Στο Πινακοχώρι που πλουμίζει μαζί με τα άλλα σταυραδέρφια του το οροπέδιο των Σφακιωτών

Το Πινακοχώρι, το χωριό αυτό της λευκαδίτικης ενδοχώρας που πλουμίζει μαζί με τα πέντε ακόμη σταυραδέρφια του -Σπανοχώρι, Λαζαράτα, Πρεμεντινός, Ασπρογερακάτα και Κάβαλος, κάποια ενωμένα τώρα μεταξύ τους- το οροπέδιο των Σφακιωτών, πολύ λίγες φορές το έχουμε ως ώρας επισκεφτεί και πάντα τρέχοντας, ενώ θα άξιζε, από πολλές απόψεις, να του αφιερώσει κανείς περισσότερο χρόνο και να ανακαλύψει όλα εκείνα τα σημάδια που διατηρούνται ακόμη αναλλοίωτα στο πέρασμα του χρόνου και παραμένουν εκ πρώτης όψεως κρυμμένα «μυστικά» για τον βιαστικό επισκέπτη. Κι αυτή τη φορά πάλι τρέχοντας, με τον ήλιο να βιάζεται κι αυτός να δύσει…

Υποσχεθήκαμε ότι θα ξαναπάμε, είναι εξάλλου το χωριό της γιαγιάς μου της Αγλαΐας (Γεωργάκη) από τη μεριά του πατέρα μου. Παρ΄ όλα ταύτα μόνο μια φορά το είχα επισκεφτεί πιτσιρικάς, κι αυτό με αφορμή το άλεσμα δυο σακιών με γεννήματα φορτωμένα στη γαϊδούρα που με είχε στείλει η άλλη μου η γιαγιά, από τη μεριά της μάνας μου, η Κωσταντία. Αμυδρά το θυμάμαι. Θα πρέπει να ήταν συνεννοημένη με τον μυλωνά γιατί με αλεύρι πάντως δεν θυμάμαι να γύρισα στο χωριό, τα Κολυβάτα Αλεξάνδρου.

Με την ευκαιρία ρώτησα για το μύλο, μάλλον πετρελαιοκίνητος θα πρέπει να ήταν την εποχή εκείνη, τέλη δεκαετίας του ΄60 με αρχές ΄70, και κάποιος μου έδειξε τα απομεινάρια ενός παλιού ανεμόμυλου σε ένα λοφίσκο, στη θέση Μπούμκα, πάνω από το λιβάδι της Καρυάς, αλλά δεν ήταν σίγουρα αυτός. Ούτε και ο άλλος ανεμόμυλος που βρίσκεται σε μια ανηφοριά δίπλα από το Δημοτικό Σχολείο. Ο πρόθυμος πάντως ξεναγός που ξεχάσαμε το όνομά του αλλά τον ευχαριστούμε, μου έδειξε επίσης το πατρικό σπίτι της γιαγιάς μου. Ο λόγος που δεν το είχα επισκεφτεί ποτέ στα παιδικά μου χρόνια ήταν, τώρα που το καλοσκέφτομαι, ότι λίγα χρόνια μετά τη γέννησή μου είχε πάθει κόλπο (εγκεφαλικό) η γιαγιά μου και δεν μπορούσε πλέον να περπατήσει. Κάποιους συγγενείς μόνο θυμάμαι να περνάνε που και που από το σπίτι μας στα Κολυβάτα. Μετά μετανάστευσαν οι δικοί μου, κι εγώ αργότερα από κοντά, και χάθηκε λίγο πολύ το νήμα…

Στο χωριό είναι εμφανείς οι παρεμβάσεις που έχουν γίνει όλα αυτά τα χρόνια, αλλοιώνοντας ως ένα βαθμό το αρχικό οικιστικό περιβάλλον, όπως εξάλλου συμβαίνει και είναι επίσης φυσικό με τα περισσότερα χωριά της λευκαδίτικης ενδοχώρας που είχαν αδιάλειπτη κατοίκηση τις τελευταίες δεκαετίες. Όμως είναι εμφανείς επίσης, κι αυτό είναι ευχάριστο, και οι προσεγμένες ανακατασκευές των παλιών στην πλειοψηφία τους πέτρινων σπιτιών.

Σε ένα κάπως πλάτωμα στο κέντρο του χωριού δεσπόζει το σχετικά νεόχτιστο Κοινοτικό Γραφείο. Το ξεχωρίζει κανείς εύκολα από την κατασκευή του κτιρίου. Το σχηματισμένο με μαύρο μάρμαρο μεγάλο ΚΠ (Κοινότητα Πινακοχωρίου) στο μωσαϊκό της εισόδου δεν επιδέχεται επίσης παρερμηνείες. Θα ζήσει φέτος στις δόξες του, αφού λειτουργεί ως εκλογικό τμήμα. Είναι το 64ο ΕΤ Πινακοχωρίου και στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές που έγιναν τον Σεπτέμβρη του 2015 είχαν ψηφίσει 204 από τους 298 συνολικά γραμμένους ψηφοφόρους. Πρώτο κόμμα τότε είχε βγει κι εδώ ο ΣΥΡΙΖΑ (τα λόγια τα μεγάλα τα παχιά) με 51 ψήφους κι από κοντά η ΝΔ με 48. Ακολουθούσε το ΚΚΕ με 22 ψήφους και κατόπιν ΚΙΔΗΣΟ (15 ψ.), το ΠΟΤΑΜΙ (12 ψ.), οι ΑΝΕΛ (7 ψ.) και το ΠΑΣΟΚ (3 ψ.). Εντάξει, είχε και ΧΑ, αλλά αυτή την προσπερνάμε…

Το Κοινοτικό Γραφείο λειτουργεί σήμερα ως ΚΑΠΗ. Καφενείο δεν υπάρχει, οπότε μαζεύονται εδώ οι ηλικιωμένοι να πουν καμιά κουβέντα, να παίξουν καμιά κοντσίνα (ποιος να παίζει άραγε σήμερα; Θυμάμαι, τώρα, με τον μπάρμπα Σταθαντώνη, το δέκα το δενέρι και το δύο σπάθη), να ψήσουν μόνοι τους τον καφέ τους, όταν δεν κάθονται στο αντλιακό «βουλευτήριο», μπροστά από το καφενείο, που ίσως και να λειτουργεί τους καλοκαιρινούς μήνες που μεγαλώνουν αριθμητικά οι ντόπιοι και οι επισκέπτες. Μια αιωνόβια μπλοκακιά δίπλα από το δρόμο κάποιος την έκοψε, ίσως να είχε κιόλας κουφωθεί.

Λειτουργεί επίσης, κι αυτό πρώτη φορά το είδαμε να γίνεται στο νησί μας και δεν θα πρέπει σίγουρα να αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία, και ως ταχυδρομείο, όπου ο κάθε κάτοικος έχει το δικό του προσωπικό ή οικογενειακό γραμματοκιβώτιο. Ο ταχυδρόμος αντί να κάνει την «αγροτική διανομή» (έτσι μάθαμε πρόσφατα ότι λέγεται) στα καφενεία ή τα μαγαζιά ενός χωριού («μπάτε σκύλοι κι αλέστε, κι αλεστικά μη δώσετε», χωρίς να λογαριάζουμε το απόρρητο της αλληλογραφίας – κατά τα άλλα ο νέος κανονισμός GDPR της ΕΕ μας μάρανε…), όπως γίνεται π.χ. στη Νικιάνα, ανοίγει το κοινοτικό γραφείο και διανέμει τα γράμματα στα γραμματοκιβώτια. Πολύ καλό το βρίσκουμε αυτό…

Στο κέντρο επίσης του χωριού βρίσκεται η στήλη των πεσόντων. Νιόχτιστη, σχετικά, κι αυτή. Μόνο το περιστέρι στην κορυφή της μοιάζει, έτσι όπως είναι από τις λειχήνες, να είναι πιο παλιακό. «ΕΙΣ ΟΙΩΝΟ … ΑΡΙ.Τ … .ΜΥΝΕ… …ΑΙ… .ΕΡΙ ΠΑΤΡΙΣ». Φύγανε τα μισά γράμματα. Ποιος να νοιαστεί; Θα σπαζοκεφαλιάζεται κάνας φιλέλληνας ξένος να αποκρυπτογραφήσει το μήνυμα της επιγραφής. Κι είναι πολλοί. Είναι όμως και κάποιοι που τα ξέρουν απέξω κι ανακατωτά, καλύτερα από μας. Πόσες φορές με είχε πιάσει αδιάβαστο στη Γερμανία ο Otto, καθηγητής, θετικών σπουδών κι όχι φιλολογίας, όταν προσπαθούσα να τον πείσω ότι η Ομηρική Ιθάκη είναι κατά Νταίρπφελντ η Λευκάδα κι αυτός μου κατέβαζε κατόπιν στη συζήτηση ολόκληρη τη Γενεαλογία της Ελληνικής Μυθολογίας.

Μια εκκλησιά βρήκαμε, μόνοι μας αυτή τη φορά, στο πίσω μέρος του χωριού. Ο Άη Γιώργης. Το φημισμένο άλλοτε, όπως τώρα διαβάζουμε, καμπαναριό της το γκρέμισε ο σεισμός. Το σημερινό είναι τσιμεντένιο. Η πιο εύκολη λύση. Το πέτρινο Δημοτικό Σχολείο είναι σε ένα ύψωμα στην άλλη άκρη του χωριού. Δίπλα του ένας παλιός ανεμόμυλος.

Πρώτη εντύπωση στο χωριό οι παιδικές φωνές που μας ξαφνιάζουν! Καλά πόσα παιδιά έχει; Μπα, μη φανταστείς (αρχίζει νοητά να μετράει), καμιά δεκαριά κι όλο όλο από τρεις οικογένειες. Πάλι καλά. Δεν είναι και λίγα. Τόσα παιδιά δεν είμαστε ούτε τη δεκαετία του ΄70 στα Κολυβάτα! Δεύτερη εντύπωση οι πολλές και ανθισμένες την εποχή αυτή αμυγδαλιές τόσο στο δρόμο όσο και μέσα στο χωριό. Χάνεται ο νους από τα λευκά και τα ροζ σε άλλες άνθη. Γέρικες οι περισσότερες. Λίγες οι νιες. Δεν είναι, μάλλον, τυχαίο το ποίημα «Μυγδάλανθοι», επίκαιρο την εποχή αυτή και αλληγορικό», του Θοδωρή Γεωργάκη (Παποράκη), που κατάγεται από το χωριό και το οποίο πρόσφατα παρουσιάσαμε. Θα έχει σίγουρα επηρεαστεί από το μαγευτικό τοπίο, όταν ανθίζουν.

Ο οικισμός Κοντράτα σε ένα ύψωμα του Πινακοχωρίου

Εκεί πάνω είναι τα Κοντράτα, μας δείχνει με το χέρι ο «ξεναγός». Ένα μακρυνάρι πέτρινο σπίτι όλο κι όλο διακρίναμε σε ένα λόφο, που τώρα φαίνεται να είναι περισσότερα μερίδια. Έμεναν και μένουν ακόμη κάτοικοι, μας εξηγεί. Πιο δίπλα η Ράχη, εκεί μένουν μόνο οι αλεπούδες, συμπλήρωσε…

Αρκετά όμως πλατιάσαμε σε κάποια σημεία (που σε πάει καμιά φορά η σκέψη!) και μας βγήκε μακρυνάρι και η ανάρτηση. Είναι κι η ώρα περασμένη, αλλά όπως υποσχεθήκαμε θα επανέλθουμε κάποια άλλη φορά… Δεν πήραμε τηλέφωνο και το Χριστόφορο…