«Η ΑΝΑΤΟΛΗ» μυθιστόρημα της Βικτόρια Χίσλοπ
Της Κατερίνας Λιβιτσάνου-Ντάνου
Τα τελευταία γεγονότα σχετικά με την Αμμόχωστο (προσπάθεια του Ερντογάν για άνοιγμα των Βαρωσίων), καθώς και η επανάληψη της τηλεοπτικής σειράς «ΤΟ ΝΗΣΙ» από το Μega, μου θύμισαν πως στη βιβλιοθήκη μου περίμενε αδιάβαστο το βιβλίο της Χίσλοπ «Η Ανατολή», που είχα αγοράσει το Φθινόπωρο του 2014, τότε που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα από τις εκδόσεις «διόπτρα», σε μετάφραση από τα Αγγλικά της Αναστασίας Καλλιοντζή.
Η βραβευμένη Βρετανή συγγραφέας Βικτόρια Χίσλοπ έγινε γνωστή το 2005 με το μυθιστόρημά της «Το νησί», εμπνευσμένο από μια επίσκεψή της στη Σπιναλόγκα, την εγκαταλειμμένη αποικία των λεπρών. Το βιβλίο μεταφέρθηκε σε τηλεοπτική σειρά 26 επεισοδίων για την ελληνική τηλεόραση, συντρίβοντας κάθε ρεκόρ τηλεθέασης! Ακολούθησαν: Ο γυρισμός, το Νήμα, Ο τελευταίος χορός και η Ανατολή.
Ως προς την «Ανατολή», πρόκειται για ένα κοινωνικό μυθιστόρημα 467 σελίδων, με πολιτικά και ιστορικά στοιχεία, που αφήνει μια πίκρα για την τραγική μοίρα κάποιων ανθρώπων, κυρίως όμως για την πανέμορφη και ιστορική πόλη της Αμμοχώστου, που κάποιοι φρόντισαν να γίνει η πόλη φάντασμα, η μόνη ακατοίκητη και κακοποιημένη πόλη σήμερα!
Διαβάζοντας το βιβλίο και βλέποντας την τραγική μοίρα της πρωταγωνίστριας Αφροδίτης, που έπεσε θύμα στην αγκαλιά του εραστή της Μάρκου και του άπληστου χαρακτήρα του συζύγου της Σάββα, που βιάστηκε από στρατιώτες και απέβαλε το παιδί που κυοφορούσε, το μυαλό μου πήγε σε έναν πίνακα ζωγραφικής. Ένας αξιόλογος Λευκαδίτης ζωγράφος, ο Θεμιστοκλής Καρφάκης έφτιαξε την Κύπρο ως μια αλυσοδεμένη και κακοποιημένη νέα γυναίκα και ομολογώ πως ένα τέτοιο συμβολισμό διέκρινα κι εδώ (Αφροδίτη – Αμμόχωστος), χωρίς φυσικά να γνωρίζω τις σκέψεις της κυρίας Χίσλοπ.
Η ιστορία αρχίζει τον Αύγουστο του 1972, τότε που η Αμμόχωστος λουζόταν στο φως και την ηρεμία «η Αμμόχωστος ήταν χρυσαφένια. Η ακρογιαλιά, τα κορμιά αυτών που λιάζονταν και οι ζωές των ανθρώπων που ζούσαν εδώ, όλα ήταν λουσμένα στη ζεστασιά και την καλοτυχία… εδώ έπαιρνες μια γεύση από Παράδεισο».
Πρωταγωνιστές της ιστορίας το ζεύγος Παπακώστα, ο Σάββας και η Αφροδίτη, ιδιοκτήτες ενός πολυτελούς ξενοδοχείου, της Ανατολής (από κει και ο τίτλος του μυθιστορήματος, μια και το ξενοδοχείο αυτό αποτελεί το βασικό χώρο εξέλιξης των γεγονότων). Εγκαινιάζουν το ξενοδοχείο και δέχονται τουρίστες από όλα τα μέρη του κόσμου, ενώ συνυπάρχουν και συνεργάζονται αρμονικά γι’ αυτούς Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι.
Συμπαραστάτες τους οι γονείς της Αφροδίτης, Τρύφωνας και Άρτεμη Μαρκίδη, ώσπου ο ξαφνικός θάνατος του πατέρα βυθίζει στο πένθος τις δύο γυναίκες, η Άρτεμη φεύγει για Λονδίνο, αλλά η Αφροδίτη τον κληρονομεί, γίνονται πλουσιότεροι και αποφασίζουν να χτίσουν ένα δεύτερο υπερπολυτελές αυτή τη φορά ξενοδοχείο, την «ακτή του Παραδείσου».
Γι αυτούς δουλεύουν και δύο οικογένειες, που ζουν στην ίδια γειτονιά, έχοντας μετακομίσει από τα περίχωρα, για λόγους ασφάλειας. Είναι οι Γεωργίου (Ειρήνη – Βασίλης, Χρήστος, Μάρκος, Μαρία – Πανίκος και τα παιδιά Βασιλάκης και το νεογέννητο κοριτσάκι) και οι Οζκάν (Εμινέ – Χαλίτ, Αλή, Χουσεΐν, Μεχμέτ).
Ο Δημήτρης, η Σαββίνα, ο Κώστας Φράγκος, οι στρατιώτες, ο ρολογάς, η κυρία Λοΐζου και άλλοι έχουν επίσης το δικό τους ρόλο στη ζωή των πρωταγωνιστών. Ένας δυνατός έρωτας γεννιέται μεταξύ Μάρκου και Αφροδίτης, που βλέπονται κρυφά στην Ανατολή, όταν ο Σάββας λείπει για δουλειές. Εκείνη αγαπά παράφορα το Μάρκο και δε βλέπει την ώρα να τον συναντήσει, εκείνος όμως;
Κι ενώ όλα πηγαίνουν καλά, ένα πραξικόπημα βυθίζει την Κύπρο στο χάος. Η Τουρκία εισβάλλει στο νησί και η Αμμόχωστος βομβαρδίζεται. Οι τουρίστες φεύγουν, οι εργασίες στην «ακτή του Παραδείσου» σταματούν, όλα γκρεμίζονται, σαράντα χιλιάδες κάτοικοι εγκαταλείπουν όπως όπως την πόλη, παίρνοντας μαζί τους κάποια πολύτιμα αντικείμενα, για να γλιτώσουν από τους στρατιώτες που προελαύνουν.
Ο Σάββας και η Αφροδίτη πηγαίνουν στη Λευκωσία, στο σπίτι των γονιών της, ενώ εκείνη διαπιστώνει πως κυοφορεί το παιδί του Μάρκου. Στην Αμμόχωστο παραμένουν οι δύο οικογένειες των Γεωργίου και Οζκάν, που μετακινούνται από τα σπίτια τους στην Ανατολή, μια και ο Μάρκος κρατάει όλα τα κλειδιά του ξενοδοχείου. Από κει παρακολουθούν την κίνηση στην πόλη, ο Μάρκος βγαίνει κάθε βράδυ και ο Χουσεΐν μια νύχτα τον ακολουθεί. Κάποτε που ο Σάββας λείπει στα νότια του νησιού για δουλειές, η Αφροδίτη πληρώνει ακριβά, για να πάει στην Ανατολή, πιστεύοντας πως εκεί θα συναντήσει το Μάρκο. Έξω από το ξενοδοχείο βιάζεται από στρατιώτες, ενώ βλέπει το Μάρκο απέναντι να μένει άπραγος. Απελπισμένη και κακοποιημένη επιστρέφει στη Λευκωσία, αποβάλλει το μωρό και αποφασίζει αργότερα να χωρίσει το Σάββα και να μεταβεί στο Λονδίνο στη μητέρα της, μένοντας εκεί ως το θάνατό της. Στο μεταξύ ο Μάρκος που εμπορεύεται όπλα και χρυσαφικά σκοτώνεται από τον Χουσεΐν, γίνεται η ταφή του και οι δύο οικογένειες μετακομίζουν Λονδίνο και συνεχίζουν τη ζωή τους!
Ένα βιβλίο για την Αμμόχωστο, με εμπλουτισμένη ρέουσα γλώσσα, με ιστορικά στοιχεία, θαυμάσιες περιγραφές και αφηγήσεις, με έντονους χαρακτήρες, που μου δημιούργησε πολλά και έντονα συναισθήματα! Δε θα σχολιάσω τις πληροφορίες για την ΕΟΚΑ Β΄, τον Μακάριο και το πραξικόπημα, ούτε ποιος από τις δύο οικογένειες ήταν ο πιο τίμιος και ποιος ο πιο κακός, άλλωστε μιλάμε για μυθιστόρημα.
Θα σταθώ όμως ως γυναίκα στην τραγική μοίρα της Αφροδίτης και στην καταστροφή της Αμμοχώστου. Το μήνυμα που περνάει η Χίσλοπ μέσα από τις συμπεριφορές του Μάρκου με συγκλόνισε! Πόσοι άραγε άνθρωποι στον πλανήτη εκμεταλλεύονται συνανθρώπους τους, για να μεγαλουργήσουν; Και γιατί δεν αποδίδεται σε αυτά τα άτομα η τιμωρία που τους αξίζει, αλλά συνεχίζουν να παρανομούν; Και πώς μπορεί ένας που βλέπει να βιάζεται συνάνθρωπός του να αδιαφορεί, μόνο και μόνο για να αυξήσει τα κέρδη του; Και σε τι φταίνε οι λαοί να υποφέρουν από τους κατακτητές και να μην μπορούν να συνεχίσουν ειρηνικά τη ζωή και τον πολιτισμό τους; Γιατί τελικά, αυτό που φέρνει ευτυχία στον άνθρωπο δεν είναι το χρήμα και τα πλούτη, αλλά στιγμές απλές της καθημερινότητας, χτισμένες με αγάπη και καλοσύνη…
