«Εθνοφθόρος» μουσική (Της Παρασκευής Σιδερά-Λύτρα)
Της Παρασκευής Σιδερά-Λύτρα
«Όμορφη πόλη» στο επίκαιρο πρόγραμμα του Μεγάρου Μουσικής στην Αθήνα ζωντανεύει μνήμες βιωμάτων προ εξηκονταετίας. Πριν 58 χρόνια η πρώτη παρουσίαση της «Όμορφης πόλης». Οι επέτειοι – χαρμόσυνες ή θλιβερές – επαναλαμβάνονται, και μαζί τους ζωντανεύουν και οι αναμνήσεις – χαρμόσυνες ή θλιβερές.
Αρχές της δεκαετίας του ᾽60: Η μουσική, τα μελοποιημένα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη έδιναν δύναμη και θάρρος, τόνωναν τον καταπιεσμένο λαό. Προσδοκία για ελεύθερη κίνηση, χωρίς τη σκιά του αστυνομικού, ένστολου ή μη. Τα τραγούδια έψαλλαν καημούς και βάσανα, απόπνεαν όμως και αισιοδοξία για άνοδο. Ο λαός τα τραγουδούσε και έτρεφε ελπίδες.
Μα ήλθαν σύντομα χειρότεροι καιροί. Απρίλιος-Μάιος 1967: Νεότευκτη η δικτατορία. Όλα «τά σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλσβιά». Εμβατήρια και σημαιοστολισμοί. Η γαλανόλευκη κυμάτιζε στο σχολείο του χωριού – έπαρση το πρωί, υποστολή το βράδυ, λάβαρο της αμαρτίας, και ο εθνικός ύμνος συμπαρομαρτών· όλα επιβεβλημένα. Και οι δάσκαλοι σκυμμένοι, αναρωτώμενοι: πού θα βγει αυτό; Και οι ταγματασφαλίτες, με το τουφέκι στον ώμο, περιπολούσαν τις νύχτες. Οι χωροφύλακες θριαμβευτές έπιασαν μερικούς χωριανούς και τους υποχρέωσαν σε αναγκαστικό ταξίδι στο νησί. Και ο ενωματάρχης της περιοχής καλούσε κι από κανέναν, αν όχι πάντα για αποστολή στο νησί, τουλάχιστον για να του κάνει μάθημα νομιμοφροσύνης!
Έτσι οι υφιστάμενοί του νομοταγείς χωροφύλακες έφερναν το φιρμάνι σ᾽ αυτούς, που διάλεγε, να παρουσιαστούν στον κύριο ενωματάρχη, τον φύλακα της ύψιστης αρχής, για συνομιλία. Τους δασκάλους τούς είχε στο μάτι ο κύριος ενωματάρχης: ιδιαίτερα μια νεαρά δασκάλα· γιατί, ούτε κι αυτή ήξερε: «Αύριο σε περιμένει στο γραφείο του ο κύριος ενωματάρχης» είπε αυστηρά ο χωροφύλακας, που την αναζήτησε στο σπίτι της. Στην αφελή ερώτησή της «Γιατί;» η απάντηση του οργάνου της τάξεως ήταν λακωνική και σαφής: «Λόγοι εθνικής ασφαλείας!»
Με τρεμάμενη καρδιά εκείνη πήγε την επομένη στο γραφείο του κυρίου ενωματάρχη. Ωστόσο, αυτός σιωπών, της υπέδειξε καρέκλα να καθίσει. Μετά από ένα πλήθος παραπλανητικών ερωτήσεων της εξέθεσε με ένα χείμαρρο λέξεων, «πώς την τελευταία στιγμή με την επανάσταση της 21ης Απριλίου σώθηκε η πατρίδα μας από τον επικρεμάμενο κομμουνιστικό κίνδυνο!» Και εν συνεχεία σκιαγραφούσε με ζοφερά λόγια την κατάσταση, στην οποία είχαμε φτάσει, όπως έλεγε ο κύριος ενωματάρχης. Άκουσε πολλά από τον εκπρόσωπο της εξουσίας η δασκάλα. Το άκρον άωτον της αγανάκτησής του όμως εκφράσθηκε με τα λόγια: «Πού είχαμε φτάσει! να τραγουδιώνται τα τραγούδια του αρχικομμουνιστή Θεοδωράκη! – που δεν είναι τίποτ᾽ άλλο παρά τραγούδια που εξωθούν στην κατάλυση της τάξης και της ασφάλειας του έθνους!» Και η ακροώμενη σιωπούσε «διά τον φόβον των Ιουδαίων!».
Σαν πήγε όμως στο σπίτι της, έκλεισε πόρτες και παράθυρα κι άκουσε από το κασετοφωνάκι της δυνατά: «Λίγο ακόμα, να σηκωθούμε λίγο ψηλότερα», «Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», «Σώπα, όπου νάναι θα σημάνουν οι καμπάνες» – τραγούδια του Θεοδωράκη, και ανάσανε. Ελπιδοφόρος, ζωοδότρα μουσική!
