Η Υποθαλάσσια ζεύξη της Λευκάδας

Του Κωνσταντίνου Μαργέλη,
κατοίκου Αγίου Πέτρου και δημότη Λευκάδας

Το θέμα της ζεύξης της Λευκάδας με την ηπειρωτική χώρα φαίνεται ότι επανέρχεται στο προσκήνιο. Κατά καιρούς έχουν εκφραστεί αμφισβητήσεις ως προς την αναγκαιότητα κατασκευής της. Η επαλήθευση ή όχι αυτής, δύναται να προκύψει έπειτα από τη συλλογή και την επεξεργασία στοιχείων και δεδομένων, όπως:

1) Το ετήσιο πλήθος των οχημάτων τα οποία εισήλθαν και εξήλθαν από το νησί τα τελευταία πέντε ή τρία ή έστω δύο έτη και η ετήσια εξέλιξη της κυκλοφοριακής ροής, με υποκατηγορίες α) ανά είδος μέσου (αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες, φορτηγά, αυτοκινούμενα τροχόσπιτα κλπ), β) ανάλογα με την προέλευση (μόνιμοι κάτοικοι του νησιού, περιστασιακοί κάτοικοι του νησιού, ξένοι τουρίστες, κάτοικοι παρακείμενων περιοχών, επισκέπτες από τις υπόλοιπες περιοχές της χώρας), γ) ανά μήνα, δ) ανά βδομάδα για τους μήνες από Ιούνιο έως Σεπτέμβριο.

2) Η προβλεπόμενη ετήσια εξέλιξη της κυκλοφοριακής ροής τα επόμενα πέντε ή δέκα χρόνια σύμφωνα με τις προαναφερθείσες υποκατηγορίες αλλά και συνολικά, λαμβάνοντας υπ’ όψη παραμέτρους όπως για παράδειγμα α) η ολοκλήρωση της Αμβρακίας οδού και του αυτοκινητοδρόμου κεντρικής Ελλάδας, β) η μελλοντική περαιτέρω αναβάθμιση του αεροδρομίου του Ακτίου, γ) η μελλοντική βελτίωση των οδικών δικτύων Ακτίου-Λευκάδας και Βόνιτσας-Λευκάδας, δ) οι εκτιμήσεις για την εξέλιξη της κυκλοφοριακής κίνησης της Ιονίας οδού, της Ολυμπίας οδού και της Εγνατίας οδού, ε) οι εκτιμήσεις για την εξέλιξη των τουριστικών αφίξεων στην χώρα μας και ειδικότερα στη Λευκάδα.

3) Όσον αφορά την υφιστάμενη πλωτή γέφυρα α) ποιο ήταν το μέσο ετήσιο κόστος συντήρησης, διαχείρισης και αμοιβής κατά την τελευταία πενταετία, β) ποια είναι η εκτιμώμενη υπολειπόμενη διάρκεια ζωής της, γ) ποιο είναι το εκτιμώμενο κόστος συντήρησης, διαχείρισης και αμοιβής για την υπολειπόμενη διάρκεια ζωής της, δ) ποια είναι η δυναμικότητα ομαλής εξυπηρέτησης διερχόμενων οχημάτων.

4) Η εντύπωση ή η τυχόν δυσαρέσκεια και το μέγεθος αυτής που προκλήθηκε στους τουρίστες-επισκέπτες και τους κατοίκους από τυχόν καθυστέρηση ή ταλαιπωρία κατά την άφιξή ή και την αναχώρησή τους από το νησί, κατόπιν σχετικής έρευνας. Παράλληλα, αν και σε ποιο βαθμό επηρεάστηκε η συνολική εμπειρία του ταξιδιού και της διαμονής των τουριστών στην Λευκάδα από τυχόν κυκλοφοριακές καθυστερήσεις που υπέστησαν.

5) Σύγκριση του μέσου χρόνου και κόστους διάνυσης της απόστασης για παράδειγμα Ακτίου-Νυδριού και Ακτίου-Αγίου Νικήτα, σε σχέση με άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις τουριστικών περιοχών σε ανταγωνιστικές χώρες του εξωτερικού κατά την περίοδο της τουριστικής αιχμής.

Για την υποθαλάσσια ζεύξη, κάποια βασικά στοιχεία που θα δείξουν το μέγεθος της κρισιμότητάς της αποτελούν:

i) Η διεξαγωγή περιβαλλοντικών μελετών από διαφορετικούς φορείς, ώστε να επέλθει διασταύρωση επιστημονικών εκτιμήσεων για δυνητικούς κινδύνους περιβαλλοντικών επιπτώσεων και ταυτόχρονα κατάθεσης μεγαλύτερου πλήθους προτάσεων για την λήψη προληπτικών μέτρων προστασίας από αυτούς.

ii) Η χρονική διάρκεια ζωής της (για παράδειγμα το σκυρόδερμα της ζεύξης Ακτίου-Πρέβεζας εκτιμάται ότι μπορεί να αντέξει περίπου 100 χρόνια).

iii) Το κόστος κατασκευής σε συνδυασμό με τις πηγές χρηματοδότησης.

iv) Το εκτιμώμενο μέσο ετήσιο κόστος συντήρησης, διαχείρισης και αποπληρωμής τυχόν δανείου.

v) H σύνταξη εκτίμησης των ετήσιων οικονομικών εκροών-εξόδων κατά τη διάρκεια της λειτουργίας της, με βάση τα στοιχεία που θα προέλθουν από τις δύο προηγούμενες παραγράφους (iii) και (iv).

vi) Η εκτιμώμενη δυναμικότητά της για την ομαλή εξυπηρέτηση διερχομένων οχημάτων.

Κατόπιν της συγκέντρωσης όλων των προαναφερόμενων στοιχείων, θα απέρρεε η δυνατότητα να εξεταστούν σενάρια τιμολογιακής πολιτικής, ώστε με βάση τα σχετικά στοιχεία για την εξέλιξη της κυκλοφοριακής ροής στο νησί της αρχικής παραγράφου (2), να προκύψουν αντίστοιχα σενάρια εκτίμησης των ετήσιων οικονομικών εισροών-εσόδων κατά τη διάρκεια λειτουργίας της και κατά συνέπεια να εκτιμηθεί αν και με ποιες προϋποθέσεις είναι χρηματοοικονομικά βιώσιμο το έργο.

Ταυτόχρονα, η ζεύξη θα ήταν λογικό να συνδυαστεί με μία ολοκληρωμένη μελέτη των κυκλοφοριακών δομών της πόλης της Λευκάδας, ώστε η πόλη να αποφορτιστεί όσο το δυνατόν περισσότερο. Να προσφερθεί δηλαδή μία συνολική επίλυση του κυκλοφοριακού προβλήματος που παρουσιάζεται κατά τους μήνες της μεγιστοποίησης της τουριστικής περιόδου.

Από την πετυχημένη λειτουργία της ζεύξης και ειδικά σε συνδυασμό με μία αναδιάταξη των κυκλοφοριακών υποδομών, θα επέλθουν σταδιακά και μη εμφανείς-έμμεσες θετικές οικονομικές συνέπειες, όπως α) η πιο άνετη διακίνηση των κατοίκων, των επισκεπτών και των τουριστών, κάτι που θα κάνει πιο ευχάριστη την διαμονή τους στο νησί και θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα του νησιού ως τουριστικού προορισμού, β) η χρήση της ίδιας της ζεύξης ως εργαλείου τουριστικού μάρκετινγκ για το νησί, γ) η οικονομική ωφέλεια από την μείωση του κόστους καυσίμου και του σπαταλούμενου χρόνου κατά την μετακίνηση των οχημάτων, δ) η εξάλειψη της πιθανότητας πρόκλησης δυσάρεστης διάθεσης του επισκέπτη-τουρίστα, ε) μία επιπλέον πηγή εσόδων για την δημοτική αρχή, στ) η εν μέρει αντικατάσταση χαμηλής οικονομικής συνεισφοράς τουριστών με άλλους υψηλότερης συνεισφοράς, στ) η αναβάθμιση της περιοχής.

Απτό παράδειγμα σταδιακής επίτευξης έμμεσων ωφελειών για την πόλη και το νησί αποτελεί η μαρίνα της Λευκάδας, καθώς α) ομόρφυνε όχι μόνο η περιοχή στην οποία κατασκευάστηκε, αλλά και τον παρακείμενο χώρο, β) προσέλκυσε νέου υψηλού οικονομικού επιπέδου επισκέπτες, γ) προσέφερε αμιγώς νέες θέσεις εργασίας, δ) ανέβασε το τουριστικό πρεστίζ του νησιού, ε) ευνοήθηκαν επιχειρήσεις της πόλης και του νησιού, στ) προσφέρει σημαντικά έσοδα στα ταμεία του δήμου.

Σε περίπτωση που υπάρχει έλλειψη συγκέντρωσης πρωτογενών στοιχείων των αρχικών παραγράφων (1) και (2) ώστε να καταστεί δυνατή η σύνταξη των σχετικών μελετών, θα μπορούσε να ανατεθεί η συλλογή και η μελέτη τους α) σε ένα ή περισσότερα ελληνικά πανεπιστήμια, β) σε μία ή σε περισσότερες εξειδικευμένες ιδιωτικές εταιρείες, γ) σε συνδυασμό των δύο πρώτων επιλογών.

Με τη διεξαγωγή έρευνας και μελέτης από περισσότερες εκ της μίας πηγής, θα πραγματοποιηθεί διασταύρωση των εξαγόμενων συμπερασμάτων, θα ενισχυθεί η αξιοπιστία των δεδομένων, θα αυξηθεί το πλήθος των εναλλακτικών προτάσεων και θα ελαχιστοποιηθεί η περίπτωση λανθασμένης εκτίμησης βιωσιμότητας του έργου. Κατά συνέπεια το κόστος από την ανάθεση πλέον της μίας μελέτης μπορεί όχι μόνο να εξαλειφθεί αλλά τελικά να αποκομιστούν και κρίσιμα οφέλη.

Σχετικά με το ύψος των τελών των διοδίων για τους μόνιμους κατοίκους και τους επαγγελματίες του νησιού αλλά και των όμορων περιοχών, θα μπορούσε να εξεταστεί το σενάριο του μειωμένου κόμιστρου ή και της απαλλαγής, κατόπιν εξέτασης διάφορων τιμολογιακών σεναρίων, όπως ήδη προαναφέρθηκε παραπάνω. Η έκδοση μίας σχετικής κάρτας θα αποτελούσε το μέσο για την πρακτική εφαρμογή του μέτρου.

Μία τελευταία σκέψη αποτελεί η σύγκριση των εξής τριών εναλλακτικών σχετικά με την κατασκευή, καθώς και με την διαχείριση της λειτουργίας και της συντήρησης της ζεύξης: 1) Να ανατεθεί η διαχείριση και η εκμετάλλευση α) πακέτο με την κατασκευή του έργου, β) ξεχωριστά από την κατασκευή του. 2) Να παραχωρηθεί μόνο η διαχείριση και η συντήρηση α) μαζί με την κατασκευή, β) δίχως την κατασκευή του. 3) Να μείνει η διαχείριση της λειτουργίας και συντήρησης στον δήμο. Κατόπιν συλλογής των απαραίτητων πληροφοριών και ενδεικτικών προσφορών, μπορεί να γίνει σύγκριση των σεναρίων, ώστε να προκύψει η πλέον ωφέλιμη επιλογή.

Στην περίπτωση που ως καλύτερη λύση προκύψει η παραχώρηση της διαχείρισης, θα ήταν ίσως προτιμότερο η επιλογή της εταιρείας να μην βασίζεται στο αμιγώς οικονομικό κομμάτι της προσφοράς. Διότι ο πιο οικονομικός δεν σημαίνει ότι είναι και ο πιο αποδοτικός, καθώς κάποια εταιρεία μπορεί να προσφέρει μία πολύ ανταγωνιστική προσφορά σχεδιάζοντας α) να μειώσει βραχυπρόθεσμα το κόστος συντήρησης ώστε να φαίνεται φθηνό, αλλά μακροπρόθεσμα να προκύπτουν έκτακτες τεχνικές αλλοιώσεις που να αυξάνουν το συνολικό κόστος, β) διαμορφώνοντας συνθήκες και όρους εργασίας οι οποίες να υποσκάπτουν την εκτέλεση του απαραίτητου επιπέδου ποιότητας συντήρησης, καθώς και αποτελεσματικής διοίκησης.

Ένας συνδυαστικός τρόπος αντιμετώπισης του θέματος θα αποτελούσε η τήρηση συγκεκριμένων προδιαγραφών, κανόνων και όρων από τον διαχειριστή, με βάση τις οποίες θα καταθέσει την προσφορά του, καθώς και η εκλογή του όχι κατόπιν μειοδοτικού διαγωνισμού, αλλά κατόπιν κλήρωσης των για παράδειγμα δύο ή τριών πιο οικονομικών προσφορών, εφ’ όσον η διαφορά κόστους μεταξύ τους είναι σχετικά μικρή. Ταυτόχρονα, η ανάθεση της διαχείρισης και της συντήρησης να αφορά μία περιορισμένη χρονική περίοδο, λίγο πριν το πέρας της οποίας να διενεργείται εκ νέου διαγωνισμός. Επίσης, τα οικονομικά και τα τεχνικά πεπραγμένα της διαχειρίστριας εταιρείας να ελέγχονται ετησίως από ορκωτούς ελεγκτές και τεχνικό κλιμάκιο. Παράλληλα, οι ελεγκτές και το τεχνικό κλιμάκιο να αλλάζουν υποχρεωτικά κάθε χρόνο, ώστε να αυξάνεται η αξιοπιστία των ελέγχων.

Η χρηματοδότηση του έργου, αποτελεί ένα άλλο καίριο σημείο, καθώς η ελαχιστοποίηση του μεγέθους λήψης ενός δανείου ή της συμμετοχής ιδιωτικών κεφαλαίων θα βοηθούσε στην βιωσιμότητα και την ανταγωνιστικότητα του έργου. Κατά συνέπεια η επιδίωξη θα πρέπει να είναι η όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εξασφάλιση οικονομικών πηγών από ευρωπαϊκά και εθνικά προγράμματα επιδότησης, εκμεταλλευόμενοι ίσως και το γεγονός της νησιωτικότητας. Για τυχόν υπολειπόμενο απαραίτητο κεφάλαιο θα μπορούσε να διερευνηθεί η εξασφάλιση ενός ευρωπαϊκού προγράμματος επιδότησης δανειακού επιτοκίου και η παροχή χρηματοδότησης με ευνοϊκούς όρους από την ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων). Η ανάθεση σε ένα ή περισσότερα πανεπιστήμια, καθώς και σε μία ή περισσότερες ειδικευμένες εταιρείες με αντικείμενο την εξεύρεση ευρωπαϊκών πόρων θα επικουρούσε προς αυτήν την κατεύθυνση. Συνοδευτικά θα μπορούσε ανακοινωθεί μία πρόσκληση για την κατάθεση χορηγιών ή δωρεών και τα ονόματα των χορηγών να αναγραφούν με ιδιαίτερο τρόπο κατά την είσοδο και την έξοδο της ζεύξης.

Τέλος, πολύ σημαντικό θα ήταν όλα τα δεδομένα και οι μελέτες να παρουσιαστούν και να αναλυθούν τόσο στο δημοτικό συμβούλιο, όσο και στους τοπικούς προέδρους, στους εμπορικούς, επιχειρηματικούς και εργατικούς συλλόγους και σωματεία του νησιού, καθώς φυσικά και στους ίδιους τους δημότες, ώστε να υπάρξει μία πλήρης ενημέρωση και ξεκάθαρη εικόνα για την τελική ή τις τελικές προτεινόμενες επιλογές. Επιλογή ή επιλογές που θα μπορούσαν να τεθούν και σε τοπικό δημοψήφισμα.

Μέσα από αυτές τις διεργασίες θα δοθεί η δυνατότητα στον κάθε δημότη να παύσει να είναι ανενεργός ή να νιώθει πως βρίσκεται στο περιθώριο και παράλληλα θα καλλιεργηθεί μία ώριμη πολιτική κουλτούρα που δεν θα διακατέχεται από οπαδικού τύπου ιδεοληπτικές ακαμψίες. Ταυτόχρονα, ο δημότης θα αποκτήσει πιο ενεργό ρόλο, θα αναπτύξει ένα κριτικό και ελεύθερο στοχαζόμενο πνεύμα και θα γίνει μία υπεύθυνη προσωπικότητα αναλαμβάνοντας το βάρος της ευθύνης των επιλογών του.