Μια γραπτή αφήγηση για την Εξέγερση των Χωρικών της Αγίας Μαύρας στα 1819

Μια γραπτή ιστορική αφήγηση για την Εξέγερση των Χωρικών της Αγίας Μαύρας στα 1819 που έχει καταγραφεί σε εκκλησιαστικό βιβλίο της Εγκλαουβής.

10) 1819 Οκτωβρίου 13.

«Το Σεπτέμβριο μήνα (κενό) έκαμαν οι Σφακισάνοι ρεμπελιό εις την χώραν και εσκοτώθηκαν Εγγλέζοι και Ρωμαίοι. Εβάλανε φωτιά και έκαψαν του Σταύρου δύο εργαστήρια Κυριακή απόγευμα και τη Δευτέρα εσηκώθη ο Κολονέλος με το μιλιτάρι και εβγήκε στη Μεγάλη Βρύση, όπου ήταν πολλοί Λευκαδίτες και εστάθηκαν εις πόλεμον και τους επήραν ι ς χ ύ σ ι (ε ι ς χ ύ σ ι;) τους Λευκαδίους και τους έφεραν έως τις Σφακιώτες. Εσκοτώθηκαν αρκετοί Εγγλέζοι και τρεις Λευκαδίτες, ένας Καρσάνος, ένας τ ι ρ ά ξ ε κ α τ ο ν (;) Πλατυστομίτης. Ερχόμενοι εις την Επισκοπήν έκαμαν κονάκι. Εκεί ήρθε ο Γενεράλης και ετιμώρησε τους Λευκαδίτες και εφυλάκισε πολλούς. Εχάλασε σπίτια του Θωμά Χαλικιά, οπούταν η αρχή, εφυλάκωσε το(ν) παπά Στραβοσκιάδη, παπά Φίλιππο από Αλέξανδρο, ένα Καρσάνο έως την ώρα. Το τι θα κάμει δεν ηξέρω έως παρέκει και ένα Ασπρογέρακα.

Δήμος ιερέας Κακλαμάνης»

.

Ο κατάλογος με τα ονόματα των τεσσάρων απαγχονισθέντων

Σημ.: Ο Σταύρος για τον οποίο γίνεται λόγος είναι ο Νικόλαος – Διονύσιος Σταύρος, Δημογέροντας της Γεωργίας και της Παιδείας που είχε πάει να εισπράξει τη φορολογία στους Σφακιώτες, για την οποία έγινε και η εξέγερση των αγροτών της Λευκάδος. Ο παπά – Φίλιππος από τον Αλέξανδρο ήταν ο παπά – Κολυβάς ποτέ Δημητρίου, κι αυτός κι ο παπά Θεόκλητος Στραβοσκιάδης απαγχονίστηκαν. Το κείμενο είχε μία λέξη που δεν μπόρεσα να διαβάσω. Μολονότι ξέρομε ότι και οι Εγκλουβησιάνοι πήραν μέρος στην εξέγερση, ο ιερέας Δήμος Κακλαμάνης γράφοντας δίνει την εντύπωση πως η Εγκλουβή ήταν αμέτοχη και η εξέγερση ήταν των Σφακισάνων έργο.

(Πηγή: Πάνος Γ. Ροντογιάννης, «Από τα βιβλία των εκκλησιών της Εγκλουβής», Εφημερίδα «Εγκλουβή Λευκάδας», Αρ. Φύλλου 18, Ιούλης-Σεπτέμβρης 1985.)

Το απογυμνωμένο ακόμη Μνημείο στη θέση «Μπόζα»

Όπως γράφει στο σημείωμα του συγγραφέα ο Θεόδωρος Γεωργάκης στο πόνημά του «ΤΟ ΡΕΜΠΕΛΙΟ ΤΩΝ ΧΩΡΙΚΩΝ. ΑΓΙΑ ΜΑΥΡΑ ΣΤΑ 1819» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Όστρια» και αναμένεται να παρουσιαστεί όποτε οι συνθήκες του κορονοϊού το επιτρέψουν, «διαφαίνεται, εσχάτως, μία οψιγενής πρόθεση να επανεννοιολογηθεί ριζικά ο ομφαλός της ιστορικής εξέγερσης, ήτοι ο χαρακτήρας της αυτονομίας και του ακηδεμόνευτού της, που τελικά θα οδηγήσει στην απορρύθμιση της ιστορικής συλλογικής μνήμης και απομαγνητισμού της απ’ την καρδιά του ιστορικού γεγονότος της Εξέγερσης. Αυτή η οψιγενής, επαναλαμβάνομε, πρόθεση, μας οδηγεί στην άντληση ενός ερευνητικού οπλοστασίου, από μια γκάμα ικανοποιητικής βιβλιογραφίας, προκειμένου το αμάρτυρο, κατά την άποψή μας, αλλά με αλματικούς συλλογισμούς και υποθέσεις εγχείρημα, να αποβεί αναποτελεσματικό, στην κατεύθυνση να απαλειφθεί ό καθοριστικός και πρωταγωνιστικός όρος «ΧΩΡΙΚΩΝ» και μαζί του το σπερματικά κοινωνικό μήνυμα, που εκπέμπει, και η λείανσή του στον κολοβωμένο νεότιτλο «Η Εξέγερση των Λευκαδίων το 1819»…».

Και συνεχίζει: «Μια πιθανή προσπέλαση του ιστορικού γεγονότος της Εξέγερσης και η λείανσή του σ’ ένα α-κοινωνικό και ετεροκίνητο γεγονός, υπό τον κολοβωμένο ανωτέρω νεότιτλo «δεν καρποφορεί» στην κοινωνία, την ίδια στιγμή, μάλιστα, που, αυτό το ιστορικό γεγονός, κατ’ όγκον και ποιότητα έχει γίνει, δυο αιώνες τώρα, οργανικό κτήμα του Λευκαδίτικου λαού, και αποτελεί κυρίαρχο στοιχείο της βούλησής του, σαν μια αποκάλυψη υψηλής στάθμης ευαισθησίας, απέναντι σε μια ομάδα ρακένδυτων και εξαθλιωμένων χωρικών, που δεν ζήτησαν πάρεξ την ισότιμη και αρωγμάτιστη ανθολόγησή τους στο στερέωμα της ιδεολογικής εξουσίας της ιστορίας!

«Η Εξέγερση των Χωρικών της Αγίας Μαύρας στα 1819», συνάρθρωσε αντιστασιακά και κοινωνικοοικονομικά προτάγματα των αρχών του 19ου αιώνα. Όρισε την εκκίνηση ακολουθιών ριζικών κοινωνικών αλλαγών, ακόμη και αν μεσοπρόθεσμα φάνηκαν στο Επτανησιακό στερέωμα, (1848 και 1849 στην Κεφαλλονιά,) και αποτέλεσε την απαρχή της αντίστασης κατά της κρυπτοφασίζουσας αγγλικής δεσποτείας, αναδεικνύοντας την κεντρική εθνοτική της στόχευση, ενώ συγχρόνως οι στοχούμενες κοινωνικές ανασυνθέσεις αφορούσαν στο ντόπιο ιδιότυπο φεουδαρχικό σύστημα γαιοκτημόνων και εμπορογαιοκτημόνων τοκογλύφων, με τα προστύχια, τους τόκους υπερημέριας, τις συντεχνίες, τις κατασχέσεις, τους εναρμονισμένους ανταγωνισμούς, θα λέγαμε με σημερινούς οικονομικούς όρους… Θα ακολουθήσουν οι κοινωνικές εξεγέρσεις στο Σκουλικάδο και στον Υψόλιθο της Ζακύνθου, «Του Σταυρού» και της Σκάλας στην Κεφαλλονιά».»

ΣΧΕΤΙΚΟ:
Εγκαινιάστηκε η έκθεση αρχειακού υλικού για την εξέγερση των χωρικών το 1819