Ο χάρτης της Λευκάδας του Ιωσήφ Πάρτς και ο Αλέξανδρος

Ο χάρτης της Λευκάδας είναι από το βιβλίο του Γερμανού γεωγράφου Ιωσήφ Παρτς (Joseph Partsch) με τίτλο «Die Insel Leukas: eine geographische Monographie» (Το νησί της Λευκάδας: Γεωγραφική μονογραφία) που εκδόθηκε το 1889 από τις εκδόσεις Gotha στη σειρά «Petermanns Geographische Mitteilungen., Ergänzungsheft, No. 95». Βασίζεται, όπως ο συγγραφέας γράφει, σε αγγλικούς ναυτικούς χάρτες και δικές του παρατηρήσεις κατά την επίσκεψή του το 1888 στη Λευκάδα.

Στη μονογραφία που της ρίξαμε μια γρήγορη ματιά, ο Παρτς κατά την παραμονή του στη Λευκάδα, επισκέφτηκε, μεταξύ άλλων, τα εξής μέρη που σχετίζονται με την Κοινότητα Αλεξάνδρου: Στις 5 Ιουλίου του 1888 το μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου Σκάρων, το δάσος των Σκάρων, τα Κολυβάτα και τα Κοκλάτα και εφτά μέρες αργότερα, στις 12 Ιουλίου, ξανά τα Κολυβάτα και το μοναστήρι των Αγίων Πατέρων.

Το ημερολόγιο από την επίσκεψη του Παρτς το 1888 στη Λευκάδα

Κατά τις επισκέψεις του στα διάφορα χωριά και μέρη της Λευκάδας και του Μεγανησίου είχε μαζί του τις συστατικές επιστολές του κ. Σέρβου, δικηγόρου και πρώην βουλευτή, του κ. Κοτζάκη, προέδρου του Πρωτοδικείου, του τότε Δημάρχου της πόλης της Λευκάδας γιατρού Αλβανίτη καθώς και του υπολοχαγού Μανωλίτση («des Leutnants Herr Manolitzis»). Τυγχάνει σε όλα τα μέρη του νησιού της ευγενικής φιλοξενίας των «πιο σεβαστών και ενημερωμένων προσώπων», ώστε να κατορθώσει σε σύντομο χρονικό διάστημα να φέρει σε πέρας την αποστολή του. Ιδιαίτερη μνεία κάνει στη λευκαδίτικη φιλοξενία, γράφοντας ότι «δύσκολα βρίσκει κανείς κάτι ανάλογο σε όλη τη φιλόξενη Ελλάδα».

Ο υπολοχαγός την εποχή εκείνη Πάνος Μανωλίτσης

Ο προαναφερόμενος από τον Παρτς στρατιωτικός Μανωλίτσης ήταν μάλλον ο απόστρατος Συνταγματάρχης και τ. βουλευτής Λευκάδας Πάνος Μανωλίτσης ο οποίος γεννήθηκε στις 22 Μαρτίου 1854 στον Αλέξανδρο Λευκάδας. Πατέρας του ήταν ο Σπύρος Μανωλίτσης του Πάνου και μητέρα του η Μαρία Βουκελάτου του Νίκου απ’ το χωριό Δαμιλιάνοι (παλιά ονομασία των οικισμών Ρουπακιάς, Μανάσι, Αγ. Βασίλης κ.λ.π.).

Κατατάχτηκε σε ηλικία 18-20 ετών στο στρατό ξηράς ως εθελοντής και το 1883, έχοντας το βαθμό του Μόνιμου Λοχία εισέρχεται κατόπιν εισαγωγικών εξετάσεων στο “σχολείο των Υπαξιωματικών” (θεωρούνταν τότε ισότιμο της Στρατιωτικής Σχολής Ευελπίδων). Μετά τριετή φοίτηση, το 1886, ονομάζεται Ανθυπολοχαγός Πεζικού και τοποθετείται στο 4ο Σύνταγμα Πεζικού που έδρευε στο Βόλο.

Το 1888, όπως ο Παρτς αναφέρει, αν πρόκειται πράγματι για τον ίδιο και όχι για συνωνυμία, έφερε το βαθμό του Υπολοχαγού. Εκλέχτηκε Βουλευτής Λευκάδας με το κόμμα των Φιλελευθέρων του Ελευθερίου Βενιζέλου στις εκλογές της 28η Νοεμβρίου 1910. Αποστρατεύτηκε στις 2 Μαΐου 1912 με το βαθμό του Ταγματάρχη και πέθανε στις 20 Νοέμβρη του 1932. Η κηδεία του έγινε στον Άγιο Δημήτριο στον Αλέξανδρο όπου βρίσκεται και ο τάφος του.

Η αύξηση του πληθυσμού των χωριών του Δήμου Καρυάς μεταξύ των ετών 1765 και 1879

Σε ένα σημείο του βιβλίου του ο Πάρτς παραθέτει την αυξομείωση του πληθυσμού των Δήμων της εποχής εκείνης και των χωριών τους μεταξύ των απογραφών του 1765 και 1879 όπου φαίνεται ο Αλέξανδρος με τους οικισμούς του, που ανήκε τότε στο Δήμο Καρυάς, να παρουσιάζει μία ποσοστιαία αύξηση του πληθυσμού της τάξης του 66% (από 333 κατοίκους το 1765 σε 554 το 1879). Όλα τα χωριά του Δήμου Καρυάς εμφανίζουν αύξηση του πληθυσμού τους σε αντίθεση με τον πληθυσμό των μοναστηριών όπου παρουσιάζεται μείωση (από 84 το 1765 στους 26 το 1879).

Περισσότερα όμως για τον Πάρτς και τον Αλέξανδρο κάποια άλλη φορά…

Ένα μεγάλο μέρος της εργασίας του Παρτς είναι αφιερωμένο στη Λιμνοθάλασσα (Lagune) και ακολουθούν η Ορεινή Λευκάδα (Berland) και η Φύση και ο Πολιτισμός (Natur und Kultur).

Ο Ιωσήφ Παρτς, δεξιά στη φωτογραφία, το 1916 (Πηγή: Leibniz-Institut für Länderkunde)

Ο Γερμανός γεωγράφος Ιωσήφ Παρτς (Patrsch) γεννήθηκε το 1856 και πέθανε το 1925. Σπούδασε στην Βρεσλαυΐα (Breslau) φιλολογία, αρχαία ιστορία και γεωγραφία. Από το 1881 ως το 1889 υπηρέτησε ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Βρεσλαυΐας και από το 1905 ως το 1922 στο Πανεπιστήμιο της Λειψίας (Leipzig). Άφησε πλούσιο και αξιόλογο συγγραφικό έργο.

Ήταν ένας από τους σημαντικότερους γεωγράφους στα τέλη του αιώνα. Ένα από τα ερευνητικά του πεδία ήταν η Ελλάδα και ειδικά τα ελληνικά νησιά, τα οποία διερεύνησε με τη βοήθεια γεωγραφικών και αρχαίων φιλολογικών μεθόδων (μονογραφίες για την Κέρκυρα, την Λευκάδα, την Κεφαλληνία και την Ιθάκη).