Αφιέρωμα στον Τσουκαλαδιώτη λαϊκό ποιητή Πάνο Ν. Σταματέλο (Βέρη) – Α΄ Μέρος
O Πάνος Ν. Σταματέλος (Βέρης)
Ο λαϊκός ποιητής Πάνος Ν. Σταματέλος (Βέρης) γεννήθηκε το 1927 στους Τσουκαλάδες. Ήταν τελειόφοιτος δημοτικού και ασκούσε το επάγγελμα του γεωργού-μαραγκού. Στο αρχείο που έφτασε στα χέρια μας υπάρχουν αρκετά χειρόγραφα ή δακτυλογραφημένα ποιήματα και κάποια άλλα φωτοτυπημένα. Οι φωτοτυπίες είναι πολλές φορές σε περισσότερα του ενός αντίγραφα που δείχνει ότι ίσως και να μοίραζε τα ποιήματά του. Διετέλεσε πρόεδρος της Κοινότητας Τσουκαλάδων από το 1975 μέχρι το 1982. Η θεματολογία κάποιων ποιημάτων του έχει να κάνει και με το πεδίο αυτό, τα Κοινοτικά και τους Κοινοτάρχες.
Χειρόγραφο ποίημα του Πάνου Ν. Σταματέλου (Βέρης)
Το αρχείο περιλαμβάνει ακόμη επικήδειους συγχωριανών του, ομιλίες με διάφορες αφορμές, λιγοστές λευκαδίτικες, κυρίως, εφημερίδες και περιοδικά («Λευκαδίτικη Πνοή» που εξέδιδε ο Σύλλογος Λευκαδίων Ηλιούπολης και γύρω Δήμων «Η Φανερωμένη», «Τσουκαλαδιώτικα» που εξέδιδε ο Σύλλογος Τσουκαλαδιωτών Αττικής «Η Ελιά», 1 φύλλο της εφημερίδας «Λευκαδίτικος Λόγος», δύο τεύχη του περιοδικού «Νήρικος» που εξέδιδε ο Σύλλογος Λευκαδίων Πάτρας κ.ά.) και διάφορα άλλα.
Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε λευκαδίτικες εφημερίδες, ενώ ο Σπύρος Βρεττός στη διδακτορική του διατριβή «Οι λαϊκοί ποιητές της Λευκάδας (1900-1985) ως κοινωνικό φαινόμενο» που εξέδωσε σε βιβλίο μνημονεύει επίσης τον λαϊκό ποιητή και συμπεριλαμβάνει στην έκδοση ποιήματά του.
Η τρίχα σέρνει καράβι
| Κακούργα τύχη και κακιά μου πήραν την μπουλντόζα και την εδώσαν στον Χαλκιά και μου κρατάει μπόζα. Χαλκιά, Χαλκιά, Χαλκιά, Κατάφερες τον Διαμαντή Και ο Νομάρχης και αυτός Ν΄ αράζουνε τα κότερα Να κάνουνε τα γούστα τους |
Που η τρίχα της κατάφερε ν΄ αράξει το βαπόρι να τη δροσάνει άραγε πεντάμορφο αγόρι; Αυτά που λέτε αγαπητοί, Και τα δικά μας τα παιδιά Κι αλίμονο εις τους γονείς Γι΄ αυτό τονίζω πιο μπροστά Είναι παιδί της Αλλαγής |
Πάνος Ν. Σταματέλος 1982
Σημειώσεις: Ο Πάνος Ν. Σταματέλος ήταν την εποχή εκείνη ακόμη πρόεδρος της Κοινότητας Τσουκαλάδων. Είχε πρωτοεκλεγεί στις δημοτικές εκλογές του 1975 και επανεκλέχτηκε στις δημοτικές εκλογές της 15ης Οκτωβρίου 1978. Στο αρχείο που μας παραχωρήθηκε υπάρχει και μία έντυπη προεκλογική ανακοίνωση, χωρίς ημερομηνία, των υποψηφίων της «Δημοκρατικής Ενότητας», όπου μεταξύ άλλων αναφέρει:
«Στην τετραετία που πέρασε και παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε καταφέραμε και κάναμε μερικά έργα σημαντικά για το χωριό όπως: Η διάνοιξη αγροτικών δρόμων Σπαθαριές και Καλαβρός, κατασκευή κοινοτικού καταστήματος, είσοδος του λεωφορείου μέσα στο χωριό, συνέχιση της κατασκευής του νέου νεκροταφείου που χρειάζεται ακόμη τελειοποίηση.
Παρ΄ όλα αυτά παραμένουν αρκετά καυτά προβλήματα άλυτα για το χωριό μας. Στόχος μας και πρόγραμμά μας είναι: Η διάνοιξη αγροτικών δρόμων που τόσο τους έχει ανάγκη το χωριό μας (Άϊ Γιώργης, Άϊ Γιάννης, Καλλιγόνι, Αντάνη, Λεβαντίνου) και αποπεράτωση του δρόμου για το δημοτικό σχολείο. Επίσης προτεραιότητα διάνοιξης οδικού δικτύου μέσα στο χωριό για το πούλμαν. Επίσης θα βοηθήσουμε να στεγαστεί ο Μορφωτικός πολιτιστικός σύλλογος στο ισόγειο του κοινοτικού καταστήματος… Για όλα τα παραπάνω σας ζητάμε να υπερψηφίσετε το συνδυασμό μας με επικεφαλής τον δημιουργικό Πρόεδρο Πάνο Σταματέλλο».
Ο Παναγιώτης Σκαλτσάς ήταν μέχρι το 1984 διορισμένος Νομάρχης Λευκάδας επί ΠΑΣΟΚ και μετέπειτα Θεσπρωτίας (1985-1989). Ο Διαμάντης ήταν προϊστάμενος της Τεχνικής Υπηρεσίας Δήμων και Κοινοτήτων (ΤΥΔΚ) της Νομαρχίας Λευκάδας. Ο Χαλικιάς ήταν μάλλον πρόεδρος της Κοινότητας Καρυωτών. Ο Γιώργος Κτενάς πρωτοεκλέχτηκε βουλευτής Λευκάδας με το ΠΑΣΟΚ στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981.
Των Γερμανών οι φίλοι («Είναι η μόνη ώρα», είναι ο τίτλος του ίδιου ποιήματος σε άλλο αντίτυπο)
| Σήμερα αγάλου η Ελάς σ΄ ανατολή και δύση και όποιος είναι φουκαράς τον Βέτσα να ψηφίσει. Όλοι αγρότες είμαστε, Αυτοί που χρόνια διοικούν |
Τσαλδάρηδες, Παπανδρεϊκοί, Πλαστηρικοί και τόσοι, έχουμε χρόνια κατοχή τον κόσμο έχουν σκοτώσει. Μη φοβηθείτε βρε παιδιά Αν σκεφτείτε τι μας κάμαν |
Πάνος Ν. Σταματέλος (χωρίς ημερομηνία)
Σημείωση: Βέτσας ήταν το παρατσούκλι του γιατρού Ξενοφώντα Γληγόρη, υποψήφιου από τις εκλογές της 16ης Νοέμβρη του 1952 και κατόπιν με την ΕΔΑ (εκτός των εθνικών εκλογών της 19ης Φλεβάρη του 1956 που η ΕΔΑ συνεργάστηκε με την Δημοκρατική Ένωση). Εκλέχτηκε δύο φορές βουλευτής Λευκάδας με την ΕΔΑ, στις βουλευτικές εκλογές της 3ης Νοέμβρη του 1963 και στις βουλευτικές εκλογές της 16ης Φλεβάρη 1964. Ο λαϊκός ποιητής Πάνος Ν. Σταματέλος ήταν φίλος του γιατρού.
Για τα περασμένα
| Έξω από το χωριό τ΄ αχούρια τα κοτέτσα και οι γαϊδάροι προβατίνες και ζυγούρια μας κοπρίζουν το παζάρι. Και θυμίζω εδώ και τώρα Απαράδεκτο ν΄ αδειάζουν Απολάνε και τον λιόσμο Μες τους δρόμους έχουν ξύλα Ούτε βγάνει μία λέξη, Η δεξαμενή είναι γεμάτη Γύρισε σελίδα Βέρη Ήσυχη ήταν η βραδιά Κουβέρτες και σαγιάσματα, |
Με τα χέρια και δίχως χρήμα Στο διασίδι πρώτη η Πάτρα Εις τον μάγκανο η Γιόνη Η Ελένη με τη Δέσπω Η Λευτερία μπελονιάστρα Η Πανάγιω μοναχή της Άλλες δύο με τις ρόκες Χαίρε Χρήστο Ροντογιάννη Αγαπητοί μου χωριανοί Βάλτε το ένα χέρι στην καρδιά |
Πάνος Ν. Σταματέλος 1996
Σημείωση: Βέρης ήταν το παρατσούκλι του λαϊκού ποιητή. Ένα άλλο που χρησιμοποιεί είναι Διαμαντούλης. Ο Χρήστος Ροντογιάννης, δάσκαλος και λαογράφος είχε διοργανώσει το 1996 στην πλατεία του χωριού μία εκδήλωση για τον αργαλειό και τις υφάντρες.
Η Πάτρα και η Πανάγω σε διασίδι στους Τσουκαλάδες
Δυο από τις παλιές υφάντρες των Τσουκαλάδων, την Πάτρα και την Πανάγω που αναφέρονται στο ποίημα τις είχαμε γνωρίσει και προσωπικά τον Σεπτέμβρη του 2014 στο διασίδι που έγινε με πρωτοβουλία της ομάδας αργαλειού του Συλλόγου Φίλων Αλεξάνδρου «Φηγός» στους Τσουκαλάδες.
Προς τιμή του μεγάλου ανδρός και ποιητή ΑΓΓΕΛΟΥ ΣΙΚΕΛΙΑΝΟΥ
| Λευκάδα μου περήφανη και πολυξακουσμένη που έχεις για προστάτη σου την Κυρά Φανερωμένη. Έχεις πολλά χαρίσματα Στου Ιονίου τα νησιά Έχεις μαΐστρο δροσερό Σε νανουρίζει η θάλασσα Χαίρε Νησί των Αθλητών Λευκάδα μου παντάμορφη, |
Όλοι μας τον λατρεύουμε συχνά θα τον υμνούμε με στίχους και με μουσικές Απόλλων τον θεωρούμε. Τον Άγγελο Σικελιανό Ήταν γεμάτος ανθρωπιά Τα μαλλιά του γοητεία Αγαπούσε την Λευκάδα, Δοξασμένο τ΄ όνομά σου Τιμή και Δόξα στον Λυρικό μας Ποιητή |
| Αθάνατος ο Σικελιανός με τα φωτοβόλα μάτια τον θρόνιασε ο πανάγαθος Θεός στα αιώνια Παλάτια. |
|
Πάνος Ν. Σταματέλος 1993
Σήκω επάνω Ιωσήφ
| Σήκω επάνω Ιωσήφ κι αθάνατε Μπουλιάνη να δείτε την περεστρόικα του Γκορμπατσόφ τι κάνει. |
Γκρέμισε τον Μαρξισμό Λενινισμό την κόκκινη σημαία και φέρνει τον καπιταλισμό να τα περνάμε ωραία. |
| Φέρνει και πάλι βασιλείς πάλι να κυβερνήσουν γνωστοί δυνάστες επί της Γης τα αίμα να μας ρουφήξουν. |
|
(Χωρίς υπογραφή και ημερομηνία)
Σημείωση: Ίσως να εννοεί τον Μπουντιόνι (Σεμιόν Μιχαήλοβιτς), διοικητή του ιππικού και στρατάρχη του Κόκκινου Στρατού, ο οποίος ήταν προσωπικός φίλος του Στάλιν και είχε πάρει μέρος τόσο στην Οχτωβριανή Επανάσταση όσο και στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το κρασί να είν΄ τραπέτσι
| Χαίρε λεβέντη Κουνανή κουνίσου και λυγίσου με το ωραίο μαγαζί ν΄ αγιάσει η ψυχή σου. Φέρε απ΄ όλα τα καλά Ακόμη και ξυνόγαλο Φόρεσε και την ποδιά Να έχετε στο μαγαζί Τα τραπέζια σου ωραία Πάμφθηνα τα μακαρόνια |
Κιάν την πιούνε οι γειτόνοι πέσανε εις το κρεβάτι μα κανένας δεν γλυτώνει έχασες και τον πελάτη. Βραστερά και τα φασόλια Τα πατάρια φορτωμένα Πρόσεχε τα γεροντάκια Φέρε Κώστα και σαρδέλες Πρόσεχε και τους μπεκρήδες Και δικαίωμα μην δώσεις |
Πάνος Ν. Σταματέλος, Νοέμβριος 1994
Τον εκήδεψαν Σαββάτο
| Δώστε λιγάκι προσοχή, επίκαιρο μαντάτο, εφέρανε τη μουσική για έναν γάιδαρο βαρβάτο. Όταν έφυγε η Αννέτα Τρέχουνε για τον Καρπέτα, Απολιέται ο καημένος Κι όπως βγαίνει απ΄ τ΄ αμάξι Πήγανε και οι γειτόνοι Θεός σχωρέσε γαϊδουράκι Όχι κύριοι απόψε Να λιβανίσω τρεις φορές |
Ξημέρωσε και το πρωί Ο Μήτσος ήρθε πάλι έφερε την μουσική και τον παπά να ψάλει. Πρώτα του ΄ριξε τρισάγιο Μπροστά πηγαίνει η μουσική Μαζί και οι Αγροφύλακες Τον σταυρό και τα στεφάνια Κι όταν φτάσανε στο μνήμα Να του φύγουν οι αμαρτίες Και οι σκύλοι κάθε βράδυ Θέος σχωρέσ΄ τον κακομοίρη |
Πάνος Ν. Σταματέλος 1996
ΕΝΑ ΠΟΙΗΜΑ ΒΑΡΒΑΤΟ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΠΑΙΔΙΑ ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΟΝ ΑΗΛΑΤΟ ΚΑΥΕ ΔΕΥΤΕΡΗ ΒΡΑΔΙΑ….
ΘΑΝΑΤΕ ΜΠΑΜΡΜΠΑ ΠΑΝΟ..