Συμβολαιογραφικές πράξεις από το βιβλίο του Ν. Βερνίκου «Καρυά Λευκάδας, 1827-1829, Νοταριακά κείμενα»

Η περίπτωση των μαχαλάδων του Αλεξάνδρου (Κολυβάτα – Μαυρογιαννάτα)

Οι πρώτες σειρές της σελίδας 100 του συμβολαιογραφικού βιβλίου του νοταρίου Θεόδωρου Π. Κατωπόδη

Κυκλοφόρησε, όπως ήδη γράψαμε, και μπορούν οι αναγνώστες να το προμηθευτούν από τα μεγάλα βιβλιοπωλεία της Αθήνας ή ακόμη και να το αγοράσουν ηλεκτρονικά (όπως π.χ. από το σάιτ protoporia.gr), το βιβλίο «Καρυά Λευκάδας, 1827-1829, Νοταριακά κείμενα» του Νικόλα Βερνίκου, ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου.

Στο βιβλίο, που ο συγγραφέας το αφιερώνει στη μνήμη των Νώντα Βαγενά και Παπά Στάθη Κτενά, οι οποίοι τον είχαν σημαντικά βοηθήσει, ο πρώτος στην πόλη της Λευκάδας και ο δεύτερος στην Καρυά, το 1975 στην επιτόπια έρευνά του, δημοσιεύονται στο πρώτο μέρος τα κείμενα του συμβολαιογραφικού βιβλίου των «συμφωνητικών μεταξύ ζώντων (contratti tra vivi)» του Θεόδωρου Πέτρου Κατωπόδη, νοταρίου της Καρυάς, ο οποίος, το 1827, είχε το «ὁφικιόν του εις τον μαχαλά Κοντρί», και στο δεύτερο μέρος παρατίθενται ορισμένες συμβολαιογραφικές πράξεις νοταρίων της εξοχής (notarji della campagna) από διάσπαρτες σημειώσεις της επιτόπιας έρευνας που έκανε ο συγγραφέας το 1975 στην Καρυά Λευκάδας. Οι κυριώτερες πράξεις στο δεύτερο μέρος του βιβλίου, που έχουν αντιγραφεί από το συγγραφέα ορθογραφημένες από το πρωτότυπο, προέρχονται από το βιβλίο του Καρσάνου Κωνσταντίνου Νικολάου Σταύρακα, που κατοικούσε στην Κοντράδα του Αγίου Νικολάου.

Η σελίδα 197 του συμβολαιογραφικού βιβλίου του νοταρίου Καρυάς Θεόδωρου Π. Κατωπόδη

Στο τέλος του βιβλίου του ο συγγραφέας παραθέτει τον αλφαβητικό κατάλογο των προσώπων που αναφέρονται στις συμβολαιογραφικές πράξεις, τις κατοικίες της Καρυάς στα 1827-1829 που αναφέρονται στα συμβόλαια μαζί με τους μαχαλάδες (Σταυρακάτα, Κοψιδάτα, Σκουτεράτα, Κατωποδάτα, Κοντράδα Αγίου Νικολάου, Μπρουσινάτα, Κοντρί, Καπελάτα, Ρεκατζινάτα, Χαλιάς), καθώς επίσης και τα εκτός Καρυάς χωριά για τα οποία γίνεται αναφορά στα συμβόλαια. Επίσης συμπεριλαμβάνονται όλα τα τοπωνύμια που αναφέρονται στις συμβολαιογραφικές πράξεις, ένα συνοπτικό λεξιλόγιο, αποσπάσματα νόμων, η βενετική νομική παράδοση, κάποιες πρόσθετες σημειώσεις του συγγραφέα και τέλος οι βιβλιογραφικές πηγές.

Για τις πληρωμές των αγοραπωλησιών ο συγγραφέας αναφέρει ότι τις περισσότερες φορές γινόταν με χρήματα, ενώ παραθέτει και τη συγκριτική αξία με βάση το ετήσιο εισόδημα ενός εργαζόμενου στο Λονδίνο ή στο Εδιμβούργο.

Συγκεκριμένα, γράφει ο Νικόλας Βερνίκος: «Από τις πράξεις που διαθέτουνε, διαπιστώνουμε πάντως πως στους αγροτικούς οικισμούς της Λευκάδας σε πολλές αγοραπωλησίες, και συστηματικά, οι πληρωμές γίνονται με χρήματα, σε μονέδα «τάλαρα κολονατα δίστηλα», δίστηλα Ισπανίας. Είναι γνωστό πως μετά το 1825 και ως το 1833, ίσχυε ο νόμος, Πράξη 53/4 Ιουνίου 1825 του 2ου Κοινοβουλίου και η Πράξη Α΄/18 Ιουνίου 1825, που καθόριζαν το νομισματικό σύστημα του Ιονικού Κράτους καθιερώνοντας ως νομισματική βάση την ασημένια βρετανική Κορώνα, και επέτρεπε τη συνέχιση της κυκλοφορίας του ισπανικού Κολονάτου, του αυστριακού ταλίρου της Μαρίας Θηρεσίας και του δουκάτου της Βενετίας.

Στον νοταριακό μας κώδικα διαπιστώνουμε πως κατά το 1827-28 οι εκτιμήσεις, οι τιμολογήσεις και οι πληρωμές σε χρήμα, στην ενδοχώρα του νησιού γινόταν σε τάλαρα δίστηλα ή τάλαρα κολονάτα (της Σπάνιας) και σε φάρδια. Κατά κανόνα όμως ο νοτάριος έδινε ταυτόχρονα και την συναλλαγματική ισοδυναμία σε στερλίνες, σελίνια και πένες (πένσες), όπου το τάλαρο κολονάτο, σύμφωνα με την επίσημη διατίμηση, έκανε βρετανικές 52 πένες ή 208 φάρδια».

Για να αξιολογηθεί η συγκριτική αξία των περιουσιακών στοιχείων που πωλούνταν ή δωρίζονταν στην ενδοχώρα της Λευκάδας ο συγγραφέας, επικαλούμενος τον Adam Smith («An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations»), σημειώνει ότι «το σύνηθες ημερομίσθιο στο Λονδίνο ήταν 18d πένες την ημέρα. Λίγα μίλια έξω από την πρωτεύουσα το μεροκάματο μειώνονταν στις 14 ή 15d πένες, στο Εδιμβούργο ήταν 10d πένες και πιο έξω από την πόλη αυτή της Σκωτίας έπεφτε στις 8d πένες». Με βάση τα στοιχεία αυτά, αναφέρει στη συνέχεια, «βλέπουμε πως στο Λονδίνο 200 μέρες εργασίες απέφεραν στον εργαζόμενο στερλίνες £15 ή 69 τάλιρα κολονάτα και 360 μέρες £27 ή 124,5 τάλιρα κολονάτα. Στο Εδιμβούργο όμως, με χαμηλότερο ημερομίσθιο έχουμε θεωρητικά για 360 ημέρες προς 10d, ετήσιο θεωρητικό εισόδημα στερλίνες £15 ή 69 τάλιρα κολονάτα».

Επισημαίνει επίσης την σχετικά υψηλή αξία των ελαιοδέντρων σε σχέση με τα σπόριμα χωράφια. «Τα είδη δέντρων που αναφέρονται στα συμβόλαια του Κατωπόδη είναι κυρίως ασπροελιές, μαυροελιές, κεντρομάδες και αγριλίδες, όπως και άλλα που δεν προσδιορίζονται. Στα συμβόλαια, πάντως, βρήκαμε έντεκα φυτωνύμια. Σε πολλά, ίσως στα περισσότερα, ακίνητα αναγράφεται ότι είναι σύδεντρα. Στοιχείο που δείχνει πως τα δέντρα έδιναν πρόσθετη αξία στα χωράφια. Την δεκαετία του 1820 η χρησιμότητα των δέντρων ήταν πολλαπλή γιατί μπορούσαν να δώσουν τροφή για τα ζώα, καύσιμη πρώτη ύλη (ξύλα ή ξυλοκάβουνα), βέργες για καλαθοπλεχτική, ραβδιά, λουριά για να τινάζουν μύγδαλα, και κυρίως οικοδομική ξυλεία, δοκάρια (ακόμα και κατάρτια)».

Οι συμβολαιογραφικές πράξεις που καταγράφονται στο 200 σελίδων συμβολαιογραφικό βιβλίο του Θεόδωρου Πέτρου Κατωπόδη, νοταρίου της Καρυάς, και περιγράφονται αναλυτικά στο βιβλίο, είναι πολλών ειδών, όπως κοντράτο αποξενώσεως (πουλησάς), κοντράτο συμφωνητικού γάμου και προικοσυμφώνου, κοντράτο αλλαγής (χωράφι ανταλλάσσεται με αμπέλι), κοντράτο γαμικό (προικοπαραδόσεως), κοντράτο μερασάς (μοιρασιάς), κοντράτο επιτροπικής (διορισμός επιτρόπου για να διεκδικήσει τα όσα του χρωστούν οι δεμπιτόροι), κοντράτο ησυχαστικό (συμβιβασμός), κοντράτο συντροφιάς (για το φτιάξιμο κεραμιδοκάμονου), κατάλογος ηνβεντάρι (απογραφής), και εκτείνονται σε πολλά χωριά της ενδοχώρας, και όχι μόνο, του νησιού της Λευκάδας, όπως Καρυά, Καρυά-Ρεκατσινάτα, Αλέξανδρο με τους δύο μαχαλάδες του τα Μαυρογιαννάτα και τα Κολυβάτα, Σύβρο, Σφακιώτες (Πινακοχώρι, Ασπρογερακάτα, Λαζαράτα, Σπανοχώρι), Πλατύστομα, Βαυκερή, Κάτω Εξάνθεια, Πάνω Εξάνθεια, Κατούνα, Χαραδιάτικα, Άγιος Ηλίας, Νιοχώρι, Πόρος, Κατωχώρι, Κοντάραινα, Καλλιγώνι κ.ά.

Εμείς επικεντρωνόμαστε στις συμβολαιογραφικές πράξεις που έχουν να κάνουν με την περιοχή του Αλεξάνδρου και τους δυο κυριότερους μαχαλάδες του, τα Μαυρογιαννάτα και τα Κολυβάτα. Όπως έχουμε γράψει και άλλες φορές αυτές ήταν οι ονομασίες των ορεινών οικισμών του Αλεξάνδρου μέχρι και την περίοδο της δικτατορίας του 1967 οπότε και έγινε αυθαίρετα η μετονομασία του μαχαλά Μαυρογιαννάτα σε Αλέξανδρος, γεγονός που αποδεικνύεται και από πληθώρα άλλων αρχειακών πηγών, όπως π.χ. τα εκκλησιαστικά ληξιαρχικά αρχεία των εκκλησιών του Αγίου Νικολάου (Κολυβάτα) και του Αγίου Σπυρίδωνα (Μαυρογιαννάτα), που φυλάσσονται στα ΓΑΚ-Αρχεία Νομού Λευκάδας, παλιούς τοπογραφικούς χάρτες κ.ά..

Χάρτης του 1696 του Βιντσέντσο Μαρία Κορονέλι (V. M. Coronelli) με τους μαχαλάδες του Αλεξάνδρου, τα Κολυβάτα και τα Μαυρογιαννάτα

Γράφει σχετικά και ο συγγραφέας στις σημειώσεις του βιβλίου του επικαλούμενος τον φιλόλογο-ιστορικό Σπύρο Σούνδια: «Όταν αργότερα (12-14 αιώνα) αναπτύχθηκαν οι τρεις κύριοι μαχαλάδες της περιοχής [του Αλέξαντρου], από τα πιο πολυανθρώπινα σ’ αυτούς γένη, πήραν τη δική τους ονομασία: Κολυβάτα, Μαυρογιαννάτα, Κοκλάτα. Ο παλαιός οικισμός που εγκαταλείφθηκε έμεινε στη μνήμη με την ονομασία Παλιοκατούνα» – Σπύρος Σούνδιας, Άνθρωποι και τόποι της Πατρίδας μου», Αθήνα 1999, σελ. 57. Σήμερα (2016) ἐχουμε Δημοτικό Διαμέρισμα Αλεξάνδρου με τους οικισμούς Μαυρογιαννάτα, Κολυβάτα, Κοκλάτα (Κιάφα) και Νικιάνα. Ο αρχικός Αλέξανδρος εγκαταλείφθηκε και οι κάτοικοι μετεγκατεστάθησαν στη Νικιάνα.

Πολλά από τα τοπωνύμια της ευρύτερης περιοχής του Αλεξάνδρου που αναφέρονται στις συμβολαιογραφικές πράξεις που περιγράφονται στο βιβλίο υπάρχουν ακόμη μέχρι σήμερα, ενώ κάποια άλλα είτε έχουν χαθεί στο διάβα του χρόνου είτε δεν τυχαίνει να τα έχουμε προσωπικά υπόψη. Τα τοπωνύμια που αναφέρονται είναι: Άγιος Γεώργιος Σκάρους, μονή [δάσος των Σκάρων] – Αμαργιανού τη Σκάλα, [*Μαργιανού τη Σκάλα – η περιοχή του τοπωνυμίου δεν αναφέρεται ρητά στην νοταριακή πράξη] – Δραγατζούρα, περιοχή Αλέξανδρου – Κανάλι, περιοχή Αλέξανδρου (λινοβρόχι) – Κουρκελάς, περιοχή Αλέξανδρου – Κούτρουλα, περιοχή Αλέξανδρου – Λιβάδι, περιοχή Αλέξανδρου – Παλιάμπελα, περιοχή Αλέξανδρου – Σαρώματα, περιοχή Κολυβάτα, Αλέξανδρος – Σκάλα, περιοχή Αλέξαντρου – Σπηλιά, περιοχή Αλέξαντρου.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟΓΡΑΦΙΚΩΝ ΠΡΑΞΕΩΝ

ΛΙΒΡΟ ΝΟΤΑΡΙΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΛΕΥΚΑΔΑΣ (Θ. Κατωπόδης π. Πέτρου) 28 Ιουλίου 1828
[Περίοδος Δευτέρα 28 Ιουλ. έ.ν. (έτος νέο) – 16 Ιουλ. έ.π. (έτος παλαιό) 1828 – ἐως – Παρασκευή 1 Μαΐου έ.ν. – 19 Απριλίου έ.π. 1829] α

Κοντράτο πουλησάς χωραφιού: πωλητής ιερεύς Ιωάννης ΚΟΨΙΔΑΣ π. Γεωργίου (Καρυά): αγοραστής Δημήτρης ΤΟΥΒΙΤΣΑΣ (ή ΔΟΥΒΙΤΣΑΣ) π. Νικολάου (Αλέξανδρος). Χωράφι του σπόρου στο Λιβάδι-Αλεξάνδρου, κουβελίου 111, αξία 5 τάλαρα δίστηλα = ₤ 1 – 1s – 1d.

Η κατάστρωση της τιμής: τιμητές από τον πωλητή Χρίστος Αναγνώστης ΚΟΨΙΔΑΣ π. Ευσταθίου (Καρυά): από τον αγοραστή Αντώνης ΓΡΑΨΑΣ π. Νικολάου (Αλέξανδρος).

5 τάλιρα δίστηλα κολονάτα = 1£ – 1s – 8d (Σημείωση συγγραφέα: Υπολογίζουμε [£ = 20s ▪ 1 shilling = 12d]: πως 1£ 12s 8d = 260d. Εξ’ ου (δια 5) 1 τάλιρο δίστηλο = 52d ή = 4s-4d.])

Μάρτυρες οι: Χρήστος Αναγνώστη Κοψιδάς ποτέ Ευσταθίου από τα Κοψιδάτα της Καρυάς (Αγ. Ιωάννης Πρόδρομος), νο. 26, και Δημήτρης Κατοπόδης του Παπαντώνη, από Καταποδάτα της Καρυάς (Αγ. Σπυρίδων), νο: 110:

Tα 5 τάλαρα κάνουν σε πένες ^£ 240d + ^s 12d + 8d = 260d (▪δηλαδή 52d το ένα).

Η πρωτότυπη εγγραφή της άνω συμβολαιογραφικής πράξης

Κοντράτο πουλησάς χωραφιού: πωλητής Δημήτρης ΠΕΡΑΤΗΣ π. Πάνου (από Πινακοχώρι – Σφακιώτες): αγοραστής Πάνος ΜΑΝΟΛΙΤΣΗΣ π. Σπύρου (Μαυρογιαννάτα – Αλέξανδρος). Χωράφι στου Αμαργιανού τη Σκάλα στον Αλέξανδρο, κουβελιών 3, αξία 9 τάλαρα κολονάτα = ₤ 1 – 19s – 0d.

Σάββατο 25 ε.ν. – 13 Οκτ. ε.π. 1828. Αλέξανδρο. Η κατάστρωση της τιμής: τιμητές Ιωάννης ΜΑΝΟΛΙΤΣΗΣ π. Ζαφείρι (από τον Αλέξανδρο) και Σπύρος ΜΙΚΡΟΝΗΣ π. Ιωάννη (από την Καρυά).

9 τάλαρα κολονάτα= ₤ 1 – 19s – 0d.
^£240d + ^S228 d = 468 ▪ (52d το ένα)

Κοντράτο αποξένωσης (πουλισιά). Πωλήτρια η χήρα ΑΝΤΡΙΑΝΑ ποτέ Νικολού Κολυβά (θυγατέρα ποτέ Δημήτρη Φουρσαλιά) και αγοραστής ο Κωσταντής ΔΑΜΙΑΝΗΣ ποτέ Θοδωρή.

Μία ρίζα ασπροελιά «με δυο λουράκια εις την μπάντα» στην τοποθεσία Σαρώματα στα Κολυβάτα, μέσα στο χωράφι της Αντριάνας αξίας 14 τάλαρα κολονάτα. Το τίμημα συμψήφισε ο Δαμιανής με χρέος της Αντριάνας, παρουσιάζοντας γράμμα πριβάτο της 18 Αυγούστου 1806 για 32 γρόσια, και της χάρισε τη διαφορά.

Κατάστρωση εκτιμήσεως της ελιάς της 20 Φεβρουαρίου 1829 (έ.π.) από τους Ζαφείρη Κολυβά ποτέ Δημήτρη και Κωσταντής Βρετός ποτέ Βασίλη.

Ακολουθεί και η κατάστρωση του πριβάτου γράμματος δάνειο με διάφορο τα δέκα έντεκα.

14 τάλαρα κολονάτα= ₤ 3 – 8d.
1 ταλ. κολ. = 58,28d

Κοντράτο αποξενώσεως (πουλισιά) ο Γεώργιος ΣΕΡΒΟΣ ποτέ Δημήτρη από το Νιχώρι, πουλάει στον Πάνο ΜΑΝΟΛΙΤΖΗ ποτέ Σπύρου από τον μαχαλά Μαυρογιαννάτα του Αλέξανδρου, τέσσερα χωράφια λαχίδια και μισό λινοβρόχι, που εκτιμήθηκαν συνολικά τάλαρα κολονάτα 55 ½ = ₤ 12 – 6d.

Κατάστρωση εκτιμήσεως 3 Μαρτίου 1829 έ.π., τιμητές Στάθης Μανολίτης ποτέ Παπα δημήτρη και Πέτρος Φρεμεντίτης ποτέ Λιμπέρι από τον Αλέξανδρο. Τα λαχίδια ήταν 1. Χωράφι στο Κανάλι περιοχή Αλέξανδρου ενός τεταρτίου (8 ½ ταλ. κολονάτα), 2. Χωράφι στου Κούτρουλα περιοχή Αλέξανδρου του σπόρου ενός τεταρτίου (22 ταλ. κολονάτα). 3. Χωράφι στου Κούτρουλα, κουβελιού ενός (ταλ. κολονάτα 10). 4. Άλλο χωράφι στη Δραγατζούρα περιοχή Αλέξανδρου κουβελιού ενός και μισού (ταλ. κολονάτα 10) και το μισό Λινοβρόχι στην τοποθεσία Κανάλι περιοχή Αλέξανδρου (ταλ. κολονάτα 5).

55 ½ τάλαρα κολονάτα= ₤ 12 – 6d
1 ταλ. κολ. = 52d

Κοντράτο αποξενώσεως. Ο Γεώργιος ΜΑΝΟΛΙΤΖΗΣ ποτέ Στάθη πουλάει στον Πάνο ΜΑΝΟΛΙΤΖΗ ποτέ Στάθη, και οι δύο από τον Αλέξανδρο μαχαλά Μαυρογιαννάτα ένα χωράφι ¼ του κουβελιού στην τοποθεσία Παλιάμπελα του χωριού Αλέξανδρο, αξίας τάλαρα κολονάτα 5 = ₤1 – 1s – 8d.

Κατάστρωση εκτιμήσεως 16 Μαρτίου 1829 έ.π., τιμητές Ιωάννης Μανολίτζης ποτέ παπά Δημήτρη και Αθανάσης Μανολίτζης ποτέ Παναή, και οι δύο από τον Αλέξανδρο.

τάλαρα κολονάτα 5 = ₤1 – 1s – 8d.
1 ταλ. κολ. = 52d

Κοντράτο αποξενώσεως. Ο Χρήστος ΔΑΜΙΑΝΗΣ ποτέ Θεοδώρου από τα Κολυβάτα πουλάει στον Ζαφείρη ΚΟΛΥΒΑ ποτέ Σπύρου και αυτός από τον μαχαλά Κολυβάτα, ένα χωράφι του σπόρου 3 ½ τεταρτίων και δύο ρίζες ασπροελιές στην τοποθεσία Σπηλιά του χωριού Αλέξανδρο, αξίας τάλαρα κολονάτα 40 = ₤8 – 13s – 4d.

Κατάστρωση εκτιμήσεως 17 Μαρτίου 1829 έ.π., τιμητές Ιωάννης Κοντιλάτος ποτέ Βασίλη από Κολυβάτα και Φίλιππος Σούντιας ποτέ Παναγιώτη από μαχαλά Μαυρογιαννάτα. Το χωράφι ο Δαμιανής το είχε αγοράσει από Νικολέτο Βρετό ποτέ Αντζουλέτου.

τάλαρα κολονάτα 40 = ₤8 – 13s – 4d
1 ταλ. κολ. = 52d

Κοντράτο αποξενώσεως. Ο Αναστάσης ΣΟΥΝΤΙΑΣ ποτέ Ιωάννη (από το χωριό Αλέξανδρος, μαχαλά Μαυρογιαννάτα) πουλάει στον Ζαφείρης ΚΟΛΥΒΑΣ ποτέ Σπύρου (από τον Αλέξανδρος, Κολυβάτα) ένα χωράφι τεταρτίου μισού (½) σύδεντρο, στην τοποθεσία Σκάλα περιοχή του Αλέξανδρου, αξίας τάλαρα κολονάτα 15 = ₤3 – 5s.

Κατάστρωση εκτιμήσεως χωραφιού και δέντρων 17 Μαρτίου 1829 έ.π., τιμητές ο Ιωάννης Μανολίτζης ποτέ Παπα Δημήτρη και ο Δημήτρης Σούντιας και οι δύο από το χωριό Αλέξανδρος.

τάλαρα κολονάτα 15 = ₤3 – 5s
1 ταλ. κολ. = 52d

Η τελευταία σελίδα με την θεώρηση

Όπως γράφει ο συγγραφέας: «Το συμβολαιογραφικό βιβλίο κλείνει στη σελ. 197, την Παρασκευή 1η Μαΐου – 19 Απριλίου 1829. Φέρει κυκλική σφραγίδα REGGENZA DELL I SOLA DI [SANTA MAURA], τον θηρεό της Αγ. Μαύρας και το βρεταννικό στέμμα DIEU EST MON DROIT.

Ο υπογράφων οφικιάλιος Πέτρος (-Παύλος Δημητρίου) Πετριτσόπουλος χρημάτισε έπαρχος της Λευκάδας την περίοδο 1817-1829. Αργότερα εξελέγη πρόεδρος της Ιονίου Βoυλής (Presidente del Senatto) και υπηρέτησε από τον Φεβρουάριο 1839 ως τον Μάρτιο 1842. […]

Όπως παρατηρούμε στις διάφορες ομοιοτυπίες που παραθέτουμε, όλες οι σελίδες του νοταριακού βιβλίου φέρουν, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 39 του νόμου 35/14 Μαϊου 1825, την ενσφράγιστη υπογραφή του αρχειοφύλακα Angelo Benvenuti, τον αγγλικό θυρεό της Λευκάδος με τις ρήσεις «Honi soit qui mal y pense» και «Dieu et mon droit» σε δύο παραλλαγές, και τον αύξοντα αριθμό της σελίδας ολογράφως στα ιταλικά και αριθμητικά».

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου όπου παρουσιάζονται ορθογραφημένες σημειώσεις και πρόχειρα αποσπάσματα είκοσι περίπου πράξεων από δύο άλλα συμβολαιογραφικά βιβλία των Καρσάνων νοταρίων Κωνσταντίνου Σταύρακα και Πέτρου Κατοπώδη, που αντιγράφτηκαν από τον συγγραφέα στη διάρκεια της επιτόπιας έρευνας το καλοκαίρι του 1975 στην Καρυά και Εγκλουβή, υπάρχουν οι εξής αναφορές για την περιοχή του Αλεξάνδρου.

3ο Βιβλίο Θεόδωρου Πέτρου Κατωπόδι, (θεώρηση 2 Μαϊου 1829 – 200 σελ.) (Συμβολαιογραφείο Καρυάς)

► φυλ 26 – 18/6 Δεκεμβρίου 1828 ▪ Διαθήκη Πανταζή Ιωάννη Χτενά (Καρυά, οικία 222), κληροδοτεί στην θυγατέρα του Αναστασά μάρτυρες Ιωάννης Παπαδημήτρη Μανωλίτζης (Αλέξανδρος, Μαυρογιαννάτα), Σπύρος Βασίλη Κατοπόδης και Δημήτρης Κατοπόδης του παπά Αντώνη (Καρυά).

Παραθέτουμε τέλος ενδεικτικά από το 3ο Βιβλίο του νοταρίου Καρυάς Κωνσταντίνου Ν. Σταύρακα (5 Δεκ. 1827 – 1 Σεπτ. 1828), τις ορθογραφημένες σημειώσεις του συγγραφέα από το πρωτότυπο της πρ. 164 – 9 Ιανουαρίου (28 Δεκεμβρίου 1827), το Κοντράτο εξοφλήσεως – αβεντάρι κληρονομικού μεριδίου, μεταξύ των Ιωάννη Γράψα ποτέ Πανάγου και του 16ετούς Σπύρου Γράψα ποτέ Ανδρέου (Επάνω Εξάνθεια), που είναι χαρακτηριστικές για το τί περιείχε ένα «αρματωμένο» αγροτικό σπίτι την εποχή εκείνη.

Angelo Benvenuti arch(ivista) σελίς 27-28

Τετάρτη 9 Ιανουαρίου (28 Δεκεμβρίου) 1827

Σημειώσεις από το πρωτότυπο, ορθογραφημένες

Νο 164

Εις τας ώρας μία, νο 1, της νυκτός, ημέρα Τετράδι, μηνός Ιανουαρίου 9, 1828 έ.ν και 28 Δεκεμβρίου έ.π. εις το χωρίο Επάνω Εξάνθια, εις την οικία του κ. Σπυρίδωνος ΓΡΑΨΑ ποτέ Ανδρέου με τον αριθμόν της κατοικίας του 22.

Κοντράτο εξοφλήσεως, μεταξύ των Ιωάννη Γράψα ποτέ Πανάγου και του Σπύρου Γράψα ποτέ Ανδρέου.

Ο Σπύρος Γάψας κληρονόμος του ποτέ Ανδρέου Γράψα έφτασε εις ηλικίαν 16 χρονών. Για τον λόγο αυτό ο θείος του Ιωάννης Γράψας, αδελφός του πατρός του ήρθε, «ναν του δώσει και ελευθερώσει το όσον μερίδιον απαιτεί ο Σπύρος, όπου με διαθήκη του άφησε ο ποτέ πάπος του Πανάγος Γράψας, και πατέρας του ποτέ πατρός του Ανδρέου και πατήρ (του θείου του) Ιωάννη.

Αβεντάρι εργαλείων και αντικειμένων
που παραδίδονται στον νεαρό Σπύρο Α. Γράψα.

• βαργιά 1, τζαπί 1, τζακόνι 1, κλαδευτήρι 1, σκεπάρνι 1, τζεκούρι 1, (στ)τέρι μεγάλο 1,
• τέντζερι μικρή 1, τηγάνι 1, χαλκοκανάτα 1,
• καζάνι με το καπάκι του και με το λουλά του 1 [αλαμπίκος]
• σακούλες βλάρι πήχες πέντε και μισό (5 ½)
• σαγιάσματα κινούργια 3
• έτερες σακούλες 2 (καινούργια και παλιά)
• στρώμα μάλινο γιομάτο 1 παλιό
• κολούφα 2 [παλιοκουλούφα 2]
• καρπέτες 3 (η μια καινούργια με φιλα [μονοκλωνίσιο ;;] –
• χοντροσέντονα 3
• μεσάλι 1 – έτερα μεσάλια 2 παλιά
• ένα φιλο από χοντροσέντονο καινούργιο
• μια προσκεφαλάδα μάλινι 1 – προσκέφαλα 3 (μονοκλωνίσια)
• βρακί γυναικείο 1 – βρακί διπλαρένιο γαλάζο 1 (καινούργιο)
• [καμιζόλα] μπουγασένια – καμιζόλα: φρουγάδα
• μανδίλι γεμενί 1 – μανδίλι στάμπινο κίτρινο 1 – έτερα μανδίλια μεταξωτά 2
• κεφαλοπάνι χτενιστικό με παντίνα 1 – έτερο με λουριά 1 – [θεματα] 2 χοντρά
• ένα κομμάτι μεταξωτό κρεμεζό 1
• ποδιά δαμασκηνιά, με ολίγη φόδρα 1
• νταραγί κίτρινο αρματωμένο (με σιρίτια άσπρι και με κομ[…] ασημένια μεγάλα)
• ποδιά 1 (ομοίως αρματωμένη)
• τζουμπές δαμασκίνιος (με χρυσογαϊτανο νταραγί φορεμένο) πράσινο
• αλατζάς 1
• σαγιάς γαλάζος (παλιός) 1 – έτερος σαγιάς όμοιος 1 (φορεμένος) – έτερος σαγιάς λουρωτός 1
• [πουμεντίμι] 1 μουκαντέμι μεταξωτό – πανί πήχες οκτώ 8
• σκαλτζούνια αντρίκια ζευγάρια 2 (το ένα γαλάζιο)
• ποδιές γυναίκειες 2, γαλάζιες φορεμένες
• φασκιές για παιδιά 2
• μιντέρια μάλλινα ζευγάρι 1
• χτένι του αργαλιού 1 – προβατοψάλιδο 1
• κόσκινο 1 – σκαφίδι 1 – πιροστιά ανταμικιά 1
• πιάτα απλιά 4 – περούνια 4 – ρογί μικρό 1
• λυχνάρι 1
• κα[φ]άσα 1 – ταλαρος 1 – κασέλα 1
• καναβέτες 2 – λαγίνες 2
• πάνγκος 1 – σκαμνί 1
• αργαλιός 1
• ταύλες 3 οι δύο αλπίδινιες
• καβα[λέτα] 2
• δραπάνια 2
• βεργέτες 2
• Καρφοβελόνια ασημένια 2 – Δαχτυλίδια χρυσά 2
• Ένα κονοστάσι με 2 κονίσματα
• βαρέλες 2 – καρδάκι 1 – βαρέλι μικρό 1 – κανίστρα 1
• πισκίρι 1
• ένα τζιγκέλι χασάπικο
• κανάτι 1
• σφυρί
• βαγένια 4 γιομάτα κρασί έως [βαρέλες] 62 τζίρκα
• έτερο βαγένι ευρίσκεται γιομάτο τζίπουρο
• έτερο βαγένι μικρό, βαρελών 5
• ένα καδί με την πατητήρα της
• ένα κακό βάγενο βαρελών 6
• μουλάρι 2 με το σαμάρι του
• παλιό πόρτα μία με ταύλες 4.

[Κω(στ)αντής (Στ)αύρακας ποτέ Νικολάου) δημόσιος νοτάριος Λευκάδος]

Πηγή: Νικόλας Βερνίκος, «Καρυά Λευκάδας, 1827-1829, Νοταριακά κείμενα», Αμφικτυονία Ακαρνάνων 2019.