Μια καταγραφή στις αρχές του 19ου αιώνα για την πειρατεία στην Σάντα Μαύρα

Η πολυνησία της Λευκάδας και η εγγύτητα με τις Ακαρνανικές ακτές ευνοούσε την πειρατεία

«… Στις 18 αφήσαμε πολύ πρωί τη Σάντα Μαύρα (σ.σ. Λευκάδα) και ξεκινήσαμε για την Ιθάκη, όπου θέλαμε να φτάσουμε προτού πέσει η νύχτα. Η απόσταση είναι 30 μίλια περίπου. Το καράβι μας ήταν μικρό και είχε τέσσερις ναύτες. Μας συνόδευε ένα άλλο καράβι με οκτώ ναύτες που μας είχε διαθέσει η Γερουσία για να μας προστατεύσει από τους πειρατές, που απαντώνται συχνά στο κανάλι της Λευκάδας, όσο πουθενά αλλού στην Ελλάδα, καθόσον ευνοούνται πολύ από την φύση της στεριάς. Κρύβονται ανάμεσα στους βράχους και τα νησιά, με τα οποία είναι γεμάτο το κανάλι, κι οταν νιώσουν κίνδυνο δραπετεύουν για την Λευκαδία (γερμ. Leucadia = το όνομα της Λευκάδας στην αρχαιότητα) ή τις Ακαρνανικές ακτές.

Σε μερικές μεριές το κανάλι είναι τόσο στενό ώστε όταν βλέπουν οι πειρατές να περνά μια μεγαλύτερη δύναμη, που δεν θα ήθελαν να τις επιτεθούν ανοιχτά, πυροβολούν από απόσταση ασφαλείας από τις δύο ακτές με τα μουσκέτα, κι αφού σκοτώσουν μερικούς έρχονται κατόπιν με τα πλοία τους για να θέσουν τους υπόλοιπους υπό τον έλεγχό τους. Η ανταλλαγή των αιχμαλώτων γίνεται συνήθως με τον εξής τρόπο. Ένας από τους πειρατές παραδίνει σε κάποιον από τους φίλους των αιχμαλώτων μία επιστολή τους όπου αναφέρεται το συγκεκριμένο ποσό που απαιτείται για την απελευθέρωσή τους. Σε περίπτωση που μπορεί να πληρωθεί το ποσό τότε ένα πρόσωπο συνοδεύει τον πειρατή σε μια συγκεκριμένη θέση και με την παράδοση των χρημάτων αφήνεται αμέσως ελεύθερος ο αιχμάλωτος.

Εκπληρώνουν κάθε φορά στο ακέραιο τα συμβόλαιά τους και μόλις πληρωθεί το συμφωνημένο ποσό το πρόσωπο που χρησιμεύει ως διαμεσολαβητής δεν έχει απολύτως τίποτε να φοβηθεί, καθόσον η έλλειψη της αμοιβαίας εμπιστοσύνης θα μπορούσε να καταστρέψει αυτού του είδους τις εμπορικές συναλλαγές. Αλίμονο μόνο στον ατυχή αιχμάλωτο που δεν θα μπορέσει να βρει το απαιτούμενο ποσό. Το λιγότερο που μπορεί να χάσει είναι η απώλεια της μύτης και των αυτιών του.

Ένας Γάλλος έμπορας, που έμενε πριν λίγα χρόνια στην Πάτρα, πιάστηκε από τους πειρατές, οι οποίοι ζητούσαν για την ανταλλαγή του ένα τόσο μεγάλο ποσό που δεν μπορούσαν να συγκεντρώσουν οι φίλοι του. Έκοψαν την μύτη του άτυχου άνδρα και την έστειλαν στους φίλους του. Σε λίγο (επειδή δεν είχαν καταβληθεί ακόμη τα λύτρα) έστειλαν στους φίλους του το ένα αυτί και λίγο αργότερα το άλλο. Ξεκίνησαν στη συνέχεια να στέλνουν στους φίλους του τα δόντια του και προετοιμάζονταν να τον σκοτώσουν όταν ο άτυχος άνθρωπος κατόρθωσε τελικά να τους ξεφύγει. Σε λίγο καιρό πιάστηκαν οι κακοποιοί και παλουκώθηκαν. Κάνουν πολλές θηριωδίες για να φοβίσουν τους φίλους των αιχμαλώτων και να τους αποσπάσουν περισσότερα χρήματα¹.

Το κόψιμο της μύτης και των αυτιών είναι ένας συνηθισμένος τρόπος τιμωρίας στο μεγαλύτερο μέρος της Τουρκίας. Λίγους μήνες πριν την άφιξή μας στην Σάντα Μαύρα ένας νέος από το μέρος αυτό ήθελε να παντρευτεί ένα κορίτσι αλβανικής καταγωγής, αλλά απέρριψαν τον γάμο οι γονείς της. Μετά από λίγο καιρό όταν ο εραστής προσπάθησε να αποκτήσει την εύνοια της μέλλουσας συζύγου του οι συγγενείς του κοριτσιού προσποιήθηκαν ότι συμφωνούν με τον γάμο και τον κάλεσαν να πάει σπίτι τους. Όταν τον έθεσαν υπό τον έλεγχό τους του έκοψαν την μύτη και τα αυτιά και κατόπιν τον σκότωσαν.

Η τιμωρία του κοψίματος της μύτης και των αυτιών είναι πολύ παλιά. Την εφάρμοσε ο Ηρακλής στον κήρυκα του Εργίνου· το έπαθε ο Ευρυτίωνας στο γάμο του Πειρίθους², και ο Βήσσος, που σκότωσε τον Δαρείο, ύστερα από διαταγή του Αλέξανδρου. Ο Στράβων αναφέρει μία πόλη στην Αίγυπτο, την Ρινοκόρουρα (σ.σ. ή Ρινοκόλουρα)³, που είχαν κοπεί από έναν Αιθίοπα οι μύτες και τα αυτιά των κατοίκων της.

Το κανάλι της Σάντα Μαύρας περιβάλλεται και από τις δύο μεριές από βραχόλοφους που είναι γεμάτοι με αμέτρητα αρωματικά φυτά εκ των οποίων μερικοί έχουν σποραδικά λιόδεντρα. Σε μικρή απόσταση από την πόλη περάσαμε κοντά από ένα τείχος κάτω από τη θάλασσα· τα απομεινάρια μιας γέφυρας που συνέδεε παλιά την Σάντα Μαύρα με την στεριά, όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν το νησί. Άλλα παρόμοια τείχη βλέπει κανείς σε ευθεία γραμμή κατά μήκος του καναλιού. Αυτό το τείχος φαίνεται να είναι προηγούμενων αιώνων. Αφού προχωρήσαμε λίγο άραξαν τα καράβια μας στο νησί για να προμηθευτούν νερό από μια καθαρή πηγή που πηγάζει κοντά στην θάλασσα και η οποία ονομάζεται πηγή του Πασά. Μας υποδείχτηκαν τα απομεινάρια μερικών κτηρίων πάνω σε ένα λόφο, που όπως μας διαβεβαίωσαν οι άνθρωποί μας βρισκόταν το παλάτι του Τηλεμάχου.

Τώρα άρχισε να φυσά ο αέρας από την αντίθετη κατεύθυνση και επειδή τα πλοία μας ήταν πολύ αργά για να κωπηλατήσουμε προσεγγίσαμε ένα μικρό βραχώδη νησί σε ένα πολύ στενό μέρος του καναλιού. Το αρματωμένο πλοίο είχε μείνει αρκετά πίσω και γι΄ αυτό το λόγο φοβηθήκαμε κάποια προδοσία που θα μας έριχνε στα χέρια των πειρατών, οι οποίοι (όπως ήδη είχαμε πληροφορηθεί) χρησιμοποιούσαν τα βράχια αυτά ως ένα από τα κρησφυγετά τους. Οι υποψίες μας ενισχύθηκαν ακόμη περισσότερο όταν είδαμε να έχουν κρυφτεί στα βράχια αυτά κάποιοι οπλισμένοι Αλβανοί. Σε λίγο όμως ο φόβος μας εξαφανίστηκε, όταν είδαμε να μας πλησιάζει το αρματωμένο καράβι μας και μιλήσαμε με τους άνδρες που μας προξένησαν την ανησυχία. Τελικά μάθαμε ότι βρισκόταν στο δρόμο για την Κεφαλονιά και έπιασαν λιμάνι στα βράχια αυτά εξαιτίας του δυσμενούς ανέμου. Πιθανώς να ήταν ένα από τα νησιά των Ταφίων…».

Πηγή: Edward Dodwell, Classische und topographische Reise durch Griechenland während der Jahre 1801, 1805, und 1806, übersetzt von Friedrich Sickler, Band 1, Ausgabe 1, σσ. 78-82 – Η μετάφραση από το πρωτότυπο γερμανικό κείμενο είναι δική μας. Η φωτογραφία είναι του Μπάμπη Λάζαρη (Δες εδώ).
______________________________________________
¹ Από τον καιρό που έγινε το ταξίδι αυτό και η Λευκάδια μαζί με τα άλλα νησιά υπήχθησαν υπό την προστασία της Βρετανικής κυβέρνησης εξαφανίστηκαν παντελώς οι πειρατές.
² Homer Odys. 21, v 300. etc.
³ B. 16, p. 759. (σ.σ.: Ο Στράβων αναφέρει στα Γεωγραφικά, Βιβλίο ΙΣΤ: «Μετά δέ Γάζαν Ραφία, ἐν ἧι μάχη συνέβη Πτολεμαίωι τε τῶι τετάρτωι καί Ἀντιόχωι τῶι Μεγάλωι. εἶτα Ῥινοκόρουρα, ἀπό τῶν εἰσωικισμένων ἐκεῖ τό παλαιόν ἀνθρώπων ἠκρωτηριασμένων τάς ῥῖνας οὕτω καλουμένη· τῶν γάρ Αἰθιόπων τις ἐπελθών ἐπί τήν Αἴγυπτον ἀντί τοῦ ἀναιρεῖν τούς κακούργους ἀποτέμνων τάς ῥῖνας ἐνταῦθα κατώικιζεν, ὡς οὐκ ἂν ἔτι τολμήσον τας κακουργεῖν διά τήν αἰσχύνην τῆς ὄψεως.»