Το ξωκλήσι της Αγίας Παρασκευής στην Κατούνα Λευκάδας

Διάσπαρτο απ΄ τη μια στην άλλη του άκρη με ναούς, παρεκκλήσια και ξωκλήσια είναι το νησί της Λευκάδας, όπως εξάλλου και τα περισσότερα νησιά των Επτανήσων. Άλλα έχουν σήμερα ανακαινιστεί -όπως αυτό κι αν έχει γίνει!-, άλλα στέκονται ακόμη σε ερειπιώδη κατάσταση και σε κάποια άλλα μόλις και διακρίνονται κάποια απομεινάρια ή έχουν διασωθεί τα τοπωνύμιά τους για να θυμίζουν στις επόμενες γενιές την ύπαρξή τους.

Ένα απ΄ αυτά τα ξωκλήσια, την Αγία Παρασκευή, στην Κατούνα, την είχαμε φωτογραφίσει εξωτερικά τον Γενάρη του 2012. Ο φάκελος είχε μείνει στα αζήτητα, αναζητώντας κάποια ιστορικά στοιχεία που ποτέ δεν μπορέσαμε κάπου να βρούμε.

Το πετρόχτιστο ξωκλήσι, βασιλικού περίπου ρυθμού, με ξύλινη δίρριχτη κεραμοσκεπή στέγη, βρίσκεται χτισμένο σε περίοπτη θέση. Χτίστηκε σύμφωνα με προσωπικές μαρτυρίες τον 17ο αι. και είναι, όπως συχνά συνέβαινε στα Επτάνησα, ιδιόκτητος ναός (juspatronato privato), καθεστώς που ισχύει μέχρι σήμερα.

Εντύπωση παρουσιάζουν τα θυρώματα της μοναδικής εισόδου και των παράθυρων του ναΐσκου που είναι από πλίνθους, που όμοιά τους δεν έχουμε δει αλλού στο νησί μας. Εντυπωσιακός είναι επίσης ο σταυρός στην εξωτερική κόγχη του Ιερού, ενώ πάνω από την εξωτερική πλευρά της εισόδου βρίσκεται εντοιχισμένη πλάκα καλυμμένη από ασβεστώματα, που ίσως να αναγράφεται η ημερομηνία κατασκευής του ναού ή κάποια ονόματα κτητόρων.

Ο μεγάλος αριθμός των ιδιόκτητων ναών που απαντώνται στα Επτάνησα (άλλες κατηγορίες ναών ήταν οι συναδελφικοί [confraternita], οι κτητορικοί του δημοσίου [juspatronato pubblico] και οι μοναστηριακοί) «οφείλεται στο γεγονός ότι η Βενετία από το 1504, μετά από έντονες διαμαρτυρίες εξαίρεσε τους ναούς από κάθε φορολογία. Κτηματίες έκτιζαν εκκλησίες και τις προίκιζαν με μεγάλη περιουσία, κληροδοτούμενη μαζί με το ναό στα παιδιά τους. Οι ιδιόκτητοι ναοί χρησιμοποιούνταν εξάλλου ως ευκτήριοι οίκοι και οικογενειακά νεκροταφεία».