Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου της Εαμικής Εθνικής Αντίστασης το 1990 στην Εγκλουβή
Με κατάθεση στεφάνου στο Μνημείο της Εθνικής Αντίστασης στο ηρωικό χωριό της Εγκλουβής, που συμμετείχε από την εποχή του Μεσοπολέμου ακόμη στην αντιφασιστική πάλη του ελληνικού λαού και αποτέλεσε στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια της γερμανοϊταλικής κατοχής, προπύργιο του αντιστασιακού κινήματος στο νησί μας, θα τιμήσει τα 75 χρόνια της Αντιφασιστικής Νίκης των Λαών, το Σάββατο 9 Μάη, η Τομεακή Οργάνωση Λευκάδας του ΚΚΕ.
Το Μνημείο αυτό είναι από όσο γνωρίζουμε το μοναδικό στο νησί της Λευκάδας που είναι αμιγώς αφιερωμένο στην Εαμική Εθνική Αντίσταση. Το ΕΛΑΣίτικο δίκοχο στο κεφάλι του γενειοφόρου αντάρτη με την αρμάθα στον ώμο και το τουφέκι στο χέρι δεν χωρά παρερμηνείες. Αλλά ακόμη και όσοι δεν το προσέξουν αυτό τους το θυμίζει η επιγραφή στη μαρμάρινη βάση του αγάλματος: ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΕΑΜ – ΕΛΑΣ – ΕΠΟΝ. Τα άλλα που έχουμε κατά καιρούς δει, όπως στην πόλη της Λευκάδας, την Καρυά και τη Βαυκερή, είναι αφιερωμένα στην «Ενιαία Εθνική Αντίσταση» και ανεγέρθηκαν μετά την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης το 1982 και τον ετήσιο πανελλαδικό της εορτασμό την επέτειο της Μάχης του Γοργοποτάμου.
Το γλυπτό φιλοτέχνησε ο ζωγράφος, γλύπτης, μακετίστας και γραφίστας Θωμάς Μώλος, ένας αυτοδίδακτος δημιουργός, αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης και ο ίδιος, με ενεργό συμμετοχή στο ΕΑΜ, ο οποίος πέρασε από τα κρατητήρια και την απομόνωση από τους Γερμανούς, για να ακολουθήσει το 1946 ο δρόμος για τις φυλακές Αβέρωφ, τις φυλακές της Κεφαλονιάς και η πεντάχρονη εξορία του στη Λήμνο και τη Μακρόνησο. Ο ίδιος έχει κάνει επίσης και τα γλυπτά για τα Μνημεία Εθνικής Αντίστασης στη Νέα Αρτάκη Εύβοιας, στα Μέγαρα Αττικής, στην Κλειτορία Καλαβρύτων, αλλά και στο Σπίτι του Αγωνιστή στον Υμηττό. Οι αδελφοί Γρηγόρη είχαν βοηθήσει για την απόκτηση της μαρμάρινης βάσης και ο Ξενοφώντας Κοντοπρίας είχε αναλάβει τη μεταφορά και το στήσιμο μαζί με άλλους συγχωριανούς του του μνημείου.
Το Μνημείο χρηματοδοτήθηκε από την οικονομική ενίσχυση των Εγκλουβησιάνων, ενώ για το σκοπό αυτό είχε δημιουργηθεί τριμελής ερανική επιτροπή που απαρτίζονταν από τους Ηλία Θερμό, Δημ. Κούρτη και Ηλία Στεριώτη. Πάνω από 93 Εγκλουβησιάνοι είχαν συνεισφέρει οικονομικά για την ανέγερση του Μνημείου, ενώ ο Σύνδεσμος των Απανταχού Εγκλουβησιάνων ο «Προφήτης Ηλίας» είχε προσφέρει για το σκοπό αυτό 100.000 και η Κοινότητα Εγκλουβής 150.000 δρχ.
Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου έγιναν το καλοκαίρι του 1990 στο προαύλιο του πρώην Δημοτικού Σχολείο Εγκλουβής που έγινε και το στήσιμό του. Η εκδήλωση των εγκαινίων είχε ανοίξει με ομιλία του Εγκλουβισιάνου αγωνιστή της Εθνικής Αντίστασης Σταμάτη Κακλαμάνη και ακολούθησε η κατάθεση στεφανιών από τον Πρόεδρο της Κοινότητας Εγκλουβής, το ΚΣ της ΠΕΑΕΑ (Πανελλήνια Ένωση Αγωνιστών Εθνικής Αντίστασης), το παράρτημα Λευκάδας της ΠΕΑΕΑ, το παράρτημα Άρτας της ΠΕΑΕΑ, το βουλευτή Λευκάδας, τη ΝΕ του Συνασπισμού, τη ΝΕ του ΚΚΕ, τη ΝΕ της ΕΑΡ και τον Πρόεδρο της Κοινότητας Δρυμώνα.
Στην εκδήλωση των εγκαινίων είχαν παραβρεθεί και είχαν απευθύνει μεταξύ άλλων χαιρετισμούς ο Πρόεδρος του Παραρτήματος της ΠΕΑΕΑ Λευκάδας, ο Γιώργος Κτενάς, πρώην υπουργός και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ, η ΚΟ Εγκλουβής του ΚΚΕ, ο πρόεδρος της Κοινότητας Βαυκερής, αντιπρόσωπος του Εργατικού Κέντρο Λευκάδας, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Καλαμιτσίου, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Καβάλου κ.ά.. Ο διοικητής της Αεροπορικής Βάσης είχε διαμηνύσει ότι χαιρετίζει την πρωτοβουλία για την ανέγερση του μνημείου αλλά δεν μπόρεσε να παραβρεθεί γιατί την ίδια μέρα γινόταν και ο εορτασμός της Ημέρας των Ενόπλων Δυνάμεων.
Στο χαιρετισμό του ο αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης Σταμάτης Κακλαμάνης ανάμεσα στα άλλα είπε:
«Μαζευτήκαμε εδώ σήμερα για να κάνουμε τα αποκαλυπτήρια του μνημείου της Εθνικής μας Αντίστασης, για να τιμήσουμε τους ηρωικούς πεσόντες. και ακόμα, για να δείξουμε ότι εμείς οι Αντιστασιακοί δεν ξεχνάμε τα ιδανικά και τα οράματά μας τα οποία έμειναν ανεκπλήρωτα, ούτε τον όρκο που δώσαμε στα αδέλφια μας, τους συναγωνιστές μας, που έπεσαν στον αγώνα με την πεποίθηση ότι «οι απόγονοι στις συγκεντρώσεις τα ονόματά τους θα διαλαλούν».
Θέλουμε ακόμα να δείξουμε την πικρία μας προς την Πολιτεία (και θα ήταν δείγμα ελάχιστης τιμής προς τους ηρωικούς πεσόντες) που δεν έχει στήσει κάπου μια Στήλη, η οποία θα θυμίζει την ηρωική Εθνική Αντίσταση. Αυτή την Εθνική Αντίσταση που την αναγνώρισαν εχθροί και φίλοι σ΄ Ανατολή και Δύση. Να εκφράσουμε την πικρία μας προς την πολιτεία που ακόμα δεν έλαβε καμιά μέριμνα, ώστε η μεγάλη αυτή εποποιία να γραφτεί και να διδάσκεται στα Σχολεία, από το Δημοτικό μέχρι το Πανεπιστήμιο, για να μάθει η νεώτερη γενιά την ιστορία της νεώτερης Ελλάδας και να γαλουχείται με τα ιδανικά του αγώνα του λαού μας.
Εμείς, όσο βρισκόμαστε στη ζωή, θα αγωνιζόμαστε για τα ιδανικά που αγωνίστηκαν και έπεσαν οι 25 συγχωριανοί μας, μαζί με τους 700.000 σε όλη τη χώρα, πεσόντες…».
Και κλείνουμε το αφιέρωμα με ένα ποίημα του Εγκλουβησιάνου λαϊκού αγωνιστή και σπουδαίου αφανή ποιητή Βασίλη Κανέλλου.
Ε.Α.Μ.
Τι παράσταση, τι δράμα!
τι ανάποδο ένα πράμα!
Ο λαός να διατάζει,
την κατάσταση ν΄ αλλάζει
τη σαθρή, την απαισία,
την παράνομη εξουσία
και στη θέση τους να βάλει
το δικό του το κεφάλι!
Τους αντιλαϊκούς πατώντας νόμους,
να φωνάζει μεσ΄ στους δρόμους
στη μεγάλη πολιτεία:
Λευτεριά, Λαοκρατία…!!
Στη μυριόστομη κραυγή του
να ξεσπάει με την οργή του,
το ΕΑΜ, ΕΠΟΝ, ΕΛΑΣ
να χαλάει ο μαχαλάς,
του ουρανού ψηλά ο θόλος
κι ο παλιός ο κόσμος όλος.
Θεσσαλονίκη 1944
Πηγές: Εφημερίδα «Εγκλουβή» (Τρίμηνη έκδοση του Συνδέσμου των Απανταχού Εγκλουβησιάνων), Εφημερίδα «Ριζοσπάστης»
