Ωρίμασαν τα αγραπίδια, ένα εύγευστο άλλοτε φρούτο…
Είναι η εποχή που ωριμάζουν τα αγραπίδια, ο καρπός της αγραπιδιάς, όπως αποκαλείται στα μέρη μας η άγρια αχλαδιά. Κανείς δεν τα θυμάται πια σήμερα αλλά σε άλλες εποχές αποτελούσαν ένα εύγευστο φρούτο, ιδίως όταν ο καρπός ήταν μεγαλούτσικος. Σε πολλές περιοχές της χώρας μας η αγραπιδιά απαντάται με το κοινό όνομα γκορτσιά. Η επιστημονική της ονομασία είναι απιδέα η αμυγδαλόμορφος (Pyrus amygdaliformis ή Pyrus spinosa). Είναι είδος του γένους των αχλαδιών της τάξης των ροδoειδών.
Όπως αναφέρει στην μεταπτυχιακή της διατριβή η Στυλιανή Αλεξανδρή (Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2016) ο καρπός του είδους Pyrus spinosa είναι γνωστός από την αρχαιότητα σε πολλά μέρη της ελληνικής υπαίθρου ως εδώδιμος, σήμερα όμως έχει ξεχαστεί από το ευρύ κοινό και είναι σχεδόν άγνωστος. Συλλέγονταν και καταναλώνονταν ως φρέσκο φρούτο όταν ήταν ώριμος.
Σε πολλά μέρη της Ελλάδας αποξηραίνονταν με φυσικό τρόπο στον ήλιο μετά τη συλλογή του και καταναλώνονταν την χειμερινή περίοδο, καθώς είναι πολύ εύγευστος λόγω των πολλών σακχάρων που περιέχει και αρωματικός. Καθώς τα τελευταία χρόνια υπάρχει ενδιαφέρον για τα τοπικά ελληνικά προϊόντα και τη χρήση τους, υπάρχουν προσπάθειες, σήμερα, για την παρασκευή διάφορων προϊόντων από τους καρπούς, όπως για παράδειγμα πετιμέζι, γλυκά του κουταλιού και λικέρ.
Φαρμακευτική χρήση: Από εκχυλίσματα των ιστών των φύλλων του P. spinosa απομονώθηκε η ουσία αρβουτίνη, η οποία είναι γνωστή κυρίως για: α) για τις αντιβακτηριδιακές της ιδιότητες και β) για την ιδιότητά της να καταστέλλει τη βιοσύνθεση της μελανίνης και γι’ αυτό έχει ευρεία χρήση στην κοσμετολογία Εκχυλίσματα του φλοιού του P. spinosa βρέθηκε ότι αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων.
Χρήση του ξύλου: Το ξύλο της είναι κατάλληλο για κατασκευή επίπλων, ξυλόγλυπτων αντικειμένων και μουσικών οργάνων. Η επεξεργασία του ξύλου με άλατα του σιδήρου, του προσδίδει μαύρο χρωματισμό, χαρακτηριστικό του ξύλου του εβένου κι έτσι διατίθεται στην αγορά ως απομίμηση του ξύλου αυτού. Τα εκχυλίσματα του φλοιού χρησιμοποιούνται ως χρωστικές.
Κέντρωμα αγραπιδιάς στο δάσος των Σκάρων
Χρήση ως υποκειμένου για εμβολιασμό: Iδιαίτερα σε χώρες της Μεσογείου, όπως και η Ελλάδα, σε ποικιλίες αχλαδιάς, κυδωνιάς, μηλιάς, λωτού και μουσμουλιάς.
Mελισσοκομικό φυτό: Λόγω της πρώιμης άνθησης την άνοιξη αποτελεί πολύτιμο συνδετικό κρίκο μεταξύ της ανθοφορίας της αμυγδαλιάς και των υπόλοιπων φυτών και γι’ αυτό αποτελεί σημαντικό μελισσοκομικό φυτό. Δίνει άφθονη ποσότητα σε νέκταρ και γύρη.
Καλλωπιστικό φυτό: Χρήση του ως καλλωπιστικό λόγω της πλούσιας και όμορφης ανθοφορίας του καθώς και της ποικιλομορφίας των φθινοπωρινών χρωματισμών του. Στην Ελλάδα η γκορτσιά διατίθεται από φυτώρια ως καλλωπιστικό φυτό.
Πηγές:
– Στυλιανή Αλεξανδρή, «Κλωνοποίηση του δασικού είδους Pyrus spinosa Forssk. με εδώδιμους καρπούς», Μεταπτυχιακή διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 2016.
– Βικιπαίδεια, λήμμα: Γκορτσιά
