Ένα παλιό βλήμα όλμου κάπου στην Λευκάδα…

Βρισκόταν σε σπίτι ορεινού χωριού της νοτιανατολικής Λευκάδας, ο ιδιοκτήτης του οποίου «εμφορούνταν» αριστερών φρονημάτων, φίλια προσκείμενος στο ΕΑΜ, δεν βρίσκεται πλέον στην ζωή.

Είναι ένα παλιό άσκαγο (δεν έχει διαρρηχθεί ο κορμός του) βλήμα όλμου από το οποίο έχει αφαιρεθεί η εκρηκτική γόμωση. Η μέθοδος αυτή, κατά την διάρκεια της οποίας γινόταν συχνά ατυχήματα, ήταν διαδεδομένη παλιότερα σε πολλά χωριά της Λευκάδας. Η εκρηκτική ύλη χρησιμοποιούταν για παράνομη αλιεία.

Συγκρίνοντας το βλήμα με φωτογραφίες στο διαδίκτυο φαίνεται να είναι 81 χιλιοστών, χωρίς όμως να μπορέσουμε να εξακριβώσουμε την χώρα προέλευσής του. Στη σημερινή του μορφή έχει μήκος 28 εκ. και βάρος 2.480 γραμμάρια. Τα ουραία πτερύγιά του, συνολικά οκτώ τον αριθμό, έχουν οβάλ ανοίγματα, ενώ στην ουρά του με το προωθητικό γέμισμα φέρει 6×3 οπές στον κυρίως κορμό του.

Μπορεί να μην έχει ιδιαίτερη σημασία και να μην εξηγεί με σιγουριά το πως βρέθηκε το βλήμα του όλμου στα χέρια του πρώην κατόχου του, όμως θα αναφέρουμε δύο ιστορικά γεγονότα που συνδέονται με την περιοχή στην οποία βρέθηκε το βλήμα.

Είναι γνωστό και από το χειρόγραφο του Γιώργου Σγουρού¹, ότι ο εφεδρικός 4ος λόχος του ΕΛΑΣ Ευγήρου (ήταν το μοναδικό ΕΑΜοκρατούμενο χωριό, προπύργιο του ΕΑΜ, στη νοτιοανατολική Λευκάδα²), διέθετε ένα στοιχείο ατομικού όλμου. Γράφει ο ίδιος ο Σγουρός: «… Το μεσημέρι έφυγα για την Εύγειρο για να συντονίσω και εκεί τη δουλειά. Έφθασα στην Εύγειρο αργά το απόγευμα. Από τις συζητήσεις βγήκε: Η Εύγειρος διέθετε τριακόσια τουφέκια, 4 οπλοπολυβόλα, δύο βαρειά πολυβόλα, 1 ατομικό όλμο και άφθονες σφαίρες. Απ΄ αυτά μπορούσαν να δράσουν έξω από την Εύγειρο 50 τουφέκια τα τέσσερα οπλοπολυβόλα ένα βαρύ πολυβόλο και ο όλμος με προβλήματα. Συζητήθηκαν λεπτομέρειες δράσης και καθορίστηκε τρόπος σύνδεσης».

Όπως είναι επίσης γνωστή, μέσα από πάρα πολλές μαρτυρίες αλλά και τα επίσημα αρχεία της Wehrmacht, η καθοριστική εμπλοκή των γερμανικών δυνάμεων κατοχής, με τη χρήση στοιχείων όλμου, στη Μάχη του Λαϊνακιού (Μάχη της Λευκάδας), μεταξύ των ομάδων των αυτοαποκαλούμενων Οπλαρχηγών της Δεξιάς και των γερμανικών δυνάμεων κατοχής απ΄ τη μια μεριά και των δυνάμεων του ΕΛΑΣ απ΄ την άλλη, το καλοκαίρι του 1944, που είχε σαν αποτέλεσμα το σπάσιμο τελικά του μετώπου και την οπισθοχώρηση -με τα γνωστά αποτελέσματα- του ΕΛΑΣ, και το χωριό αυτό για το οποίο κάνουμε πιο πάνω λόγο βρίσκεται στους πρόποδες των υψωμάτων του Λαϊνακιού.

Γράφει, π.χ., ο παπά-Γεράσιμος Αρβανίτης³: «… Διέταξαν να μετακινηθεί το πολυβόλο της Εγκλουβής προς την χαράδρα που αρχίζει από τον ανεμόμυλο του Αγίου Ηλία και καταλήγει στα Χαραδιάτικα και έβαζε προς το εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη Αλάτρου, που είχαν ταμπουρωθεί οι αντάρτες του ΕΔΕΣ. Άρχισαν οι ριπές του πολυβόλου. Την χαράδρα την είχαν ακάλυπτη. Όταν το πολυβόλο κελαηδούσε, η λάμψις που έβγαζε από την κάννη του ήταν ακάλυπτη και έδινε στόχο στο παρατηρητήριο, που βρισκόταν στα Χαραδιάτικα με βαρείς όλμους (σ.σ. εννοεί τους Γερμανούς). Έριξαν ένα βλήμα δοκιμαστικό και έπεσε προς τα αριστερά και μπρος μας σε απόσταση 800 μέτρων. Το δεύτερο ίσιασε στην ίση γραμμή του πολυβόλου πλησιέστερα 400 μέτρα και το τρίτο στα 150 μέτρα. Διατάζω το σκοπευτή Κανέλλο και τον γεμιστή να σηκώσουν αμέσως το πολυβόλο, διότι το άλλο βλήμα θα έπεφτε πάνω μας. Τα παιδιά το σήκωσαν αμέσως και δεν προλάβαμε να βαδίσουμε περί τα 20 μέτρα και έφθασε το βλήμα επάνω στο πολυβολείο που είχαμε το πολυβόλο, και θα μας διέλυε…».
_________________________________________________
¹ Ο Γιώργος Σγουρός ήταν ειδικός απεσταλμένος της ΠΕ του ΕΑΜ στη Λευκάδα από τον Φλεβάρη μέχρι τον Μάη του 1944. Έχουμε δημοσιεύσει σε συνέχειες ολόκληρο το χειρόγραφο. Π.χ. (δες εδώ).
² Τάσος Γ. Κονιδάρης, Η Λευκάδα στη σκιά του εμφυλίου πολέμου 1943-1947, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης. «Η Εύγηρος, μοναδική στη Νότια Λευκάδα εστία του εαμικού κινήματος, στέκονταν από την αρχή καρφί στα μάτια της Δεξιάς και μέρα παρά μέρα ανέβαζε την εχθρότητά της. Τα γεγονότα του Λαϊνακιού και η συμμετοχή της Ευγήρου σ΄ αυτά, σαν αφορμή, άνοιξαν τον δρόμο εναντίον της, αποδεσμεύοντας τους Οπλαρχηγούς από τον οποιοδήποτε δισταγμό. Ο Βέρης, βάλλοντας στα διάφορα περάσματα της Ευγήρου, και σε ορισμένες από το φυσικό τους οχυρές θέσεις, με μια στάθμευση λιγότερη από ώρα στο Μαραντοχώρι, στράφηκε ύστερα από γερό χτένισμα της περιοχής, πλαισιωμένος βασικά από το Τμήμα Καλατζή, στον αντικειμενικό στόχο. Η Εύγηρος δοκιμάστηκε σκληρά· 28 σπίτια αποτεφρώθηκαν με ζημιές πολύ περισσότερες εξαιτίας της έκτασης της φωτιάς. Οι άντρες του Βέρη και του Καλατζή αφέθηκαν στην αρπαγή με την φτηνή σκέψη πως θα συγκαλύπτονταν οι πράξεις τους και οι διαθέσεις τους από την παρουσία ορισμένων Γερμανών…».
³ Γεράσιμος Νικ. Αρβανίτης, Βιώματα και μνήμες ιστορίας και ζωής, Εκδόσεις Μετρονόμος, 2015. (Δες εδώ).