Μια μαρτυρία και ένα ποίημα για τα κεφάλια στο Πεντοφάναρο της Κεντρικής Πλατείας Λευκάδας
Μια μαρτυρία κι ένα ποίημα για τους εφτά μαχητές του Αρχηγείου Λευκάδας-Ξηρομέρου του Δημοκρατικού Στρατού Λευκάδας (ΔΣΕ) που έπεσαν στη Μάχη της Πούντας και τα κεφάλια τους κρεμάστηκαν από τους παρακρατικούς, σε αγαστή συνεργασία με το επίσημο κράτος, στο Πεντοφάναρο, στην Κεντρική Πλατεία της πόλης της Λευκάδας.
Ο συγχωριανός μας, Τάσος Μανωλίτσης (Κουβαλιάς), από τον οικισμό Μαυρογιαννάτα Αλεξάνδρου, ήταν την εποχή εκείνη, τον Ιούνη του 1947, εφτά χρονών και έμενε μαζί με την οικογένειά του στην Χώρα (πόλη της Λευκάδας). Αφενός γιατί το σπίτι τους στο χωριό είχε καεί από τους συνεργάτες των Γερμανών (Ράλληδες) το 1944 μετά την Μάχη στο Λαϊνάκι αφετέρου γιατί η πόλη της Λευκάδας προσέφερε, ακόμη, μία σχετική ασφάλεια.
Ο πατέρας του Γιώργος Μανωλίτσης (Κουβαλιάς) ήταν το 1941, μαζί με τον Βαγγέλη Μανωλίτση (Λαμπόβα) -υπέκυψε στις 15 Αυγούστου του 1947 στα βασανιστήρια και τις σωματικές κακώσεις που υπέστη στα κρατητήρια του σταθμού Χωροφυλακής Αλεξάνδρου-, στο γραφείο του ΚΚΕ στον Αλέξανδρο και, ίσως, στην υπαχτίδα του ΚΚΕ που δημιουργήθηκε το 1942, στην οποία υπάγονταν τα χωριά του Αλεξάνδρου, τα Πλατύστομα και το Περιγιάλι.
Μας εξιστορεί λοιπόν ότι ήταν παρών, μαζί με τον αδελφό του το Νίκο, στην αποτρόπαια αυτή πράξη. Θυμάται ότι ήταν ξυπόλητος. Μάλιστα, στη μια από τις δύο φωτογραφίες που έχουν διασωθεί με τα κομμένα κεφάλια στο Πεντοφάναρο, σε αυτή που έχει στη σελ. 128 του Λευκώματός του «Ήρωες και Μάρτυρες της Λευκάδας ο Πανταζής Παπαδάτος, ένα από τα παιδιά που εικονίζονται είναι ο ίδιος ή ο αδελφός του ο Νίκος, χωρίς όμως να έχει μπορέσει ακόμη μέχρι σήμερα να κάνει την αναγνώριση.
Στις 11 Αυγούστου του 1971, την περίοδο της δικτατορίας, έγραψε το πιο κάτω ποίημα:
ΤΑ ΚΕΦΑΛΙΑ
Εγώ στ΄ ζωή εμπόλιασα
εκειό το καλοκαίρι,
που οι καιροί κ΄ οι χρόνοι
ήτανε ματωμένοι…
Πρίν μάθω τσ΄ μέρες να μετρώ,
έμαθα πρώτα να μετρώ
ανθρώπινα κεφάλια!
που τά ΄κοβαν εθνικιστές,
χίτες και φασίστες…
Λευκάδα μας ηρωϊκή
χιλιοτραγουδισμένη,
στην κεντρική πλατεία σου
στο πεντοφάναρό σου,
Ιούνη του σαρανταεφτά
κρεμάσανε εφτά
κ΄ ήμουνα ΄κεί μπροστά,
παιδί ετών εφτά.
Τα κλότσαγαν κ΄ ειρωνικά
ονοματίζανέ τα…
– – – – – – – – – – – – – – – – –
Κι΄ αυτό ειν΄ του Τάσου του Βρακά
(του Τάσου Μανωλίτση)1
Για το συγχωριανό μου,
το συνονόματό μου…
ΤΟΥΣ ΛΕΥΚΑΔΙΤΕΣ ΗΡΩΕΣ,
μέσα μου είπα σιγανά:
– Εγώ στ΄ ζωή θα μείνω
Κομμουνιστής να γίνω!!
Γράφτηκε στις 11 Αυγούστου 1971 από τον Τάσο Μανωλίτση (Κουβαλιά)
1 Μεταξύ αυτών που κρέμασαν τα κεφάλια τους στο Πεντοφάναρο ήταν ο Αλεξανδρίτης και συνονόματος του εξιστορούντος Τάσος Θ. Μανωλίτσης (Βρακάς). Οι άλλοι έξι ήταν οι: Νίκος Γαζής (Παπλογιάννης), Κώστας Ζακυνθινός (Ρέντζος), Γεράσιμος Θερμός (Τιλίλας), Γιάννης Κοντογεώργης (Μπαλέρτας), Ζώης Παπαδόπουλος, Μίνος Παναγιώτης (κομματικός υπεύθυνος από τη Μερόπη Πωγωνίου Ιωαννίνων).
