φυσικό να μπαίνουν όροι, έστω και σκληροί. Εκείνο που μπορώ να πω, είναι ότι όπως απέδειξε η Λευκάδα -κι αυτό είναι το δικό μας μήνυμα- τα ενωτικά στοιχεία μεταξύ των δύο παρατάξεων είναι πολύ μεγαλύτερα και ισχυρότερα από τις διαφορές που τις χωρίζουν.
| Μεγάλη προεκλογική συγκέντρωση στην κεντρική πλατεία της Λευκάδας |
Ο Απόστολος Λάζαρης στο Καστρί εν αναμονή της συνάντησής του με το Ανδρέα Παπανδρέου
Ο όγκος της συγκέντρωσης που έγινε την ίδια μέρα στην κεντρική πλατεία της πόλης της Λευκάδας με ομιλητή τον Απόστολο Λάζαρη ήταν ένα πρόκριμα της νίκης του. Διαβάζουμε πάλι σε ανταπόκριση της ίδιας εφημερίδας:
«Η συγκέντρωση που ήταν το επιστέγασμα μιας πλούσιας προεκλογικής δραστηριότητας του Απ. Λάζαρη στο νησί, ήταν σαφώς μεγαλύτερη σε όγκο απ΄ αυτή που πραγματοποίησε την προηγούμενη μέρα στην ίδια πλατεία -με μεταφερόμενους κατά ένα μεγάλο μέρος οπαδούς από την Αιτωλοακαρνανία- ο πρόεδρος της ΝΔ Κ. Μητσοτάκης. Η μεγάλη προσέλευση του κόσμου, απ΄ όλες τις γωνιές του νησιού, ο παλμός και το πάθος των συγκεντρωμένων, αποτέλεσαν ένα ακόμη πρόκριμα για τη σίγουρη εκλογή του Απ. Λάζαρη και μάλιστα με τη συντριπτική πλειοψηφία του λαού της Λευκάδας.
Συνάντηση του Απ. Λάζαρη με τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη στο πλαίσιο των διαβουλεύσεων
Μιλώντας στους συγκεντρωμένους, ο Απ. Λάζαρης χαιρέτισε τη συμπαράταξη γύρω από την ανεξάρτητη υποψηφιότητά του, των δημοκρατικών και αριστερών δυνάμεων της Λευκάδας και εξέφρασε την ευχή το παράδειγμα της Λευκάδας να δείξει το δρόμο στην προσπάθεια για εξεύρεση κυβερνητικής λύσης σε δημοκρατική προοδευτική κατεύθυνση.
Ο Απ. Λάζαρης άσκησε οξεία κριτική κατά της νεοφιλελεύθερης πολιτικής της ΝΔ που την κατηγόρησε επίσης ότι στο τρίμηνο της κυβέρνησης Τζαννετάκη «παρά τη σθεναρή αντίσταση του Συνασπισμού», όπως είπε, προσπάθησε να αλώσει το κράτος και είχε μάλιστα ορισμένα αποτελέσματα».
Τα αποτελέσματα των εκλογών της 5ης Νοεμβρίου 1989 στη Λευκάδα
Ο Απόστολος Λάζαρης θα εκλεγεί, όπως ήταν αναμενόμενο, με 54.67% ανεξάτητος βουλευτής Λευκάδας.
Μετεκλογικές δηλώσεις του Απόστολου Λάζαρη
Θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι τελευταίοι μήνες του 1989 υπήρξαν εξαιρετικά πυκνοί σε συνταρακτικά γεγονότα και ανατροπές, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Την περίοδο μετά τις εκλογές της 5ης Νοεμβρίου θα ακολουθήσουν στην Ελλάδα συχνές διαβουλεύσεις μεταξύ των αρχηγών των κομμάτων για την εξεύρεση κυβερνητικής λύσης, αφού κανένα κόμμα δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει αυτοδυναμία. Στις διαβουλεύσεις αυτές συμμετέχει με κατ΄ ιδίαν συναντήσεις με τους αρχηγούς των κομμάτων και ο Απόστολος Λάζαρης, ως ανεξάρτητος βουλευτής Λευκάδας. Γι΄ αυτές όμως τις συναντήσεις θα αναφερθούμε μια άλλη φορά. Τελικά στις 23 Νοεμβρίου 1989 θα σχηματισθεί οικουμενική κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον καθηγητή Ξενοφώντα Ζολώτα, που θα στηριχτεί από την Νέα Δημοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και τον Συνασπισμό, που συμμετείχε στην κυβέρνηση με τέσσερις υπουργούς.
Ξεφυλλίζοντας πάλι σήμερα τα φύλλα του «Ριζοσπάστη» της εποχής εκείνης, καμιά φορά κοντοστέκεσαι για να ρίξεις μια ματιά στο λογότυπο, ώστε να βεβαιωθείς ότι δεν διαβάζεις άλλη εφημερίδα. Όμως αυτή ήταν η πραγματικότητα που είχε να κάνει με την γενικότερη προγραμματική αντίληψη του ΚΚΕ για τα στάδια και τις αντίστοιχες συμμαχίες, εν προκειμένω των «δημοκρατικών δυνάμεων».
Η σημερινή επεξεργασμένη συλλογικά αντίληψη του ΚΚΕ για την περίοδο εκείνη, όπως αποτυπώνεται και στην διακήρυξη της ΚΕ του ΚΚΕ για τα τα 100 χρόνια του Κόμματος, είναι ότι «Η επιλογή της ίδρυσής του (του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου) και η λαθεμένη συμμετοχή του στο σχηματισμό των αστικών κυβερνήσεων Τζαννετάκη (ΝΔ και Συνασπισμός) και Ζολώτα (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Συνασπισμός) εξέφραζαν την ενίσχυση του οπορτουνιστικού ρεύματος και ταυτόχρονα ενίσχυαν παραπέρα αυτό το ρεύμα στην καθοδήγηση και στις γραμμές του ΚΚΕ. Η κατάσταση αυτή έδωσε τη δυνατότητα να ισχυροποιηθεί η επίθεση της αστικής τάξης για τη διάλυση του ΚΚΕ, που είχε σχεδιαστεί από τις συμμαχικές δυνάμεις στο Συνασπισμό σε σύμπραξη με ηγετικά και άλλα στελέχη του Κόμματος. Η νίκη της αντεπανάστασης στα τέλη της 10ετίας του ’80 βρήκε το ΚΚΕ με κλονισμένη την ιδεολογικοπολιτική ενότητά του, με επιπτώσεις και στην ΚΝΕ, με αποτέλεσμα το ξέσπασμα βαθιάς κρίσης, που απειλούσε την ίδια τη συνέχιση της αυτοτελούς δράσης και ύπαρξης του Κόμματος, σε συνθήκες κρίσης με εκφυλιστικά φαινόμενα του συνδικαλιστικού – εργατικού κινήματος.
Οι τρεις νεοεκλεγέντες βουλευτές του Συνασπισμού: Κουβέλης, Παπανικολάου, Βελλίκης
Οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες στο 13ο Συνέδριο (Φλεβάρης 1991) αντιστάθηκαν στις πιέσεις σοσιαλδημοκρατικών και αστικών δυνάμεων στο πλαίσιο του Συνασπισμού της Αριστεράς και της Προόδου και διέψευσαν τις προσδοκίες της αστικής τάξης ότι το ΚΚΕ σταδιακά θα οδηγούνταν στην πλήρη διάχυσή του στο Συνασπισμό της Αριστεράς και στην τελική αυτοδιάλυσή του».
