Μια λησμονημένη μαθητική απεργία στο Γυμν. Λευκάδας

Μια σταγόνα ιστορίας της Εκπαίδευσης

Της Παρασκευής Σιδερά-Λύτρα

Σήμερα απεργούν οι μαθητές και βανδαλίζουν. Κάνουν καταλήψεις και καταστρέφουν. Και αναρωτιέμαι, αν όλα αυτά τα κάνουν με σκοπό βελτίωση των πραγμάτων που είναι εις βάρος της μάθησης και της κοινωνικής τους κατάστασης ή είναι εκ μέρους τους τραμπουκισμός – μια λέξη της καθημερινότητας στα μέσα του περασμένου αιώνα. Αναρωτιέμαι, αν έχουν συνείδηση, γιατί απέχουν από το μάθημα και αν ξέρουν για τί «αγωνίζονται» – λέξη, που παραποιούμενη στα λόγια τους, χάνει το ευγενές νόημά της.

Μετά τις εισαγωγικές σκέψεις μου ἀνατρέχω δεκαετίες πίσω, στη δεκαετία του ᾽50 του περασμένου αιώνα, όταν παιδιά φτωχών αγροτικών οικογενειών και φτωχών εργατών των πόλεων με στερήσεις μάθαιναν γράμματα. Γυμνάσια δεν υπήρχαν στα χωριά μας. Όσοι στέλνονταν από τους γονείς τους στο γυμνάσιο εγκαθίσταντο στη γειτονικότερη πόλη και ψωμοζούσαν ή φιλοξενούνταν σε συγγενείς. Δημόσιο σχολείο, δωρεάν φοίτηση (αν αφαιρέσεις το χρηματικό ποσόν για την εγγραφή).

Σχετική άνεση για τους φτωχούς αγρότες γονείς μας. Με τον ιδρώτα των γονέων μας και τη δική μας επιμέλεια έβγαινε πέρα το Γυμνάσιο με ευοίωνη προοπτική για ανώτερες σπουδές. Μα, φάνηκε να έρχονται δυσκολότεροι καιροί. Κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους 1956/57 έφθασε η είδηση, πως η κυβέρνηση -για να καταστεί δυσκολότερη, αν όχι αδύνατη η φοίτηση ημών των απόρων στο Γυμνάσιο;- κατέθεσε στη Βουλή νομοσχέδιο, που προέβλεπε την καταβολή ετήσιας χρηματικής εισφοράς εκ μέρους των μαθητών στα δημόσια σχολεία, δίδακτρα δηλαδή!

Αυτή τη σχολική χρονιά είχα την τύχη να φιλοξενούμαι σε συγγενείς, φοιτώντας στο Γυμνάσιο Λευκάδος. Η είδηση έφθασε και σε μάς. Βραδάκι, ήδη σκοτάδι, χτύποι στην πόρτα οδήγησαν τη θεία μου και μένα στο παράθυρο, να ιδούμε, ποιοί είναι οι θορυβοποιοί. Ησυχάσαμε, όταν αντικρύσαμε οικεία μας πρόσωπα συμμαθητών μου, οι οποίοι εν χορώ μού απηύθυναν την ερώτηση: «Θα απεργήσεις;» Η αυθόρμητη απάντησή μου «Ναί!» φόβισε τη θεία, μήπως υποστώ κυρώσεις εκ μέρους του Σχολείου, και ανέφερε στον θείο την πρόθεσή μου. Αυτός όμως με τόνωσε με τα λόγια: «Γιατί, η Βούλα είναι πλούσια καὶ δεν θα απεργήσει;» Και απήργησα.

Από το τμήμα μας της εβδόμης τάξης απείχαμε την επομένη από το μάθημα πολλοί μαθητές και δύο μόνο μαθήτριες. (Με ικανοποίηση πληροφορηθήκαμε τον εκ μέρους του Φιλολόγου μας χαρακτηρισμό μας ως «Μπουμπουλίνες», επειδή τό τολμήσαμε). Και οι μαθητές έδρασαν πανελλήνια, για να αποτραπεί το προβλεπόμενο νέο μέτρο.

Η απεργία, αποχή από τα μαθήματα, ήταν όντως πανελλήνια, και ήταν δραστική. Το νομοσχέδιο απεσύρθη. Δεν έγινε νόμος!

Δεν σπάσαμε θρανία, δεν μαυρίσαμε τοίχους. Με την αποχή μας, τη σιωπηλή κραυγή μας, αγωνιστήκαμε για το δικαίωμά μας παροχής παιδείας χωρίς πρόσθετη οικονομική επιβάρυνση. Και δικαιωθήκαμε.

( Πρωτοδημοσιεύτηκε στο ἠλεκτρονικό περιοδικό «Βρυσούλες Γνώσης», πού ἐκδίδει Ἕλληνας κάτοικος τῆς Αὐστραλίας)

* Η Παρασκευή Σιδερά – Λύτρα σπούδασε στη Ράλλειο Παιδαγωγική Ακαδημία και μετεκπαιδεύτηκε στο Διδασκαλείο Δημοτικής Εκπαιδεύσεως. Σπούδασε κατόπιν στα Πανεπιστήμια Αθηνών και Γοττίγγης Κλασσική Φιλολογία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία.

Δίδαξε σε σχολεία στην Ελλάδα και στη Γερμανία και τελευταία Νεοελληνική Γλώσσα ως εντεταλμένη στο Πανεπιστήμιο της Γοττίγγης. Έχει δημοσιεύσει σε περιοδικά άρθρα και βιβλιοκρισίες και έχει μεταφράσει θεωρητικά και λογοτεχνικά έργα από τα γερμανικά στα ελληνικά και αντιστρόφως.

Κάτοχος του κρατικού βραβείου μετάφρασης έργου ελληνικής λογοτεχνίας σε ξένη γλώσσα 2007.