Γυμναστικές επιδείξεις του Δημοτικού Σχολείου Αλεξάνδρου το καλοκαίρι του 1962

Η φωτογραφία έχει ληφθεί το καλοκαίρι του 1962 μπροστά στο μαγαζί του Ποσειδώνα Σούνδια (Γκάγκαλου) στην πλατεία του Αλεξάνδρου Λευκάδας και δη στο μαχαλά Μαυρογιαννάτα, που ήταν και ο μεγαλύτερος της κοινότητας Αλεξάνδρου. Στην πίσω όψη της γράφει «Γυμναστικές επιδείξεις – 1962».

Στην ευρύχωρη αυτή πλατεία γινόταν παραδοσιακά οι επιδείξεις το τέλος κάθε σχολικής χρονιάς που συνοδεύονταν με απαγγελίες ποιημάτων από τους μαθητές του Δημοτικού Σχολείου Αλεξάνδρου και την επίσημη απονομή των ενδεικτικών και των απολυτηρίων για τους μαθητές της ΣΤ΄ τάξης – διακρίνονται κάποιοι μαθητές να τα κρατούν στα χέρια τους.

Το τραπεζάκι μπροστά στη φωτογραφία είναι επίσημα στολισμένο με ένα τραπεζομάντηλο με κρόσια και ένα ανθοδοχείο με λίγα λουλούδια. Πίσω του κάθονται, από αριστερά κατά σειρά, ο τότε δάσκαλος του μονοθέσιου δημοτικού σχολείου Αλεξάνδρου Θεόδωρος Μαραγκός, ο εφημέριος της ενορίας του Αλεξάνδρου π. Σπύρος Γεωργάκης και ο τότε Γραμματέας της Κοινότητας Αλεξάνδρου Σπύρος Δουβίτσας, που εκπροσωπούσε την κοινότητα, με τους δύο τελευταίους να κρατούν στην αγκαλιά τους τα παιδιά του παπά-Σπύρου Θωμά και Γιάννη αντίστοιχα.

Εντύπωση προκαλεί η απουσία εκπροσώπου της Χωροφυλακής από το τραπέζι των επισήμων, καθώς λειτουργούσε εκείνη την εποχή υποσταθμός της Χωροφυλακής στο χωριό, αλλά και του τότε προέδρου της κοινότητας Αλεξάνδρου, Ξενοφώντα Βρεττού, ο οποίος είχε εκλεγεί με την στήριξη της ΕΔΑ στις αυτοδιοικητικές εκλογές του 1959 και ήταν συνάμα ο πρώτος και τελευταίος Κολυβιάτης (από το μαχαλά Κολυβάτα Αλεξάνδρου) που διατέλεσε πρόεδρος της κοινότητας μετά τον πόλεμο του ’40 και πριν την «καποδιστριακή» μεταρρύθμιση του 1997.

Αντί εκπροσώπου της Χωροφυλακής διακρίνεται στο βάθος της φωτογραφίας ο Κερκυραίος χωροφύλακας Σπύρος Λυκούδης που υπηρετούσε στον Υποσταθμό Χωροφυλακής Αλεξάνδρου, ο οποίος χαρακτηρίζεται σήμερα από κατοίκους που τον θυμούνται ως καλοκάγαθος, σε αντίθεση με κάποιους άλλους συναδέλφους του, ενώ ένας ακόμη ένστολος χωροφύλακας που δεν διακρίνεται καθαρά το πρόσωπό του κάθεται στο πέτρινο πεζούλι του μαγαζιού.

Το όλο σκηνικό της αναμνηστικής φωτογραφίας, κρίνοντας από αντίστοιχες φωτογραφίες από την ελληνική επαρχία της εποχής εκείνης, φαίνεται να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο εθιμοτυπικό για τις εκδηλώσεις αυτού του είδους που ίσως να ήταν και επιβαλλόμενο: στολισμένο τραπέζι στο κέντρο, πίσω του καθισμένοι οι εκπρόσωποι των αρχών του τόπου, μαθητές και μαθήτριες στα δεξιά και αριστερά και στο βάθος οι κάτοικοι.

Με τη διαφορά, ίσως, ότι από το εν λόγω πλάνο απουσιάζει από τη θέση των επισήμων ο εκπρόσωπος των ΤΕΑ, ομάδα των οποίων υπήρχε στο χωριό (Τάγματα Εθνοφυλακής Αμύνης). Αποστολή των ΤΕΑ ήταν, μεταξύ άλλων «η εσωτερική ασφάλεια της χώρας, ήτοι η μη αναμόλυνσις της Ελλάδος από του κομμουνιστοσυμμορισμού, η αντιμετώπισις εχθρικών αεραγημάτων και η εξασφάλισις της ησυχίας των κατοίκων της υπαίθρου από κακοποιά, εγκληματικά και αναρχικά στοιχεία εν στενή συνεργασία μετά της Χωροφυλακής τόσον εν ειρήνη όσον και εν πολέμω».

Εντύπωση επίσης προκαλεί ο μικρός αριθμός των μαθητών που εικονίζονται στη φωτογραφία, όταν ανατρέχοντας στη δική μου πρώτη μαθητική ηλικία, λίγα μόλις χρόνια αργότερα, το 1966, το ίδιο δημοτικό σχολείο, που ήταν και τότε μονοθέσιο, είχε κοντά στους 60 μαθητές και μαθήτριες. Αυτό βέβαια εξηγείται από το γεγονός ότι ο φωτογράφος έκανε κοντινή λήψη. Επιβεβαιώνεται επίσης από την ύπαρξη και άλλης φωτογραφίας από την ίδια εκδήλωση με περισσότερα παιδιά δεξιά και αριστερά.

Η τεχνική λήψης της φωτογραφίας παραπέμπει σε φωτογράφο με εμπειρία και στην περίπτωση αυτή δεν θα μπορούσε να είναι άλλος από τον Σπύρο Μανωλίτση (Δία) τον κατ΄ εξοχή φωτογράφο της ευρύτερης περιοχής του Αλεξάνδρου που ασκούσε μεταξύ άλλων και το επάγγελμα αυτό, χωρίς όμως να αποδεικνύεται από πουθενά αλλού η εικασία.

Όπως έχουμε γράψει και άλλες φορές όσο πιο παλιά είναι μια φωτογραφία τόσο δυσκολότερη είναι και η αναγνώριση των εικονιζόμενων προσώπων. Κι ότι σ΄ αυτές τις περιπτώσεις απαιτείται συλλογική προσπάθεια ή ακόμη καλύτερα μπορεί να βοηθήσει ο κάτοχος της πρωτότυπης φωτογραφίας ο οποίος μπορεί ενδεχόμενα να πει περισσότερα για την ιστορία της. Όμως κι αυτό δεν είναι πάντα σίγουρο αφού με τον καιρό εξασθενίζουν οι μνήμες. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν την δείξαμε χθες σε κάποιον, που όπως βλέπουμε τώρα φαίνεται καθαρά το πρόσωπό του στην φωτογραφία, ούτε τον εαυτό του δεν αναγνώρισε – και που να τον αναγνωρίσει δηλαδή όταν την τραβούσε μισό μέτρο μακρυά από τα μάτια του για να την δει καλύτερα.

Αυτή τη φορά όμως δεν χρειάστηκε να ακολουθήσουμε το δρόμο αυτό αφού ο Δημήτρης Μανωλίτσης (Κασάνδρης), κάτοχος της δεύτερης φωτογραφίας με το πιο μακρινό πλάνο που προαναφέραμε, κατόρθωσε μετά από επίμονη προσπάθεια χρόνων να βρει όλα -πλην ενός- τα ονόματα των ατόμων που απεικονίζονται. Τον ευχαριστούμε και δημόσια γι΄ αυτό αλλά και για το προβάδισμα που ευγενικά μας παραχώρησε.

Στη φωτογραφία εικονίζονται (κάντε κλικ πάνω στη φωτογραφία για μεγέθυνση για να δείτε τους αντίστοιχους αριθμούς):

1. Ασπασία Μανωλίτση, 2. Μαρία Παναγιωτάκου, 3. Χριστίνα Βλάχου, 4. Φίλιππος Μανωλίτσης, 5. Σταυρούλα Βρεττού, 6. Χρηστος Μανωλίτσης (Μπακόγιαννος), 7. Καίτη Μανωλίτση (Πατσούλια), 8. Μαρία Κολυβά (Μπερδεμπέ), 9. άγνωστος, 10. Κατερίνα Σούνδια, 11. Θεόδωρος Μαραγκός (Δάσκαλος), 12. Αγγέλω Μανωλίτση (Καψάλη), 13. Ειρήνη Κολυβά (Κάπα), 14. Παπα-Σπύρος Γεωργάκης, 15. Θωμάς Γεωργάκης, 16. Χαρά Σέρβου, 17. Δημήτριος Μανωλίτσης (Μούσας), 18. Πανταζής Κολυβάς (Τσιρογιάννης), 19. Παναγιώτης Σέρβος, 20. Σπύρος Δουβίτσας (Γραμματέας), 21. Γιάννης Γεωργάκης, 22. Ζώης Μανωλίτσης, 23. Γιάννης Σούνδιας. 24. Κίμος Μανωλίτσης (Πατσούλιας), 25. Παναγιώτης Μανωλίτσης (Τζαβούλιας), 26. Γιάννης Κολυβάς (Τσιρογιάννης), 27. Χριστόδουλος Σούνδιας, 28. Θεολόγος Δουβίτσας, 29. Θοδωράκης Σούνδιας, 30. Ηλίας Βρεττός, 31. Σπύρος Λυκούδης (χωροφύλακας), 32. Γιώργος Μανωλίτσης (Κοτοπούλης), 33. Κώστας Κακλαμάνης (Ρίπας), 34. Μιχάλης Σούνδιας, 35. Κωστας Κολυβάς (Κάπας), 36. Ζώης Γράψας, 37. Φίλιππος Κόκλας, 38. Γεωργάκης Κόκλας. Επίσης το παιδάκι χωρίς αριθμό στη φωτογραφία, μεταξύ των αριθμών 24 (Κίμος Μανωλίτσης) και 26 (Γιάννης Κολυβάς), είναι ο Σπύρος Βλάχος (Μπαρδάκας).