Οι ψαράδες της Λευκάδας μετά από παρέλαση στις αρχές της δεκαετίας του 1960

Λευκάδα, τέλος του ΄50 με αρχές του ΄60. Οι ψαράδες της Λευκάδας μετά από παρέλαση της 25ης Μαρτίου.

Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε, με την ως άνω λεζάντα, στις 17 Σεπτέμβρη του 2015, από τον Σπύρο Γαγγάδη, στη δημόσια ομάδα στο fb «Παλιές Φωτογραφίες Ιονίων Νήσων».

Πολλά από τα σωματεία, ιδιαίτερα εργατικά και συντεχνιακά, που δραστηριοποιούνταν παλιότερα στον τόπο μας, τη Λευκάδα, έχουν εκλείψει πλέον αφού με τον καιρό εξέλειψαν και τα επαγγέλματα. Πάμε να δούμε κάποια από αυτά που υπήρχαν την εποχή του Μεσοπολέμου μέσα από τις σελίδες του τοπικού τύπου.

Ορισμένα τα βρίσκουμε να συνυπογράφουν στις 12 Νοέμβρη του 1931 ένα κοινό πρακτικό συνέλευσης υπέρ του Κυπριακού Αγώνα, ύστερα από πρωτοβουλία της Εργατικής Αδελφότητας, πρόεδρος της οποίας ήταν ο Αριστομένης Αλβανίτης. Σύμφωνα με το πρακτικό της συνέλευσης που συνετάγη εκλέχτηκε Επιτροπή με πρόεδρο τον Αλβανίτη, η οποία εξουσιοδοτήθηκε από την κοινή συνέλευση των σωματείων «να αποτανθή εις όλους τους προέδρους των διαφόρων Σωματείων όπως καλέσωσι τα οικεία Συμβούλια και ψηφίσωσι ότι ποσόν δύνανται προς επιτυχίαν του σκοπού, ωσαύτως την τέλεσιν μνημοσύνου υπέρ των πεσόντων Κυπρίων χάριν του Ιερού Αγώνος της ελευθερίας των, ως και δια την οργάνωσιν εράνων υπέρ των ορφανών των πεσόντων εν τω ανωτέρω αγώνι».

Για να μπούμε στο πνεύμα της εποχής θα πρέπει να αναφέρουμε ότι τον Οκτώβριο του 1931 ξέσπασαν στην Κύπρο εκτεταμένες ταραχές (Οκτωβριανά) με τους Ελληνοκύπριους να ζητούν την ενσωμάτωση της Κύπρου στην Ελλάδα. Αφορμή στάθηκε η στάση του Βρετανού Κυβερνήτη που επεχείρησε να θέσει σε εφαρμογή ένα νέο φορολογικό νομοσχέδιο που είχαν καταψηφίσει οι Ελληνοκύπριοι βουλευτές και ένας Τουρκοκύπριος βουλευτής. Ο Π. Παπαπολυβίου αναφέρει και τα εξής: «Οι εργαζόμενες μάζες, αν και ξεσηκώθηκαν αρχικά με το σύνθημα της «Ένωσης με την Ελλάδα», μέσα στην πορεία των επαναστατικών γεγονότων ξεπέρασαν αυθόρμητα τα όρια του συνθήματος αυτού και πάνω από το κεφάλι των εθνικιστών ηγετών, άρχισαν ένα πραγματικό αντιϊμπεριαλιστικό αγώνα, σταμάτησαν την πληρωμή φόρων και χρεών, έκαμαν λεηλασίες και εμπρησμούς της κυβερνητικής περιουσίας, κατάστρεψαν γεφύρια και σιδηροδρομικές γραμμές και κατέληξαν σε συγκρούσεις με τις στρατιωτικές δυνάμεις του ιμπεριαλισμού»¹.

Το πρακτικό της Συνέλευσης υπογράφεται από τα εξής Σωματεία – σε παρένθεση οι εκπρόσωποί τους: Εργατική Αδελφότης (Αριστομένης Αλβανίτης, Ι. Κατωπόδης), Φιλανθρωπικός Σύλλογος (Μιχ. Μελάς), Σύλλογος Παντοπωλών (Βασ. Θερμός), Σύλλογος Υφασματεμπόρων (Ηλ. Μητσιάλης), Σύλλογος Κτηματιών (Π.Μ. Δετζώρτζης), Σύλλογος Ιεροψαλτών (Θεοδ. Θεμελής), Σύλλογος Υποδηματοκαταστηματαρχών (Σπ. Κατωπόδης), Σύλλογος Πολυτέκνων (Γερ. Δοξαράς), Σύλλογος Υποδηματεργατών (Αργ. Αυγερινός), Σύλλογος Λεμβούχων (Χρησ. Κατωπόδης), Σύλλογος Τηλυκράτους (Χρησ. Λάζαρης), Ένωσις Φασιστών (Ιωα. Βρεττός).

Εντύπωση προκαλεί βέβαια σήμερα η λειτουργία σωματείου με την επωνυμία «Ένωσις Φασιστών», που αναγνωρίζεται μάλιστα ισότιμο από τα υπόλοιπα σωματεία που συνυπογράφουν το πρακτικό της συνέλευσης. Επειδή δε την εποχή εκείνη δεν υπήρχε με την επωνυμία αυτή φασιστικό κόμμα στην Ελλάδα τα μέλη της ήταν, μάλλον, θιασώτες του ιταλικού Εθνικού Φασιστικού Κόμματος που είχε ιδρύσει το 1921 ο Μπενίτο Μουσολίνι και κυβερνούσε την Ιταλία.

Φασίστες εκ πεποιθήσεως οι άνθρωποι κι ήταν αυτοί που συνεργάστηκαν αργότερα με τους Ιταλούς και Γερμανούς κατακτητές. Φαίνεται δε να είχαν πλοκάμια και σε χωριά της Λευκάδας, μηδέ της Εγκλουβής εξαιρουμένης, αφού όπως γράφει ο Ζώης Κουτσαύτης είχε ιδρυθεί φασιστικό κόμμα στο χωριό, μέλη του οποίου πρωτοστάτησαν, μαζί με τον Αχιλ. Κονταράτο (αξιωματικός του ναυτικού και ιδρυτικό στέλεχος της ΕΣΠΟ – Εθνικοσοσιαλιστική Πατριωτική Οργάνωση που εγκαταστάθηκε το 1942 στο χωριό) και τους Ιταλούς, στο μπλόκο που έγινε στις 18 Απρίλη του 1943 στην Εγκλουβή (Κυριακή Βαΐων) και την σύλληψη 33 κατοίκων του χωριού, που ήταν και το πρώτο μπλόκο στο νησί της Λευκάδας².

Η διοίκηση του Συλλόγου Υποδηματοκαταστηματαρχών Λευκάδας το 1934 αποτελείτο από τους: Μάρκος Μαρκέτος (πρόεδρος), Σωτήριος Κατωπόδης (αντιπρόεδρος), Δημήτριος Γιαννουλάτος (γραμματέας), Αντώνιος Καλυβιώτης (ταμίας), Θεόδωρος Βερύκιος (σύμβουλος).

Ο Σύλλογος των Υποδηματεργατών ήταν την εποχή εκείνη ένα από τα πιο δραστήρια εργατικά σωματεία. Το Δεκέμβρη του 1934 κατεβαίνει σε πολυήμερη απεργιακή κινητοποίηση με αιτήματα την αύξηση των ημερομισθίων. Οι καταστηματάρχες υποδηματοποιοί Λευκάδας αρνούνται αρχικά να ικανοποιήσουν τα αιτήματα των υποδηματεργατών, αφού όπως δηλώνει με ανακοίνωσή του στον τοπικό τύπο ο τότε πρόεδρος των καταστηματαρχών Μ. Μαρκέτος, αφενός μεν η αγορά πλήττεται από τα εισαγόμενα από την Αθήνα έτοιμα υποδήματα αφετέρου δε «τα υποδήματα των χωρικών μας δεν αφήνουν περιθώριον, διότι μας συναγωνίζονται οι εις τα διάφορα χωρία τεχνήται».

Υπήρχαν όμως και άλλα σωματεία που είτε δεν κλήθηκαν στην τότε συνέλευση των σωματείων για την Κύπρο είτε ιδρύθηκαν αργότερα, όπως:

– Το Σωματείο Εργατών Λιμένος Λευκάδας που ιδρύθηκε το 1920.

– Το Σωματείο Κουρέων που θα πρέπει να είναι επίσης ένα από τα παλιά σωματεία που είχαν ιδρυθεί στον τόπο μας. Στα 1933 η Γενική Συνέλευση των μελών του Σωματείου Κουρέων αποφασίζει «ίνα η εκάστη μετάβασις δια την εφαρμογή βεντούζων αμοίβεται με δραχμάς 5 υπέρ του Ταμείου». Διοργάνωνε μάλιστα κάθε χρόνο και ετήσιο χορό για την ενίσχυση του ταμείου του, όπως έγινε στις 4 Φλεβάρη του 1934 «εν τη αιθούση της Λέσχης «Άνεσις», όπου «επεκράτησε μέχρι πρωΐας πανζουρλισμός και ευθυμία αδιάπτωτος».

– Ο Σύλλογος Αμαξοκαραγωγέων Λευκάδος ήταν επίσης παλιό σωματείο. Στις εκλογές που έγιναν στις 27 Σεπτέμβρη του 1933 στο διοικητικό συμβούλιο εκλέγονται οι Σ. Πολίτης (πρόεδρος), Γ. Φίλιππας (αντιπρόεδρος), Σ. Ασπρογέρακας (γραμματέας), Ε. Πολίτης (ταμίας) και μέλη οι Χ. Γλένης, Κ. Πολυχρονόπουλος και Μαρινάκης. Το νέο διοικητικό συμβούλιο απευθύνει έκκληση ώστε «πάντες οι Λευκάδιοι πραγματικοί αμαξοκαραγωγείς να εγγραφώσιν ως μέλη προς υπεράσπισιν των συμφερόντων των».

– Ο Σύλλογος Ιδιωτικών Υπαλλήλων που ιδρύθηκε το 1933. Την ίδια χρονιά καταγγέλλει την απόλυση των υπαλλήλων του Ταμείου Ελαιοπαραγωγής Δημ. Καββαδά και Γεωργ. Γαλάτη λόγω των πολιτικών τους φρονημάτων.

– Ο Σύλλογος Καφφεπωπών Λευκάδας η «Μέλισσα» ιδρύθηκε το 1933. Το πρώτο διοικητικό συμβούλιο απαρτίζονταν από τους Χ. Κατωπόδης (πρόεδρος), Χ. Μπόρσας (γραμματέας), Ευστ. Κομπίτσης (ταμίας), Χ. Τασσόπουλος (σύμβουλος), Ευάγγελος Χαλικιάς (σύμβουλος).

– Ο Σύλλογος Κτιστοξυλουργών Λευκάδος είναι άγνωστο πότε ιδρύθηκε. Στις εκλογές της 29ης Μαρτίου 1933 στο διοικητικό συμβούλιο εκλέγονται οι εξής: Χρήστος Βλάχος ή Τέτες (πρόεδρος), Χρήστος Λαλαφράγκος (αντιπρόεδρος), Ζώης Σάντας (γενικός γραμματέας), Αρ. Ματαθίας (ταμίας) και σύμβουλοι οι Διονύσιος Σούνδιας, Αναστάσιος Μεσσήνης, Νικόλαος Καρελής και Χ. Λευκαδίτης.

– Ο Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Επιβατικών Οδηγών Αυτοκινήτων Λευκάδος ο «Φαέθων» που ιδρύθηκε το 1934 και πρώτος πρόεδρός του εξελέγη ο γιατρός κ. Κ. Καββαδάς.

– Στα 1934 ιδρύεται ο Σύνδεσμος Ιδιοκτητών Φορτηγών Αυτοκινήτων Σφακιωτών. Προσχώρησε μάλιστα στην Γενική Ομοσπονδία των Αυτοκινητιστών της Ελλάδας που είχε την έδρα της στην Αθήνα.

– Την ίδια επίσης εποχή –1934– ιδρύουν σύλλογο οι οι μεταπράτες ιχθυοπώλες με τίτλο Σύλλογος Μεταπρατών Ιχθυοπωλών Λευκάδας οι «Άγιοι Απόστολοι» με πρώτο πρόεδρο τον Μιχαήλ Μαλακάση (Κάκαρο).

– Ο Όμιλος Κυνηγών Λευκάδας – πρόεδρος το 1934 ήταν ο Χ. Λάζαρης. Στις εκλογές που έγιναν στις 10 Απρίλη του 1934, με ψηφολέκτες τους Ξενοφώντα Γληγόρη και Θεόδωρο Κόγκα, εκλέχτηκαν ακόμη ο Σταύρος Πιέρρος στη θέση του γραμματέα με 12 ψήφους και ο Δημήτριος Σταύρακας στη θέση του ταμία με 11 ψήφους (υποψήφιοι ήταν ακόμη ο Τριανταφύλλης Ι. για πρόεδρος, οι Αρνόπουλος Νικ. και Σκεπετάρης Χρ. για τη θέση του γραμματέα και οι Σιμέτας Νικόλαος και Κατσαρός Σπ. για τη θέση του ταμία).

– O Όμιλος Φιλοοπροόδων Νέων Λευκάδας. Στα 1934 τον βρίσκουμε να κάνει «δοκιμάς Τραβιάτας» σε μια κουζίνα, αφού στερείται κατάλληλου χώρου για τις πρόβες της Μανδολινάτας. Παραδίδει μαθήματα μανδολίνου, μανδόλας και κιθάρας σε χωριστά τμήματα για αρχάριους και προχωρημένους, ενώ λειτουργεί και χωριστό τμήμα «δια δεσποινίδας». Διοργανώνει επίσης διάφορες εκδρομές κατά την διάρκεια των οποίων γίνονται διαλέξεις για την ιστορία του τόπου. [Δες εδώ].

– Ο Όμιλος Ερασιτεχνών Λευκάδος. Τον βρίσκουμε στις 26 Δεκεμβρίου του 1932 να ανεβάζει στο Κινηματοθέατρο «Απόλλων» την «Κυρά Φροσύνη» του Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Τον ρόλο του Αλή Πασά υποδύθηκε ο Ι. Κακιούσης, την Κυρά Φροσύνη η κα Νίκη Σκούρα, τον Ιγνάντιο ο Γ. Γουριώτης, που πρωτοεμφανίζονταν στη σκηνή, τον Ταχήρ ο Χρήστος Μπόρεας, τον Μουχτάρ ο Β. Σίδερης κ.ά. Το έργο θα παιχτεί λίγο αργότερα και στο «Πάνθεον», ενώ στις προθέσεις του Ομίλου ήταν να ανεβάσει προσεχώς την τραγωδία «Η Χριστίνα» του Ιωάννη Ζαμπέλη.

Να αναφέρουμε ακόμη την Φιλαρμονική Εταιρεία Λευκάδας, το πιο αρχαιότερο σωματείο του νησιού μας με έτος ίδρυσης το 1850 και τον «Ορφέα» Λευκάδας που ιδρύθηκε το 1937.
____________________________________
¹ Πέτρος Παπαπολυβίου, «Τα Οκτωβριανά»: Η άποψη των ηγετών του ΚΚΚ», https://papapolyviou.com/2017/10/21/ta-oktovriana-i-apopsi-ton-igeton-tou-kkk/.
Αξίζει ακόμη να αναφερθεί ότι ο «εθνάρχης» Ελ. Βενιζέλος, είχε καταδικάσει την εξέγερση στην Κύπρο τον Οκτώβρη του 1931 (Οκτωβριανά) και τη συμπαράσταση που εκφράστηκε γι΄ αυτή στην Ελλάδα. Είχε δηλώσει: «Η διατήρησις στενότατα φιλικών σχέσεων προς την Μεγάλην Βρετανίαν απετέλεσε πάγιαν πολιτικήν της Ελλάδος από της δημιουργίας του ελληνικού κράτους. Όσοι νομίζουν ότι συμφέρει να διαταραχθούν αι σχέσεις αύται, διότι τοιουτοτρόπως ημπορεί να εξαναγκασθή η Αγγλία να μας παραχωρήση την Κύπρον, είναι προφανώς άνθρωποι ακαταλόγιστοι» (Βλ. Ε – Ιστορικά, 16.2.2008, «Κύπρος. Η Οδύσσεια της ανεξαρτησίας», Π. Παπαπολυβίου, «Η νικηφόρα πορεία… προς την ήττα», σελ. 47).
² Ζώης Τ. Κουτσαύτης, Η Εθνική Αντίσταση στη Λευκάδα (Ιταλική και Γερμανική Κατοχή), σελ. 113-115, Έκδοση ΠΕΑΕΑ Λευκάδας, 1991.