Την Κυριακή 6 Σεπτέμβρη η εκδήλωση της ΚΕ του ΚΚΕ για τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου στη Μακρόνησο

Θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας

Το μνημείο

Την Κυριακή, 6 Σεπτέμβρη, στις 7 μ.μ., η ΚΕ του ΚΚΕ διοργανώνει εκδήλωση στο κολαστήριο της Μακρονήσου για τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου.

Θα μιλήσει ο ΓΓ της ΚΕ, Δημήτρης Κουτσούμπας. Στη συνέχεια θα ακουστούν για πρώτη φορά στον μαρτυρικό αυτό τόπο τα έργα του αξέχαστου Θάνου Μικρούτσικου «Καντάτα για τη Μακρόνησο» σε ποίηση Γιάννη Ρίτσου και «Σπουδή σε ποιήματα του Βλαδίμηρου Μαγιακόβσκη».

Α΄ ΕΤΟ, κτίριο των αρτοκλιβάνων

Για το ΚΚΕ η τοποθέτηση του Μνημείου στη Μακρόνησο, στο «Νταχάου της Μεσογείου» όπως ονομάστηκε, είναι ένα χρέος, μια αυτονόητη απόδοση τιμής στα χιλιάδες μέλη του ΚΚΕ, στους χιλιάδες αγωνιστές που κράτησαν ψηλά τη σημαία της κοινωνικής απελευθέρωσης από τα δεσμά της ταξικής εκμετάλλευσης.

Είναι ο ύψιστος συμβολισμός του ηθικού τους μεγαλείου, της ανωτερότητας και του ηρωισμού που επέδειξαν, της ακλόνητης πίστης τους, που εμπνέουν μέχρι και σήμερα.

Το στρατόπεδο Β΄ ΕΤΟ

Ταυτόχρονα είναι μέρος ενός ακούραστου αγώνα για την προστασία και την αποκατάσταση των ιστορικών χώρων του νησιού.

Ένα καλαίσθητο φυλλάδιο, με πλούσιο πληροφοριακό υλικό και συγκλονιστικές μαρτυρίες αγωνιστών για το κολαστήριο της Μακρονήσου, θα μοιράζεται σε όσους συμμετάσχουν στην εκδήλωση για την αποκάλυψη του Μνημείου. Περιέχεται επίσης ένας χάρτης – γράφημα για τη σφαγή στο Α΄ Τάγμα Σκαπανέων, που έγινε στις 29 Φλεβάρη – 1 Μάρτη 1948.

Από τις εργασίες για την εγκατάσταση του Μνημείου

Το κολαστήριο

Η λειτουργία του Στρατοπέδου Συγκεντρώσεως Μακρονήσου άρχισε το Μάη του 1947, ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η ένοπλη πάλη του ΔΣΕ. Αρχικά στο νησί στέλνονταν οι «επικίνδυνοι» στρατιώτες, αυτοί που κρίνονταν «εθνικώς ύποπτοι». Δημιουργήθηκαν τρία Ειδικά Τάγματα Οπλιτών (Α΄ ΕΤΟ, Β΄ ΕΤΟ και Γ΄ ΕΤΟ).

Ένα φυλλάδιο με ιστορικά στοιχεία και συγκλονιστικές μαρτυρίες κυκλοφορεί με αφορμή την εκδήλωση

Στη συνέχεια εγκαταστάθηκαν εκεί και οι Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών (ΣΦΑ), όπου κρατούνταν οι υπόδικοι των στρατοδικείων και οι οποίες μετονομάστηκαν σε Δ΄ ΕΤΟ, το Ειδικό Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Ιδιωτών (ΕΣΑΙ), οι Φυλακές Ανηλίκων και το ΕΣΑΓ (Ειδικό Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Γυναικών), με 1.200 γυναίκες και παιδιά από το Τρίκερι, το Γενάρη του 1950. Το 1954 η Μακρόνησος έκλεισε και μέχρι το 1958 ο στρατός επιχείρησε συστηματικά να καταστρέψει τις εγκαταστάσεις, σε μια προσπάθεια να εξαφανίσει στοιχεία.

Ο στόχος της αστικής τάξης σαφής: Να τσακιστεί η πολιτική επιρροή του ΚΚΕ μέσα από την υπογραφή δηλώσεων αποκήρυξης του Κόμματος και της ιδεολογίας του, να καμφθούν το ηθικό και η ηρωική πάλη του λαϊκού κινήματος. Στο πλαίσιο αυτό, οι μηχανισμοί καταστολής τελειοποιήθηκαν. Η βία συστηματοποιήθηκε. Ξύλο, φάλαγγα, πολύωρη έκθεση στον ήλιο και το κρύο, ορθοστασία, κάψιμο με πυρωμένα σίδερα και τσιγάρα, ασταμάτητο κουβάλημα πέτρας. Παράλληλα, εφαρμόζονταν και ψυχολογικές μέθοδοι βασανισμού.

Σύντομο «οδοιπορικό» στην ιστορία και τα ματωμένα χώματα της Μακρονήσου

Σε video του 902.gr, μπορείτε να δείτε πλάνα και εικόνες από το Κολαστήριο της Μακρονήσου. Από το Β΄ Τάγμα, όπου οι εξόριστοι φαντάροι έχτισαν με καταναγκαστική εργασία μία ολόκληρη πολιτεία. Από το Γ’ Τάγμα, το επονομαζόμενο και «Γαλάζιο», όπου επιβλήθηκε καθεστώς διαρκούς σωματικής και ψυχολογικής βίας, ό,τι γεννούσε η κτηνώδης φαντασία των βασανιστών για να κάμψουν τους κρατούμενους. Από το Α΄ Τάγμα Σκαπανέων, το επονομαζόμενο και «Κόκκινο Τάγμα», όπου ενορχηστρώθηκε η μεγάλη σφαγή στις 28 Φλεβάρη και 1 Μάρτη 1948 με θύματα πάνω από 350 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες άοπλους φαντάρους που τους πυροβόλησαν εν ψυχρώ.

Από τις εργασίες για το μνημείο

Από τις Στρατιωτικές Φυλακές Αθηνών, που συχνά αποκαλούταν η «Μακρόνησος της Μακρονήσου». Από το Γ΄ Κέντρο Παρουσιάσεως Αξιωματικών (ΓΚΠΑ) Μακρονήσου, όπου μεταφέρθηκαν τον Σεπτέμβρη 1947 οι πρώτοι μόνιμοι και έφεδροι αξιωματικοί του Εθνικού Στρατού που είχαν συμμετάσχει στην Αντίσταση μέσα από τις γραμμές του ΕΛΑΣ. Από το Δ΄ Τάγμα, στο βορειότερο άκρο του νησιού, όπου το Νοέμβρη 1948 εξορίζονται οι πρώτοι πολιτικοί κρατούμενοι. Από το Ειδικό Στρατόπεδο Αναμορφώσεως Γυναικών (ΕΣΑΓ) όπου μεταφέρθηκαν εξόριστες από τη Χίο και το Τρίκερι, μαζί με τα ανήλικα τέκνα τους έως έξι χρονών…

Οι κρατούμενοι θα είναι «παρόντες»

Το Μνημείο φιλοτέχνησε ο γλύπτης και αναπληρωτής καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Μάρκος Γεωργιλάκης, ανταποκρινόμενος στον ανοιχτό πανελλήνιο καλλιτεχνικό διαγωνισμό που προκήρυξε η ΚΕ του ΚΚΕ για φιλοτέχνηση μνημείων σε Γυάρο και Μακρόνησο.

Το έναυσμα για τον καλλιτέχνη αποτέλεσε ο Μακρονησιώτης πατέρας του, που ήταν εξόριστος το 1947 στον 1ο Λόχο του Γ΄ ΕΤΟ, όπως αναγράφεται σε ένα κουτί που περιέχει κατασκευές που έφτιαχνε. Οι κατασκευές του ήταν κυρίως καραβάκια με λεπτεπίλεπτα – από ξύλο – πανιά, έτοιμα να ταξιδέψουν μακριά από το κολαστήριο της Μακρονήσου…

Η γλυπτική σύνθεση περιλαμβάνει πέντε ανθρώπινες μορφές – σκιές, κατασκευασμένες από ανοξείδωτο σίδερο, που ξεπροβάλλουν από τη γη της Μακρονήσου. Οι πέντε αυτές μορφές και ο χώρος έδρασής τους, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί, αποτελούν μια ενιαία σύνθεση. Είναι δε με τέτοιον τρόπο διαμορφωμένη ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να κινηθεί ανάμεσα σ΄ αυτές τις μορφές, να τις ακουμπήσει.

Για τον Μ. Γεωργιλάκη, οι πέντε αυτές μορφές, όπως ανέφερε και σε πρόσφατη συνέντευξή του στο «902.gr», θα μπορούσαν να αντιπροσωπεύουν και τα πέντε βασικά στρατόπεδα: Α΄ ΕΤΟ, Β΄ ΕΤΟ, Γ΄ ΕΤΟ, Γυναικών και Πολιτικών Εξορίστων.

Με τους στίχους του Γιάννη Ρίτσου και τις νότες του Θάνου Μικρούτσικου

Στο καλλιτεχνικό πρόγραμμα της εκδήλωσης τραγουδούν οι Ρίτα Αντωνοπούλου και Κώστας Θωμαΐδης. Η καλλιτεχνική επιμέλεια και διεύθυνση είναι του Θύμιου Παπαδόπουλου. Παίζουν οι μουσικοί: Δημήτρης Αγάθος (τρομπέτα), Γιώργος Κατσίκας (τύμπανα), Μίμης Ντούτσουλης (μπάσο), Θοδωρής Οικονόμου (πιάνο), Θύμιος Παπαδόπουλος (φλάουτο, κλαρινέτο, σαξόφωνο), Γιάννης Παπαζαχαριάκης (κιθάρα), Τζίμης Σταρίδας (τρομπόνι).

Από τη συναυλία για τα 100χρονα του Κόμματος στο Γαλάτσι, το Μάρτη του 2018

Τα ποιήματα αυτά τα έγραψε ο Γιάννης Ρίτσος το 1949 στο Δ΄ Τάγμα Πολιτικών Εξορίστων στη Μακρόνησο. Εκεί που συγκρούστηκαν δύο κόσμοι: Ο εφιάλτης και η φρίκη αυτού του βάρβαρου συστήματος με το ηρωικό μεγαλείο, την ηθική ανάταση των βασανισμένων, των κομμουνιστών.

Μέσα από αυτό το έργο, ο αναγνώστης, ο ακροατής μπορεί, όσο αυτό είναι δυνατόν, να κατανοήσει τις λέξεις: Στρατόπεδο Συγκεντρώσεως Μακρονήσου.

Ο Θ. Μικρούτσικος συνέλαβε τη διαχρονική αξία αυτών των ποιημάτων και την απέδωσε μουσικά. Ο δίσκος, που εκδόθηκε το 1976 και πρωτοπαρουσιάστηκε στο Σπόρτιγκ το 1978, σημαδεύτηκε από την ανεπανάληπτη ερμηνεία της Μαρίας Δημητριάδη. Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε ξανά στις συναυλίες που αφιέρωσε ο μεγάλος συνθέτης στα 100 χρόνια του ΚΚΕ το Μάρτη και τον Απρίλη του 2018.

Σημειώνεται ότι από τη «Σύγχρονη Εποχή» κυκλοφορεί συλλεκτική έκδοση, η οποία περιλαμβάνει νέα, αναθεωρημένη ηχογράφηση των δύο έργων, με τους Ρ. Αντωνοπούλου και Κ. Θωμαΐδη, και είναι αφιερωμένη στα 100 χρόνια ηρωικής ζωής και δράσης του ΚΚΕ.

(902.gr)