«Από τον Άννα στον Καϊάφα»: Στις Περιφέρειες η διαχείριση των ανεπιτήρητων παραγ. ζώων σύμφωνα με σχέδιο νόμου

Μέχρι τις 17 Σεπτ. 2018 σε δημόσια διαβούλευση – Οι προτάσεις του αρμόδιου σήμερα Αντιδημάρχου κ. Μάρκου Νικητάκη

Στις Περιφέρειες, με τη συνδρομή των οικείων Δήμων, πετάει τώρα το μπαλάκι της διαχείρισης των ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων, ένα μεγάλο πρόβλημα που ταλανίζει χρόνια τώρα, κυρίως, τους καλλιεργητές της λευκαδίτικης υπαίθρου, με το σχέδιο νόμου «Ρυθμίσεις για την ίδρυση και λειτουργία κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων» το ΥΠΑΑΤ, που θα βρίσκεται μέχρι τις 17 Σεπτέμβρη 2018 σε δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, με το υπουργείο να καλεί τους κοινωνικούς εταίρους, καθώς και κάθε ενδιαφερόμενο να συμμετάσχουν καταθέτοντας τις προτάσεις τους.

Ένα πρόβλημα που μέχρι σήμερα η δημοτική Αρχή Λευκάδας, που είχε την ευθύνη, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 17 του Ν. 4056/12, της περισυλλογής (του μαζέματος δηλαδή) των ανεπιτηρήτων παραγωγικών ζώων δεν μπόρεσε καν να αγγίξει, πολύ περισσότερο μάλιστα να επιλύσει, παρά τις όποιες καλές προθέσεις τις, επικαλούμενη συχνά την αναποτελεσματικότητα του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου και ζητώντας την αλλαγή του. Όπως φαίνεται μάλιστα το πρόβλημα αυτό δεν απασχολεί μόνο την Λευκάδα αλλά και άλλες περιοχές της χώρας μας.

Όμως, ρίχνοντας κανείς μια ματιά στο σχέδιο νόμου θα διαπιστώσει εύκολα ότι παραπέμπει … «από τον Άννα στον Καϊάφα», αφού όπως σωστά επισημαίνει ένας σχολιαστής το προσχέδιο νόμου «είναι μία συρραφή όλων των προηγούμενων νόμων, διατάξεων και υπουργικών αποφάσεων, με την προσθήκη ορισμένων παραγράφων επί των άρθρων, που ουσιαστικά δεν επιλύει κανένα πρόβλημα απεναντίας δημιουργεί πρόσθετα».

Ένας άλλος σχολιαστής κάνει λόγο για μια «τρύπα στο νερό», επισημαίνοντας ότι οι ΔΑΟΚ (Διευθύνσεις Αγροτικής Οικονομίας και Αλιείας) δεν διαθέτουν ούτε τους χώρους, ούτε τα μέσα, ούτε φυσικά το προσωπικό που απαιτείται για την διαχείριση τέτοιων καταστάσεων», ενώ σημειώνει ακόμη εύστοχα για την προβλεπόμενη «συνδρομή των οικείων Δήμων» ότι «όπου υπάρχει η έννοια της συνδρομής μιας υπηρεσίας και ειδικά των Δήμων σε τέτοια θέματα που αφορούν διαχείριση ζώων, είναι ‘που σε είδα πού σε ξέρω’. Παντελής αδιαφορία, μεταβίβαση ευθυνών (κοινώς πετάω το μπαλάκι), ελάχιστη έως μηδενική συνδρομή».

Συγκεκριμένα, το άρθρο 12 του υποβληθέντος σχεδίου νόμου προβλέπει για την «Διαχείριση των ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων»:

«1. Ανεπιτήρητο αγροτικό ζώο είναι το βοοειδές ή προβατοειδές ή αιγοειδές ή Ιπποειδές ή χοίρος, που εντοπίζεται εκτός της οριοθετημένης κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης του κατόχου του, συμπεριλαμβανομένου του βοσκότοπου αυτής, άνευ επιτήρησης και είτε φέρει είτε δεν φέρει σήμανση.

2. Οι Περιφέρειες της χώρας, με τη συνδρομή των οικείων Δήμων, υποχρεούνται να μεριμνούν για την περισυλλογή, μεταφορά, φύλαξη, διατροφή και διατήρηση των ανεπιτήρητων αγροτικών ζώων, μέχρι την ολοκλήρωση των διαδικασιών για την καθ’ οιοδήποτε τρόπο εκποίηση ή σφαγή ή επιστροφή στον ιδιοκτήτη τους. Με απόφαση του Περιφερειάρχη, ύστερα από διαβούλευση με τους οικείους Δήμους, καθορίζεται το πλαίσιο συνδρομής των Δήμων (προσωπικό, χώροι φύλαξης, διαχείριση, συλλογή, μεταφορά κλπ).

3. Για τον παραπάνω σκοπό, οι Περιφέρειες ιδρύουν και λειτουργούν, σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας, μία η περισσότερες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, επιτρεπομένης της συνεργασίας με άλλα νομικά ή φυσικά πρόσωπα, σε ιδιόκτητους ή μισθωμένους ή παραχωρούμενους από το Δημόσιο ή από ιδιώτες χώρους. Για τις ανωτέρω κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις δεν απαιτείται έκδοση άδειας ίδρυσης και άδειας λειτουργίας.

4. Με απόφαση του Περιφερειάρχη συγκροτούνται συνεργεία ή ανατίθεται σε συνεργεία η περισυλλογή των ανεπιτήρητων αγροτικών ζώων. Τα εν λόγω συνεργεία αποτελούνται από άτομα έμπειρα στο χειρισμό των αγροτικών ζώων και κατά τη διάρκεια της περισυλλογής επιβλέπονται από τις οικείες περιφερειακές κτηνιατρικές αρχές σε ότι αφορά τον έλεγχο τήρησης των κανόνων προστασίας των ζώων. Με την ίδια απόφαση ορίζεται ο υπεύθυνος του κάθε συνεργείου και δύναται να καθορίζονται, κατόπιν διαβούλευσης με τους αρμόδιους φορείς, και λοιποί όροι της περισυλλογής (π.χ. συνδρομή του Σώματος της αστυνομίας, του Πυροσβεστικού Σώματος, της οικείας Δασικής Υπηρεσίας κλπ).

5. Όλα τα ανεπιτήρητα αγροτικά ζώα περισυλλέγονται, οδηγούνται στις κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις της παραγράφου 3 και βρίσκονται υπό κτηνιατρική παρακολούθηση κατά την παραμονή τους εκεί. Μετά την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας συντάσσεται «πρακτικό περισυλλογής ανεπιτήρητων αγροτικών ζώων» που υπογράφεται από τον υπεύθυνο του συνεργείου και στο οποίο καταγράφονται κατ’ ελάχιστον η ημερομηνία περισυλλογής, το είδος των ζώων που περισυλλέγονται, ο αριθμός και ο ατομικός κωδικός αριθμός αναγνώρισης των ζώων που φέρουν σήμανση, ο αριθμός των ζώων που δεν φέρουν σήμανση, η περιοχή απ’ όπου τα ζώα περισυλλέχθηκαν, ο τρόπος περισυλλογής και μεταφοράς των ζώων και η εκμετάλλευση προορισμού των περισυλλεχθέντων ζώων. Όσα από αυτά δεν φέρουν σήμανση αναγνωρίζονται κατάλληλα, μετά την παρέλευση της προθεσμίας που προβλέπεται στην παράγραφο 6. Επιπλέον, τα περισυλλεχθέντα ανεπιτήρητα παραγωγικά ζώα καταχωρούνται στο μητρώο της εκμετάλλευσης και στο Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα της Κτηνιατρικής.

6. Τα ανεπιτήρητα αγροτικά ζώα περιέρχονται στην ιδιοκτησία της Περιφέρειας, εφόσον, μετά την παρέλευση 10 (δέκα) ημερολογιακών ημερών από την περισυλλογή τους, ο κάτοχός τους δεν αιτηθεί την επιστροφή τους. Δεν επιτρέπεται η επιστροφή ανεπιτήρητων αγροτικών ζώων που κατά την περισυλλογή τους δεν φέρουν σήμανσή τους, εφόσον ο ισχυριζόμενος την κατοχή των εν λόγω ζώων δεν μεριμνήσει, εντός της ανωτέρω προθεσμίας, για την κατάλληλη σήμανσή τους, παρέχοντας στην επιβλέπουσα οικεία περιφερειακή κτηνιατρική αρχή την απαραίτητη τεκμηρίωση σχετικά με την ιχνηλασιμότητά τους. Κατά την επιστροφή των ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων από τις εκμεταλλεύσεις της παραγράφου 3 στις εκμεταλλεύσεις των κατόχων τους, η μεταφορά των ζώων αποτελεί ευθύνη τους και βαρύνει αποκλειστικά αυτούς.

7. Η εκποίηση των προϊόντων που προέρχονται από τα περισυλλεχθέντα ζώα πραγματοποιείται από τον προϊστάμενο της οικείας Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής μετά από απόφαση του Περιφερειάρχη. Με όμοια απόφαση γίνεται και η εκποίηση των ζώων, μετά την παρέλευση της προθεσμίας της παραγράφου 6 και εφόσον ο κάτοχός τους δεν αιτηθεί την επιστροφή. Στην περίπτωση των περισυλλεχθέντων Ιπποειδών δύναται η απόφαση αυτή να αναθέτει την φροντίδα τους σε συνεργαζόμενους ιππικούς ομίλους ή φορείς που διαθέτουν εγκαταστάσεις ιπποειδών. Τα έξοδα φροντίδας βαρύνουν την Περιφέρεια και καθορίζονται από την ανωτέρω απόφαση.

Ο προϊστάμενος της οικείας Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής μετά από απόφαση του Περιφερειάρχη δύναται να διαθέτει δωρεάν άνευ δημοπρασίας τα ζώα ή και τα προϊόντα που προέρχονται από το ζωικό κεφάλαιο της κτηνοτροφικής εκμετάλλευσης της παραγράφου 3 σε αγαθοεργά ή άλλα κοινωφελή ιδρύματα ή στον οικείο Δήμο για την κάλυψη των αναγκών ατόμων που αποδεδειγμένα υπάγονται σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

8. Σε κάθε Περιφέρεια συγκροτείται και ορίζεται, με απόφαση του Περιφερειάρχη, τριμελής επιτροπή παρακολούθησης της διαχείρισης ανεπιτήρητων αγροτικών ζώων, με υποχρεωτική συμμετοχή ενός τουλάχιστον κτηνιάτρου.

9. Σε κάθε περίπτωση, στον κάτοχο του ανεπιτήρητου παραγωγικού ζώου, ο οποίος ταυτοποιείται από το σύστημα σήμανσης και καταγραφής, επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο, ύψους εξήντα (60) ευρώ ανά ζώο για τα αιγοπρόβατα , τριακόσια εξήντα (360) ευρώ ανά ζώο για τα βοοειδή, εκατόν ογδόντα (180) ευρώ ανά ζώο για τους χοίρους και οκτακόσια (800) ευρώ ανά ζώο για τα Ιπποειδή. Αντίστοιχα, στον κάτοχο μη σημασμένου ανεπιτήρητου αγροτικού ζώου επιβάλλεται διοικητικό πρόστιμο, ύψους εκατό (100) ευρώ ανά ζώο για τα αιγοπρόβατα και πεντακόσια (500) ευρώ ανά ζώο για τα βοοειδή, τρακόσια (300) ευρώ ανά ζώο για τους χοίρους και χίλια πεντακόσια (1.500) ευρώ ανά ζώο για τα Ιπποειδή. Το διοικητικό πρόστιμο επιβάλλεται με απόφαση Περιφερειάρχη, κατόπιν σχετικής εισήγησης της οικείας τριμελούς επιτροπής της παραγράφου 8, η οποία ενεργεί λαμβάνοντας υπόψη το «πρακτικό περισυλλογής ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων» της παραγράφου 5, το τυχόν αίτημα επιστροφής περισυλλεχθέντων ζώων από τον κάτοχό τους και την εισήγηση της επιβλέπουσας οικείας περιφερειακής κτηνιατρικής αρχής, με την οποία βεβαιώνεται η ταυτοποίηση του κατόχου.

10. Στην περίπτωση που ο κάτοχος ανεπιτήρητου αγροτικού ζώου αιτηθεί την επιστροφή του, εντός των πρώτων πέντε ημερών της προθεσμίας της παραγράφου 6, τότε το πρόστιμο της παραγράφου 9 μειώνεται στο ήμισυ. Διαφορετικά το πρόστιμο επιβάλλεται εξολοκλήρου για την επιστροφή του ζώου στον ιδιοκτήτη του. Τα διοικητικά πρόστιμα αποπληρώνονται και βεβαιώνονται ως έσοδα της οικείας Περιφέρειας, εισπράττονται σύμφωνα με τον ΚΕΔΕ με τη σύνταξη χρηματικού καταλόγου από τη βεβαιούσα αρχή και με αναφορά της αρχής υπέρ της οποίας κατατίθενται και αποδίδονται, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ανταποδοτικά για τους σκοπούς του προγράμματος διαχείρισης των ανεπιτήρητων αγροτικών ζώων. Με απόφαση Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων και τυχόν συναρμόδιων Υπουργών καθορίζονται περαιτέρω κυρώσεις στην περίπτωση επαναλαμβανόμενων παραβάσεων.

11. Ο όρος «εγκεκριμένος κτηνίατρος» που απαντάται στο Παράρτημα 2 του ν. 4039/2012 (Α΄ 15) αντικαθίσταται από τον όρο «κτηνίατρος».»

Ο αρμόδιος Αντιδημάρχος κ. Μάρκος Νικητάκης, που έχει μέχρι την ψήφιση του σχεδίου νόμου την ευθύνη για την περισυλλογή των ανεπιτήρητων παραγωγικών ζώων στον Δήμο Λευκάδας, έχει καταθέσει τις προτάσεις του, γνωστές ήδη από το παρελθόν. Συγκεκριμένα προτείνει:

«1. Δραστικός περιορισμός εκτροφής μεγάλου αριθμού παραγωγικών ζώων (ιδίως βοοειδών) σε τουριστικές περιοχές.

2. Σύνδεση των επιδοτήσεων με την παραβατικότητα των κτηνοτρόφων. Είναι αδιανόητο κτηνοτρόφος με δεκάδες παραβάσεις, μηνύσεις και καταδίκες από τα δικαστήρια να επιδοτείται.

3. Επαναφορά του μέτρου της εκτόπισης του κατά συρροή παραβάτη κτηνοτρόφου.

4. Δυνατότητα αναισθητοποίησης των ζώων Τα βοοειδή είναι αδύνατον να περισυλλεγούν σε ανοιχτό χώρο εκτός αν παγιδευτούν σε μικρό χώρο με ισχυρή περίφραξη. Πόσο εφικτό (και πόσο νόμιμο) είναι αυτό; Ζώα πολλές φορές εμφανίζονται μέσα σε οικισμούς. Μια απόπειρα περισυλλογής ενέχει μεγάλους κινδύνους για την ασφάλεια των κατοίκων.

5. Τα ζώα χωρίς ενώτια (ιδιαιτέρως τα μεγαλύτερα σε ηλικία) να θεωρούνται αγνώστου ιδιοκτήτη και να περισυλλέγονται.

6. Να αλλάξει ο ορισμός του ανεπιτήρητου είτε σε συσχετισμό με το αν φέρει ή όχι ενώτια είτε σε σχέση με το αν βρίσκεται αποδεδειγμένα σε ξένη περιουσία.»

Εύλογα είναι και τα ερωτήματα που καταθέτει στο σχόλιό του ο emmanouil, ο οποίος γράφει:

«– Πως θα διαπιστώνεται το ανεπιτήρητο εάν είναι εκτός του βοσκότοπου του, εάν ο βοσκότοπος δεν προσδιορίζεται στην άδειας λειτουργίας;;;

– Πως θα επιβάλλονται οι κυρώσεις για τα ανεπιτήρητα στην περίπτωση που δεν περισυλλεγούν;;;».

Ενώ ο ίδιος προτείνει:

«– Θα πρέπει ο βοσκότοπος (ιδιαίτερα στις περιπτώσεις εκτατικής κτηνοτροφίας) να προσδιορίζεται με συντεταγμένες (πιθανόν και μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ) και να περιλαμβάνεται στην άδεια λειτουργίας αφού είναι βασικό στοιχείο της εκμετάλλευσης.

– Θα πρέπει να συμπεριλαμβάνεται στα δικαιολογητικά που κατατίθενται για την έκδοση της άδειας λειτουργίας να υπάρχουν τα σχετικά έγγραφα (συμβόλαια, Ε9, δήλωση ΟΠΕΚΕΠΕ) για το βοσκότοπο που χρησιμοποιεί.

– θα πρέπει να μπουν αυστηροί όροι στην άδεια λειτουργίας ώστε να περιοριστεί το φαινόμενο της ανεξέλεγτης βόσκησης (με επιτήρηση ή μη) ακόμα και εντός γεωργικών εκτάσεων.

– θα πρέπει ο έλεγχος της ανεξέλεγκτης – ανεπιτήρητης βόσκησης να ανατεθεί στην αγροφυλακή – δασαρχείο που έχουν την απαραίτητη υποδομή και οπλοφορούν δεδομένου των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών που έχει αυτή η διαδικασία.

– Η κατάσταση στην ύπαιθρο της Κρήτης είναι δραματική τα αιγοπρόβατα βόσκουν εντός των ελαιώνων και κανείς δεν κάνει τίποτα!!!!!!!!!».