Οικογενειακή φωτογραφία στον Αλέξανδρο (1926-1927)

Στον Αλέξανδρο Λευκάδας το 1926 με 1927. Οικογενειακή φωτογραφία με ένα τσούρμο παιδιά.

Χαρακτηριστικό της αγροτικής οικογένειας της εποχής εκείνης είναι ότι παρότι ήταν πολύ δύσκολη όλες οι οικογένειες αποκτούσαν πολλά παιδιά, με τα ποσοστά βέβαια της βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας να είναι κι αυτά υψηλά. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν στη φωτογραφία και οι παραδοσιακές φορεσιές των γυναικών.

Ένα μοντέλο που περιγράφει τη σταδιακή μετάβαση των πληθυσμών από το αρχικό καθεστώς υψηλής θνησιμότητας και υψηλής γονιμότητας σε ένα καθεστώς χαμηλής θνησιμότητας και γονιμότητας είναι αυτό της «δημογραφικής μετάβασης». Υποστηρίζει ότι η εξέλιξη του πληθυσμού σε γενικές γραμμές διαγράφει την εξής διαχρονική πορεία: Η κατάσταση αρχικής ισορροπίας, με πολύ υψηλά ποσοστά γεννητικότητας-γονιμότητας και θνησιμότητας, ακολουθείται από μια περίοδο αποσταθεροποίησης ή δημογραφικής μετάβασης, όπου πρώτα η θνησιμότητα και κατόπιν η γονιμότητα φθίνουν μέχρι να περάσουν το κατώφλι μιας νέας ισορροπίας και να σταθεροποιηθούν σε χαμηλότερα επίπεδα, όπου ο πληθυσμός απλά θα αναπαράγεται σε ρυθμούς παρόμοιους με αυτούς της προμεταβατικής περιόδου (= πρώτη φάση της δημογραφικής μετάβασης) (Διονύσης Μπαλούρδος, Επιθ. Κοιν. Ερευνών, 98-99, 1999, 137-181).

Η πρώτη φάση, που αποκαλείται προμεταβατική, τα αδρά ποσοστά γεννητικότητας και θνησιμότητας είναι ιδιαίτερα υψηλά (45‰ για την γεννητικότητα και 40‰ για την θνησιμότητα) και το φυσικό ισοζύγιο σχετικά χαμηλό (5‰ ετησίως).

Η δεύτερη φάση, με την εκκίνηση της δημογραφικής μετάβασης, η θνησιμότητα αρχίζει την πτωτική της πορεία που οφείλεται κυρίως στην βελτίωση των συνθηκών διατροφής (και όχι ακόμη στις προόδους της ιατρικής και της δημόσιας υγείας). Αντιθέτως η γονιμότητα δεν εμφανίζει κάμψη, με αποτέλεσμα τα ποσοστά φυσικής αύξησης να εκτινάσσονται στα ύψη.

Στη διάρκεια της τρίτης φάσης, η θνησιμότητα συνεχίζει την πτωτική της πορεία με την συνεισφορά των προόδων της ιατρικής και της δημόσιας υγείας. Παράλληλα η γεννητικότητα αρχίζει να πέφτει (όχι όμως ακόμη εξαιτίας της εμφάνισης-διάδοσης των συγχρόνων μεθόδων αντισύλληψης). Οι συγκλίνουσες πλέον πορείες των δύο βασικών αυτών συντελεστών της φυσικής κίνησης, οδηγούν προφανώς στην ταχεία συρρίκνωση του ετήσιου ποσοστού φυσικής αύξησης.

Στη τελευταία φάση, φάση που δύναται να χαρακτηρισθεί και ως μετα-μεταβατική, η γεννητικότητα και η θνησιμότητα εξισορροπούνται πλέον, σε χαμηλά επίπεδα ( γύρω στο 10 ‰) και το ποσοστό φυσικής αύξησης τείνει να γίνει μηδενικό. (Β. Κοτζαμάνης, Δημογραφική μετάβαση – J. C. Chesnais, La transition démographique, Paris, INED-PUF, Tavaux et documents, Cahier no113, 1986).