Πάει, χάλασε η φύση…
«Πάει, χάλασε η φύση… Έχει μολυνθεί…», είναι αυτό που συχνά ακούει κανείς από τους παλιούς ξωμάχους του τόπου μας που έχουν απομείνει, όταν τους ρωτήσεις για διάφορα πράγματα σχετικά με τα οπωροφόρα δέντρα. Πέρα από το γεγονός ότι δεν καλλιεργείται πια ο τόπος όπως γινόταν παλιότερα.
Πάρτε σαν παράδειγμα τις κυδωνιές. Βλέπεις τα κυδώνια να μεγαλώνουν και να σαπίζουν στη συνέχεια πάνω στα δέντρα και να πέφτουν. Θυμόμαστε παλιά που κρεμασμένα στα ματέρια της στέγης κρατούσαν όλο το χειμώνα. Στο χωριό μου, τα Κολυβάτα Λευκάδας, οι περισσότερες κυδωνιές ήταν δίπλα από το πατρικό μου σπίτι. Χαιρόσουν να τις βλέπεις! Ήταν οι κυδωνιές του γείτονα, του μπάρμπα Βλάμπιου. Τα τρώγαμε ωμά, αφού πρώτα τα χτυπούσαμε πάνω σε μια πέτρα να μαλακώσουν. Προσωπικά τα κυδώνια μάς άρεσαν ψητά στο φούρνο, ολόκληρα. Αφού ροδοκοκκινίσουν τρώγονται με ζάχαρη και κανέλα, με το κουτάλι. Το κάνουμε ακόμη και σήμερα. Μια άλλη ποικιλία με μικρότερο σε μέγεθος καρπό ήταν αυτά που λέγαμε μηλοκύδωνα.
Για την αρρώστια, που δεν φαίνεται να υπήρχε παλιότερα, φταίει η ονομαζόμενη καρπόκαψα, σύμφωνα με σχετική ανάρτηση του Κώστα Λιονουδάκη στο σάιτ bostanistas.gr. Η καρπόκαψα είναι ένα γκριζοκαφέ πεταλουδάκι, μήκους ενός εκατοστού, και αποτελεί σοβαρό εχθρό της κυδωνιάς, της μηλιάς, της αχλαδιάς, της καρυδιάς και της βερυκοκιάς καθώς προκαλεί σημαντικές ζημιές στους οπορώνες.
Διαχειμάζει με την μορφή αναπτυγμένης κάμπιας σε σχισμές του φλοιού των κλάδων ή του κορμού των δέντρων. Κατά τον Απρίλη οι κάμπιες γίνονται πεταλουδάκια και αφήνουν τα αυγά τους στα φύλλα, στους μικρούς νεαρούς βλαστούς ή στους μικρούς καρπούς της κυδωνιάς. Η κάμπια μόλις ξεμυτίσει από το αυγό προχωράει και μπαίνει στον νεαρό καρπό, κατευθύνεται προς το κέντρο του, όπου τρώει τους τρυφερούς σπόρους και τη σάρκα του κυδωνιού. Για να μεγαλώσει η προνύμφη δεν της φτάνει ένας μικρός καρπός και γι’ αυτό προσβάλλει και δεύτερο καρπό. Οι προσβεβλημένοι καρποί σκουληκιάζουν και πέφτουν πρόωρα ή υποβαθμίζονται ποιοτικά και είναι ακατάλληλοι για φάγωμα ή για εμπορία.
Για τη βιολογική καταπολέμηση της καρπόκαψας, θα πρέπει ν γίνονται τα εξής: Χρησιμοποιούμε φερομονικές παγίδες (προσελκύουν τα αρσενικά) για την παρατήρηση των πτήσεων του εντόμου κατά την περίοδο του Απριλίου. Όταν δούμε πάνω από 5 πεταλουδάκια στην παγίδα, γύρω στον Μάϊο, πραγματοποιούμε 2-3 ψεκασμούς με βιολογικό σκεύασμα βάκιλου Θουρηγγίας ανά 15 μέρες. Ο βάκιλος Θουρηγγίας είναι βιολογικό σκεύασμα για κάμπιες, ακίνδυνο για τους ανθρώπους αλλά και για τα ωφέλιμα έντομα του κήπου. Φερομονικές παγίδες και βάκιλο Θουρηγγίας διατίθενται σε γεωπονικά καταστήματα.
Σύμφωνα με την Βικιπαίδεια η κυδωνιά (επιστ. Κυδωνέα η προμήκης, Cydonia oblonga συνώνυμα Cydonia vulgaris Pers. και Pyrus cydonia L.) είναι οπωροφόρο δέντρο της οικογένειας των Ροδοειδών. Η καταγωγή της, είναι από την περιοχή του Καυκάσου ή το Ιράν και ο καρπός της είναι το κυδώνι. Ως καλλιεργούμενο φυτό προτιμά τα πηλοαμμώδη εδάφη, όπως επίσης και τα υγρά, αρκεί να στραγγίζονται καλά. Ζει μέχρι και 50 χρόνια. Είναι δέντρο γνωστό από τα αρχαιότατα χρόνια, όταν και ήταν αφιερωμένο στην Αφροδίτη. Για το λόγο αυτό ονομάζεται και «Μήλο της Αφροδίτης».
Οι κυριότερες ποικιλίες που καλλιεργούνται στον ελληνικό χώρο είναι τα μηλοκύδωνα ή ψωμοκύδωνα, η πορτογαλική (Del Portogallo) και η μαμούθ, με πολύ μεγάλο καρπό, που χρησιμοποιείται στη ζαχαροπλαστική και ως επιτραπέζιο.
Χρησιμοποιείται για την παρασκευή μαρμελάδας, κυδωνόπαστας και κομπόστας (από τον καρπό της), ενώ το ξύλο της είναι ανθεκτικό και δεν σαπίζει. Ως αποτέλεσμα, το ξύλο της κυδωνιάς χρησιμοποιείται στην τορνευτική και στη λεπτοξυλουργική. Από τα φύλλα του δέντρου παρασκευάζεται αφέψημα, το οποίο έχει μαλακτικές και αποχρεμπτικές ιδιότητες.
