Ιστορία ενός νερόμυλου στο Φαράγγι της Μέλισσας

Από τους λίγους νερόμυλους που δεν έχουν καταστραφεί ακόμη στο διάβα του χρόνου είναι αυτός που συναντάμε κατεβαίνοντας το Φαράγγι της Μέλισσας.

Ερείπια νερόμυλου στο Φαράγγι της Μέλισσας

Παλαιότερα υπήρχαν πολλοί νερόμυλοι σ’ όλο το νησί. Σε κάθε λαγκάδι με πολλά ή λίγα νερά κατασκευάζονταν νερόμυλοι και αν ήταν σε κατωφερειά με το ίδιο νερό άλεθαν πολλοί. Χαρακτηριστικά στο Καλαμίτσι υπήρχαν εφτά νερόμυλοι που άλεθαν με το ίδιο νερό!

Ο νερόμυλος στο Φαράγγι της Μέλισσας

Ο ακούραστος μελετητής της λαογραφίας μας Πανταζής Κοντομίχης παραθέτει στο βιβλίο του «ΑΓΡΟΤΙΚΕΣ ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ» μια αίτηση προς τον Έπαρχο Λευκάδας στα 1850, του Νικολού Κοντομίχου κατοίκου μαχαλά Καβάλλου για κατασκευή νερόμυλου:

«Εγώ ο υπογεγραμμένος Νικολός Κοντομίχος ποτέ Γεωργίου από χωρίον Σφακιώτες, μαχαλά Κάβαλλο, μέλει να φθιάσω έναν νερόμυλον μέσα εις το σύνορο του αυτού χωρίου εις τον μαχαλά Κάβαλλο, εις τόπον εδικόν του, εις τοποθεσίαν ονομαζομένην Μέλισσα και Καρκαμπέτζι, κατά το μέρος του αυτού ονόματος. Συνορίτης δεν υπάρχει κανείς, ειμή μόνον από μαΐστρο μονοπάτι κοινό, από γρέγο βράχος και από τα άλλα μέρη λαγκάδι.
Ο αυτός θα να γένει χαμηλός. Το ύψος του θα να γένει οργυιά μία, ο μάκρος οργυιές τέσσαρες και ο πλάτος τρεις, και η σκάφη υψηλή οργυιές τρεις ιντζίρκα (= ακριβώς).

Οι αέρηδες είναι ελεύθεροι.

Πόρτα θα να γένει μια από τον γρέγο λεβάντε.

Παραθύρι ένα από τον γρέγο.

Τρύπα μία θα γένει από γρέγο να τρέχει το νερό. Οι ρονιές θα να τρέχουν από τον γρέγο.

Πόντζος δεν γίνεται, ξεχυτή ούτε. Τα νερά θα να τρέχουν από γρέγο και θέλει πίπτουν εις τόπον εδικόν μου και πίπτουν εις το λαγκάδι.

Ιωάννης Μούρμουρας, υπογράφει δια τον άνωθεν ως αγράμματον, ως λέγει.»

Το αλεύρι που έβγαινε από τον νερόμυλο το θεωρούσαν καλύτερο από του ανεμόμυλου και της μηχανής.

Ερείπια νερόμυλου στο Φαράγγι της Μέλισσας

Εκείνη την εποχή ο νερομυλωνάς είναι το στοιχειό όλης της περιοχής. Είναι αντράκλας που δεν φοβάται τα φαντάσματα και τις νεράιδες των νερών.

Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής το περνάει μέσα στο νερόμυλο.

Είναι ένα με το μύλο του, το λαγκάδι και τα στοιχειά του!

Ο Βαλαωρίτης στο «Φωτεινό» μας λέει για τη φτώχεια που χαρακτήριζε το φτωχό μυλωνά:

« …..Εγώ ο φτωχός ο μυλωνάς, που ζω σ’ αιώνια ζάλη
και παίρνω κέρδο, πλερωμή προσφάγι την πασπάλη…».

«Πασπάλη» ήταν το ψιλό αλεύρι που κόλλαγε στα λιθάρια του νερόμυλου.

Ο χείμαρρος στο Φαράγγι της Μέλισσας

Στο Φαράγγι της Μέλισσας τα νερά έτρεχαν από το Φθινόπωρο μέχρι το Μαγιάπριλο, γι’ αυτό και κατά μήκος του υπήρχαν πολλοί νερόμυλοι.

Ερείπια νερόμυλου στο Φαράγγι της Μέλισσας

Σήμερα εκεί συναντάμε πολλά ερείπιά τους και μόνο ένας και μοναδικός νερόμυλος αντέχει στο χρόνο και στέκει ακόμη όρθιος, χορταριασμένος, έρημος!

Πόσο όμως θ’ αντέξει ακόμα;

Μπάμπης Λάζαρης, Μάρτης 2019