Κάμωμα της ελιάς, όπως παλιά, στο παραδοσιακό λιοτριβειό της οικογένειας Ανδρέα Κατωπόδη στην Καρυά (επίδειξη)

Άντε να δούμε τι θα δούμε, ήταν η πρώτη σκέψη, έχοντας κατά νου δήθεν αναβιώσεις – αναπαραστάσεις παλιών εθίμων και δρώμενων του τόπου μας. Από την άλλη έσπαγα το κεφάλι μου, όλο το δρόμο, που θα μπορούσαν να έχουν βρει τον καρπό της ελιάς την εποχή αυτή, κατακαλόκαιρα, αφού μπορεί μεν να έχει δέσει για τα καλά στα λιόδεντρα αλλά δεν έχει ακόμα λαδίσει.

Τελικά έπεσα έξω, αφού όπως αποδείχτηκε εκ των υστέρων ήταν μια πιστή αναπαράσταση της διαδικασίας του καμώματος της ελιάς (άλεσμα του ελαιόκαρπου στο λιοτριβειό) σε όλα τα στάδια, όπως γινόταν παλιότερα στα μέρη μας, κι έτυχε εν μέρει να το ζήσω. Μας λύθηκε και η απορία με τον καρπό, αφού όπως μας είπε ο κυρ Ανδρέας Κατωπόδης, ο πρεσβύτερος της οικογένειας, ήταν της προηγούμενης σοδειάς, που τον είχε αλατίσει για να μην κορπίσει.

Η παρουσίαση του τρόπου λειτουργίας του παλιού λιοτριβειού έγινε στις 17 Αυγούστου 2018, για τέταρτη χρονιά φέτος, με πρωτοβουλία του Μουσικοφιλολογικού Ομίλου Καρυάς «ο Απόλλων», στο ελαιοτριβείο που διατηρεί η οικογένεια του Ανδρέα Κατωπόδη, στη θέση «Παλιοδραγάτα», σε μια παράκαμψη του δρόμου Πλατύστομα-Καρυά.

Δίπλα από το σύγχρονο ελαιοτριβείο, που λειτουργεί σήμερα ο γιος του Ανδρέα, ο Αριστοτέλης, έχουν στήσει με κόπο και μεράκι, συλλέγοντας τα εξαρτήματα από διάφορα μέρη της Λευκάδας και του Μεγανησίου, ένα παλιό λιοτριβειό. Εδώ είχαν γυριστεί επίσης, τον χρόνο που μας πέρασε, πλάνα της ταινίας «Τα δάκρυα του βουνού», του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, που διαδραματίζεται στις αρχές του προηγούμενου αιώνα.

Δεν έλειπε τίποτα, όλα ήταν όπως παλιά: η αλεστική (αλώνι) γύρω από την οποία γύριζε το άλογο με τον αγωγιάτη του, τα ζυγόσκοινα, η λαιμαριά του αλόγου, τα λιθάρια, τα τσόλια, η μηχανή (πιεστήριο), η πλάντρα, η βίδα, ο αργάτης, το ξύλινο σκαφίδι χωρισμένο στα δύο, όπου στο ένα μέρος κρατιέται το λάδι και στο άλλο ο λιόσμος, το ασκί για την μεταφορά του λαδιού κλπ. Όλα όπως ακριβώς τα περιγράφει ο κορυφαίος μας λαογράφος Πανταζής Κοντομίχης στα «Γεωργικά της Λευκάδας (Εκδόσεις Γρηγόρη, Αθήνα 1985).

Σε ένα δεύτερο στάδιο μπήκε σε λειτουργία για το άλεσμα του ελαιοκάρπου και η παλιά θορυβώδη ντιζελομηχανή «DEUTZ», όπου η κίνηση μεταδίδεται στα λιθάρια με ιμάντες, και ήταν η δεύτερη γενιά των λιοτριβειών που ήρθαν την δεκαετία του 1940 στα μέρη μας. Τα δύο πιεστήρια ήταν ελληνικής κατασκευής, «Π. ΜΑΣΤΡΑΝΤΩΝΗΣ – ΕΝ ΠΕΙΡΑΙΕΙ», ένα μηχανουργείο που φαίνεται να απασχολούσε 100 άτομα το 1900, σύμφωνα με την πτυχιακή εργασία «Το προφίλ των Πειραιωτών βιομηχάνων στις αρχές του 20ου αι.» του Χαράλαμπου Πετρά στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου.

Εκείνο που δεν παρουσιάστηκε, παρότι είχε προαναγγελθεί από τους διοργανωτές, ήταν η παρασκευή σαπουνιού από λάδι ελιάς. Ίσως κάποια άλλη φορά…

Άλμπουμ με 95 φωτογραφίες
(Για άνοιγμα μετακινείστε το ποντίκι στην εικόνα και κάντε κλικ πάνω στα άσπρα γράμματα με τον τίτλο του άλμπουμ )