Στον δρόμο του Νοέμβρη για Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία
Του Γιώργου Κ. Καββαδία*
Τα ιδανικά της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, όπως εκφράζονται από το συμπυκνωμένο τρίπτυχο «Ψωμί – Παιδεία – Ελευθερία» παραμένουν αδικαίωτα διατηρώντας την ιστορικότητά τους και εκφράζοντας σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες.
Σε συνθήκες οικονομικής κρίσης μνημονιακές και «μεταμνημονιακές» κυβερνήσεις υποτάσσονται και εφαρμόζουν τις πολιτικές της ΕΕ και του Δ.Ν.Τ. βάζοντας στον γύψο κι αυτήν ακόμα την αστική δημοκρατία. Η κυβέρνηση της ΝΔ κατέλυσε με νόμο το καλοκαίρι το πανεπιστημιακό άσυλο που κατακτήθηκε με την εξέγερση του Νοέμβρη. Με το δόγμα «νόμος και τάξη» καταστέλλει κάθε κοινωνική αντίσταση, περιστέλλει τα κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα και ελευθερίες. Η κυβέρνηση της ΝΔ παίρνοντας την σκυτάλη από τις κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ κατεδαφίζει δικαιώματα και κατακτήσεις του προηγούμενου αιώνα, όπως η μόνιμη και σταθερή εργασία, το οκτάωρο, οι συλλογικές συμβάσεις, η δημόσια κοινωνική ασφάλιση. Ιδιωτικοποιεί τις κοινωνικές υπηρεσίες (υγεία, παιδεία, πρόνοια), ξεπουλά την δημόσια περιουσία και «απελευθερώνει» τις απολύσεις.
Ποτέ άλλοτε και σε καμιά άλλη χώρα σε καιρό ειρήνης δεν σημειώθηκε τόσο βίαιη ανακατανομή πλούτου που οδηγεί στην κατάρρευση του επιπέδου ζωής, τη μαζική πτώχευση του λαού, στις αυτοκτονίες, στην ανεργία και την πείνα. Το ψωμί λιγοστεύει καθημερινά. Ο «πλουσιότερος φτωχός» ζούσε πέρυσι με 5.373 ευρώ. Ο πληθυσμός που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικό αποκλεισμό ανήλθε το 2018 στο 31,8% ή 3.348.500 άτομα (ΕΛΣΤΑΤ, Ιούνιος 2019). Χωρίς τα επιδόματα ή άλλες κρατικές παροχές -στις οποίες η ΕΛΣΤΑΤ συνυπολογίζει και τις συντάξεις- το 50% θα ζούσε στα όρια της φτώχειας. Ο κίνδυνος φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού είναι υψηλότερος στην περίπτωση των ατόμων ηλικίας 18-64 ετών (35,0%). Σχεδόν το ένα στα δύο παιδιά ζει στην Ελλάδα σε συνθήκες υλικής αποστέρησης. Με ποσοστό 45% η Ελλάδα είναι η χώρα όπου τα παιδιά αντιμετωπίζουν την υψηλότερη υλική αποστέρηση μεταξύ των 14 παλαιοτέρων χωρών-μελών της Ε.Ε. (Ελληνική Εθνική Επιτροπή της UNICEF, ετήσια Έκθεση «Η Κατάσταση των Παιδιών στην Ελλάδα 2017 – Τα παιδιά της κρίσης»). Η μνημονιακή πολιτική των τελευταίων κυβερνήσεων δημιούργησε τη γενιά των φτωχών εργαζομένων των 360 ευρώ. Δηλαδή, των εργαζομένων χωρίς προοπτική, χωρίς ελπίδα!
Δικαιώνεται έτσι αυτό που τονιζόταν στην ανακοίνωση της Σ.Ε. των φοιτητών του Πολυτεχνείου: «Έχουν δεμένους χειροπόδαρα τους εργάτες κι όλους τους μισθοσυντήρητους και τούτο για να μπορέσουν να περάσουν τα αντιλαϊκά τους μέτρα και να εκμεταλλευτούν ασύδοτα τον λαό»! Γι αυτό και το αίτημα για «ψωμί» που συμβολίζει τις υλικές ανάγκες των εργαζομένων, είναι δραματικά επίκαιρο.
Ταυτοχρόνως το αίτημα για μια καθολική δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση που να αγκαλιάζει όλα τα παιδιά βρίσκει την ιστορική αναφορά στο ανθρωπιστικό όραμα για μια λαϊκή παιδεία, όπως αποτυπώθηκε στα ντοκουμέντα του Νοέμβρη, ενάντια στην Παιδεία που υποτάσσεται στους νόμους της αγοράς. Η εκπαιδευτική πολιτική συρρικνώνει τις ήδη χαμηλές δαπάνες με λιγότερα σχολεία χωρίς να καλύπτονται οι βασικές ανάγκες λειτουργίας τους και με ελλείψεις εκπαιδευτικών. Μετατρέπεται σε εμπόρευμα για «λίγους και εκλεκτούς» με τη χορηγία των κάθε λογής ειδωλολατρών της αγοράς και του Δ.Ν.Τ. Ετοιμάζουν με τροπολογίες και νομοσχέδια την ιδιωτικοποιημένη και ευέλικτη παιδεία των ταξικών φραγμών και των «αρίστων» των κολεγίων, ένα σχολείο, με αλλαγμένο DNA, των περικοπών, της λιτότητας, της αξιολόγησης και των απολύσεων, με έναν στους τέσσερεις εκπαιδευτικούς ελαστικά εργαζόμενους, με μαθητές και δασκάλους περιφερόμενους, ΑΕΙ-επιχειρήσεις με δίδακτρα. Έτσι οικοδομούν το «σχολείο της αγοράς» και το «πανεπιστήμιο – επιχείρηση» υποβαθμίζοντας τη μόρφωση σε πανάκριβες δεξιότητες δια βίου ειδίκευσης και κατάρτισης. Διαμορφώνουν μια εκπαίδευση που είναι μακριά από τα δικαιώματα και τις ανάγκες των νέων, αδυνατώντας να προάγει την κριτική σκέψη και να διαμορφώσει ελεύθερους και σκεπτόμενους πολίτες.
«Η εγκαθίδρυση της Λαϊκής κυριαρχίας συνδέεται αναπόσπαστα με την Εθνική Ανεξαρτησία από τα ξένα συμφέροντα, που χρόνια στηρίζουν την τυραννία της χώρας μας», όπως έγραφε η διακήρυξη της Σ.Ε. του Πολυτεχνείου και το σύνθημα «ΕΞΩ ΑΙ ΗΠΑ-ΕΞΩ ΤΟ ΝΑΤΟ» που ήταν γραμμένο στην πύλη του Πολυτεχνείου επανέρχονται με τον πιο επίκαιρο τρόπο. Η κυβέρνηση της ΝΔ, αλλά και οι προηγούμενες προσφέρουν «γη και ύδωρ» στις ΗΠΑ. Οι πρόσφατες εξελίξεις σηματοδοτούν στα Βαλκάνια πιέσεις σε Αιγαίο, ελληνοτουρκικές σχέσεις, Κυπριακό και όξυνση της προσφυγικής κρίσης. Πιέσεις για το χρέος, τις «μεταρρυθμίσεις» και για την προώθηση των αμερικανικών μονοπωλιακών συμφερόντων στην Ελλάδα. Αλλά και σε ζητήματα ενεργειακής εκμετάλλευσης στον εδαφικό και θαλάσσιο χώρο της Ελλάδας (ΑΟΖ). Δεν είναι τυχαίο ότι λίγες μέρες μετά τις επισκέψεις Πομπέο και Στόλτεμπεργκ, όπου η χώρα δέθηκε χειροπόδαρα με νέες πολυετείς συμφωνίες για τις Βάσεις και προνόμια για τις αμερικανικές πολυεθνικές συμπράξεις σε ενέργεια, πετρέλαια, ναυπηγεία κλπ., νέες πολεμικές επιχειρήσεις ξεκίνησαν στη Β. Συρία από τους κυρίαρχους του πλανήτη σε βάρος του συριακού και κουρδικού λαού, με πρωταγωνιστή τον τοποτηρητή τους, την Τουρκία.
Το πραγματικό νόημα της εξέγερσης ενοχλεί όσους θέλουν να μετατρέψουν την επέτειο του Πολυτεχνείου σε μία αποστειρωμένη επετειακή γιορτή, όπου τα αιτήματα της δε συνδέονται με τη σημερινή πραγματικότητα και που οι εξεγέρσεις και ο αγώνας ανήκουν στο μακρινό παρελθόν. Ενοχλεί εξαργύρωσαν τις θυσίες των συναγωνιστών τους για μία καρέκλα στα υπουργικά ή βουλευτικά έδρανα, η οποία τους έδωσε σήμερα τη δυνατότητα να γίνουν συμμέτοχοι στο σφαγιασμό του ελληνικού λαού. Παραβλέπουν όμως ότι σε κάθε έναν που εξαργύρωσε την στάση του για τότε, αντιστοιχούν χιλιάδες άγνωστων, ανώνυμων αγωνιστών που πλήρωσαν με εξορίες, βασανιστήρια ακόμα και με τη ζωή τους τη συμμετοχή τους στον αγώνα ενάντια στη δικτατορία των συνταγματαρχών.
Το Πολυτεχνείο στέλνει μήνυμα και προς τα αριστερά. Αφού και τότε η Αριστερά της «ευθύνης», η συστημικη Αριστερά είτε μιλούσε για τους 300 προβοκάτορες είτε για αξιοποίηση της «φιλελευθροποίησης» με τον Μαρκεζίνη προβάλλοντας την πολιτική του συμβιβασμού στα πλαίσια της εθνικής αντιδικτατορικής ενότητας.
Λαός που ξεχνάει την ιστορία του είναι λαός χωρίς μέλλον . Η ιστορική λήθη είναι αυτή που επιτρέπει σήμερα σε φαντάσματα του παρελθόντος να προπαγανδίζουν τα «καλά της Η ιστορική λήθη είναι αυτή που επιτρέπει σήμερα σε φαντάσματα του παρελθόντος να προπαγανδίζουν τα «καλά της Χούντας», «ξεχνώντας» την επταετία της μαζικής μετανάστευσης, τα ατέλειωτα σκάνδαλα και τη διαφθορά, τις φυλακίσεις, τα βασανιστήρια τις εξορίες και τις δολοφονίες αγωνιστών. Μιλούν για «πατριώτες – στρατιωτικούς» «ξεχνώντας» το ξεπούλημα της χώρας στους Αμερικάνους, αλλά και το πραξικόπημα εναντίον του Μακαρίου και την προδοσία της Κύπρου… Οι υποστηρικτές με τον πλέον ξεδιάντροπο τρόπο τόσο των ναζιστικών και φασιστικών καθεστώτων του μεσοπολέμου όσο της στρατιωτικής δικτατορίας του 1967, προωθούν τις πρακτικές και τις αξίες αυτών των καθεστώτων, που βύθισαν στο σκοτάδι και το αίμα την ανθρωπότητα και τη χώρα.
Τους νεκρούς του Πολυτεχνείου τους τιμάμε πιάνοντας το νήμα της εξέγερσης και αγωνιζόμενοι σήμερα ενάντια σε ντόπιους και ξένους δυνάστες, ενάντια σε μνημόνια και δανειακές συμβάσεις, ενάντια σε ΕΕ και ΔΝΤ, ενάντια στα φασιστικά φαντάσματα που επανέρχονται μέσα στην κοινωνία προφέροντας ως λύση την ανθρωποφαγία και την τυφλή βία απέναντι σε ταλαίπωρους και εξαθλιωμένους. Τους τιμάμε γνωρίζοντας ότι ο εχθρός είναι το βάρβαρο καπιταλιστικό σύστημα που στο όνομα του κέρδους εξαθλιώνει και εξανδραποδίζει τους εργαζόμενους και την κοινωνία.
Φοβάμαι
τους ανθρώπους που εφτά χρόνια
έκαναν πως δεν είχαν πάρει χαμπάρι
και μια ωραία πρωία -μεσούντος κάποιου Ιουλίου-
βγήκαν στις πλατείες με σημαιάκια κραυγάζοντας
«Δώστε τη χούντα στο λαό».
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που με καταλερωμένη τη φωλιά
πασχίζουν τώρα να βρουν λεκέδες στη δική σου.
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που σου ΄κλειναν την πόρτα
μην τυχόν και τους δώσεις κουπόνια
και τώρα τους βλέπεις στο Πολυτεχνείο
να καταθέτουν γαρίφαλα και να δακρύζουν
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που γέμιζαν τις ταβέρνες
και τα ΄σπαζαν στα μπουζούκια
κάθε βράδυ
και τώρα τα ξανασπάζουν
όταν τους πιάνει το μεράκι της Φαραντούρη
και έχουν και «απόψεις».
Φοβάμαι τους ανθρώπους
που άλλαζαν πεζοδρόμιο όταν σε συναντούσαν
και τώρα σε λοιδορούν
γιατί, λέει, δεν βαδίζεις στον ίσιο δρόμο.
Φοβάμαι, φοβάμαι πολλούς ανθρώπους.
Φέτος φοβήθηκα ακόμα περισσότερο.
Μ. Αναγνωστάκης
* O Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της Σ.Ε. του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκαπίδευσης» και του Εκπαιδευτικού Ομίλου
