Θέλουμε ανεξάρτητη τοπική αυτοδιοίκηση;
Του Κακλαμάνη Θωμά – Εκπαιδευτικού*
Η σημασία της τοπικής αυτοδιοίκησης σε μία σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία είναι καταλυτική. Πρόκειται για ένα πολιτικό, διοικητικό και αναπτυξιακό θεσμό, που όμως η κεντρική εξουσία δεν έχει άφησε να ορθώσει το ανάστημά του. Η Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να είναι ούτε χαράκωμα της κοινοβουλευτικής αντιπολίτευσης ούτε χειροκροτητής της κυβέρνησης. Πρέπει να κατακτήσει ένα αυτόνομο ρόλο διαμόρφωσης της καθημερινής πολιτικής και των προτεραιοτήτων για το χώρο ευθύνης της, με στόχο την επίλυση των τοπικών προβλημάτων.
Ο τρόπος επιλογής αρκετών υποψηφίων για τις εκλογές του Δήμου Λευκάδας δείχνει ότι τα πολιτικά κόμματα εξακολουθούν να βλέπουν την Τοπική Αυτοδιοίκηση ως προέκταση του μηχανισμού εξουσίας τους αντί να δώσουν χώρο στην κοινωνία των πολιτών. Κυριαρχεί μια άμεση, απροσχημάτιστη, εμπλοκή των κομμάτων στην διαδικασία ανάδειξης των αιρετών εκπροσώπων με στόχο την προώθηση πελατειακών σχέσεων, την εύνοια των ημετέρων, τον παραγκωνισμό των αντιπάλων, τη γενική άλωση κάθε ζωτικού κυττάρου της κοινωνίας και φυσικά τη συγκομιδή ψήφων για τις βουλευτικές εκλογές.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση και στον τόπο μας συγκέντρωσε αναπόφευκτα τις παθογένειες της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Σε πολλές περιπτώσεις καθοδηγούμενη από ανεπαρκείς και αναποτελεσματικούς τοπικούς άρχοντες, αποδείχθηκε ανίκανη να αντιμετωπίσει όπως θα έπρεπε τα προβλήματα, τα οποία συσσωρεύονταν διογκούμενα. Οι ελάχιστες εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν περίτρανα τον κανόνα. Τα χρίσματα κατά την προσφιλή συνήθεια των κομμάτων μετονομάστηκαν σε στήριξη, με τον ίδιο πάντα στόχο: τη χειραγώγηση του εκλογικού σώματος στην κατεύθυνση του ημέτερου υποψηφίου.
Ταυτόχρονα η τοπική αυτοδιοίκηση οφείλει να συνεργάζεται με τα πολιτικά κόμματα για να είναι αποτελεσματική. Πώς θα ζητήσει ένας δήμαρχος την απορρόφηση ευρωπαϊκών και μη κονδυλίων και πόρων αν δε συνεργαστεί δημιουργικά με τους αιρετούς της περιφερειακής διοίκησης; Πως θα υπογράψει προγραμματικές συμβάσεις για την μελέτη και εκτέλεση έργων και προγραμμάτων ανάπτυξης μιας περιοχής, εάν δεν συνεργαστεί με τον κρατικό μηχανισμό στα αρμόδια υπουργεία, που διοικείται από εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων; Παράλληλα θεωρούμε απαραίτητο κάθε υποψήφιος δήμαρχος να καταθέσει ξεκάθαρα στην τοπική κοινωνία την πολιτική του φιλοσοφία και ιδεολογία. Είναι λ.χ. υπέρ ή κατά της ιδιωτικής πρωτοβουλίας για την ανάπτυξη της περιοχής του; Ποιο μοντέλο πολιτικής θα εφαρμόσει για την διοίκηση του δήμου του, αν εκλεγεί;
Θέλουμε ένα Δήμο ανεξάρτητο, μακριά από κομματικές παθογένειες κι εξαρτήσεις; Μια Τοπική Αυτοδιοίκηση όπου δε θα κυριαρχούν κομματικοί πολιτευτές αλλά ούτε και «ιδιοκτήτες πελατειακών ψήφων» οι οποίοι μεταγραφόμενοι κατά περίπτωση, δεν έχουν τίποτε άλλο στο μυαλό τους από το γνωστό διανεμητικό χαρακτήρα της εξουσίας και φυσικά την ανταποδοτικότητα προς τους κομματικούς προστάτες τους; Απομένει λοιπόν σε μας, τους πολίτες, να γίνουμε ενεργοί και απαιτητικοί, απορρίπτοντας τον ασαφή και θολό λόγο και τις πρακτικές του παρελθόντος, κάνοντας την υπέρβαση με τη συμμετοχή μας στη διαμόρφωση πολιτικών θεσμών λογοδοσίας, διαφάνειας και δημοκρατίας.
*Ο Κακλαμάνης Θωμάς είναι υποψήφιος σύμβουλος στην κοινότητα Λευκάδας με το συνδυασμό «Διαυλος» του Κώστα Γληγόρη.
Ούτε η αυτοδιοίκηση θέλει να είναι ανεξάρτητη απ το κράτος ούτε το κράτος να ανεξαρτοποιηθεί η αυτοδιοίκηση.
Ο πυρήνας είναι η οικονομική συμπεπλεγμένη σχέση απ την οποία παρήχθει η ιδεολογία – και εξειδικεύτηκε ως πρακτική- των Δήμων και κοινοτήτων ως ΝΠΔΔ ( Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου).
Για την ιστορική διοικητική ρίζα αυτών των σχέσεων αιτιότητας υπάρχει η αναφορά στο Οθωνικό σύστημα , που επεδίωξε την κατάργηση της πολιτειακής οργάνωσης των τότε περιφερειακών κοινωνικών οργανώσεων. Αλλά στην πορεία το σφιχταγκάλιασμα των Δήμων και κοινοτήτων προοδευτικά και του κράτους ήταν καψωμένη και καψωτική ως διαδικασία μέχρι και πλήρους ταυτίσεως.
Οι δήμοι και οι κοινότητες και οι εμπλεκόμενοι ασκούσαν πολιτική στην καθημερινότητα και η εκάστοτε κυβ΄λερνηση τους εξαρτούσε απ τα κονδύλια για να ασκήσουν την πολιτική. Και εφ όσον μετά το 1974 η πολιτειακή οργάνωση ήταν στην βάση των κομμάτων , για τούτο και αυτή η κομματική βάση μεταφέρθηκε και στην δημοτική και κοινοτική άσκηση της καθημερινότητας.
Το προβληματικό καποδιστριακό σύστημα οργάνωσης των Δήμων και κοινοτήτων μάλιστα έσφιξε περισσότερο την σχέση Κράτους και Δήμων εφ όσο θεσμοθέτησε και αρκετούς αιρετούς κρατικά αμοιβόμενους και αυτή ήταν μια επιδίωξη του Καποδιστριακού συστήματος, με στόχο την υπαγωγή της δημοτικής περιφερειακής οργάνωσης στην εκάστοτε κρατική ( ή κομματική που κυβερνά το κράτος) επί μέρους ιδεολογία.
Αυτό έγινε σαν προκάλυμα φύλαξης της βασικής συνδετικής σχέσης κράτους και δήμων , για την περίπτωση που θα παρουσιαζόνταν προβλήματα στον πυρήνα ( δηλαδή στην χρηματοδότηση) του συστήματος.
Για τούτο και παρά την μειωμένη χρηματοδότηση των Δήμων μέσα στην δεκαετή πλέον Χρεωκοπία του κράτους, η βασική σχέση εξάρτησης δεν αλλοιώθηκε, και για τούτο η φούρια και η επιδίωξη μεγάλου αριθμού πολιτών να εμπλέξουν με την δημοτική και περιφερειακή αυτοδιαχείρηση, γιατί γνωρίζουν ότι έτσι πλησιάζουν ή αποτελούν τον πυρήνα του ίδιου του κράτους.
Η σταθερή και αναλλοίωτη ύπαρξη εξάρτησης Δήμων και κράτους, είναι και το αίτιο της ύπαρξης χρόνια του σκουπιδικού προβλήματος σε όλη την Ελλάδα μαζί και τα προβλήματα υποδομών, ρυθμιστικά πόλεων χωρίς αποχετεύσεις. Και τούτο διότι εύκολα η κάθε Δημοτική αρχή κομματικά- τεχνηέντεως- προσκολλημένη αναγάγει την αντιμετώπιση των μονίμων και διαρκών προβλημάτων στην κομματική ιδεολογία της εκάστοτε κυβέρνησης , με αποτέλεσμα να αποποιείται την δρομολόγηση έστω και αρχικά μιας λύσης που κατασκευαστικά θα εξαπλωθεί στον χρόνο ασχέτως ιδεολογικής πλατφόρμας κομματικής ένδυσης του κράτους ή του κάθε Δήμου.Έτσι εύκολα η κάθε ημοτική αρχή καυηγορεί την προηγούμενη και αφήνει την έναρξη των αναγκαίων μονίμων λύσεων για την επόμενη.
Τι εμπόδιζε ή τι εμποδίζει κάποια δημοτική αρχή να αρχίσει ένα έργο μόνιμης υποδομής με προοπτική επέκτασης απ την επόμενη δημοτική αρχή. Η μια Δημοτική αρχή παρέδωσε π.χ 100 μέτρα δικτύου αποχέτευσης με απόληξη στο α σημείο και η κάθε επόμενη Δημοτική αρχή να συνέχιζε τους αγωγούς αποχέτευσης απ το Α σημείο που το άφησε η προηγούμενη Δημοτική αρχή. ???? Ή τι εμπόδισε την κάθε δημοτική αρχή να μεθοδεύσει έστω και τα θεμέλια ενός εργοστασίου καύσεως σκουπιδιών και η επόμενη αρχή προσαρμοστικά να το επεκτείνει μέχρι σε συμβατό χρόνο την αποπεράτωση του, χωρίς να υπάρχει αντιπαράθεση στο τι βρήκε η μια δημοτική αρχή και τι παρέδωσε η άλλη.
Η σχέση κράτους και Δήμων και περιφερειών είναι σχέση απόλυτης σύνδεσης. Κανένα μέρος δεν θέλει την έστω και στο ελάχιστο ανεξαρτοποίηση , και βοηθούσης της οικονομικής κρίσης θα ενταθεί και ως επιδίωξη του κράτους για να αποτραπεί έστω και η παραμικρή ( αν υπάρξει) απόπειρα του ελαχίστου απεγκλωβισμού των Δήμων απ το κράτος, αλλά ταυτόχρονα και η προσκόληση των Δήμων στο κράτος θα ενταθεί για να αποσπούν (και επιλεκτικά μέσω της κομματικής ιδεολογίας με την εκάστοτε κυβέρνηση ) περισσότερων πόρων.
Το ίδιο το κράτος είναι πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου που είναι και οι Δήμοι και οι περιφέρειες. Είναι το ίδιο και ταυτό. ΝΠΔΔ