Μια αναγκαστική κατάσχεση κινητής περιουσίας στα 1871 στο Σύβρο Λευκάδος
«… Ένα τουμπέτι κόκινο ένα γαλάζο γυναικείο κενούριο εκτιμηθέν δια δρχ. 40…»
Βρισκόμαστε στα 1871. Επτά μόλις χρόνια έχουν περάσει από την Ένωση της Επτανήσου με την Ελλάδα. Ήταν Οκτώβρης, 9 του μήνα, ημέρα Σάββατο, όταν ο δικαστικός κλητήρας Γ. Ψωμοσάκης μαζί με δύο μάρτυρες θα βρεθεί πρωί πρωί στο σπίτι του Θεόδωρου Κ. στο χωριό Σύβρος, που ανήκε στον Δήμο Ευγήρου και είχε την εποχή αυτή 2.514 κατοίκους.
Ο δήμος Ευγήρου σχηματίστηκε με το Β.Δ. της 8ης Ιανουαρίου 1866 (ΦΕΚ 9), «Περί δημοτικής διαιρέσεως της επαρχίας Λευκάδος». Κατατάχθηκε στη Β΄ τάξη με πληθυσμό 2.450 κατοίκους και έδρα το χωριό Σύβρος. Στην αρχική του σύσταση υπάγονταν τα χωριά Σύβρος (425), Κοντάραινα (419), Βουρνικάς (355), Άγιος Ηλίας (438), Μαραντοχώρι (451), Εύγηρος (362), Όρμος Βασιλικής. Μεταγενέστερα προσαρτήθηκαν η Βασιλική, τα Σύβοτα καθώς και τα Μετόχια Αγίου Ιωάννου και Ασωμάτων.
Σκοπός της επίσκεψης του κλητήρα ήταν να προβεί στην αναγκαστική κατάσχεση της κινητής περιουσίας του προαναφερόμενου Θ.Κ. για χρέη, σύμφωνα με το άρθρο 885 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας που είχε θεσπίσει με βάση τόσο το γαλλικό όσο και το γερμανικό πρότυπο το 1834 ο Μάουρερ, επιφανής Βαυαρός νομομαθής και μέλος της τριμελούς Αντιβασιλείας του Όθωνα στο νεοσύστατο Βασίλειο της Ελλάδος (ο κώδικας παρέμεινε σε ισχύ για 133 ολόκληρα χρόνια).
Γνώστης, μάλλον, της κατάστασης, ο δικαστικός κλητήρας πέρα από τους δύο μάρτυρες που είχε μαζί του και οι οποίοι θα συνεκτιμούσαν την αξία των κατασχεθέντων, δεν συνοδεύεται από «ένοπλον δύναμιν», που θα μπορούσε να είχε ζητήσει, χωρίς να απαιτούνταν να προσφύγει προηγούμενα για το σκοπό αυτό σε δικαστική αρχή.
Ο Θεόδωρος Κ. είχε δανειστεί τέσσερα χρόνια νωρίτερα, τον Αύγουστο του 1867, από τον Πάνο Λ., κάτοικο Βασιλικής, 708 δραχμές εντόκως, που αδυνατούσε να αποπληρώσει, ενώ στο ως άνω κεφάλαιο προστίθενταν τώρα και διάφορα άλλα έξοδα. Σημειωτέον ότι «άπασα η κινητή περιουσία του οφειλέτου, είτε εις χρήματα είτε εις άλλα πράγματα συνισταμένη, δύναται να κατασχεθή εις χείρας αυτού. Αυτός είναι ο κανών».
«Περί πάσης πράξεως του κλητήρος, όστις είναι το όργανον της εκτελέσως, απαιτείται έκθεσις», και μια τέτοια έκθεση κατάσχεσης σύνταξε στην προκειμένη περίπτωση ο κλητήρας Γ. Ψωμοσάκης, η οποία είναι αποκαλυπτική αφενός μεν ως προς τα κατασχεθέντα αντικείμενα που χαρακτηρίζουν το αγροτικό νοικοκυριό εκείνης της εποχής, αφετέρου δε, και κύριο, ως προς την σκληρότητα με την οποία αντιμετωπίζεται ο οφειλέτης, αφού φαίνεται να του γδύνουν στην κυριολεξία όλο το νοικοκυριό, αδιαφορώντας πως θα αντεπεξέλθει ο ίδιος και η οικογένειά του στις σκληρές συνθήκες της ζωής.
Σύμφωνα, λοιπόν, με την έκθεση κατάσχεσης που σύνταξε ο δικαστικός κλητήρας και υπογράφεται από τον ίδιο, τους δυο μάρτυρες και τον οφειλέτη με την ιδιότητα του μεσεγγυούχου, κατασχέθηκαν τα εξής (διατηρείται η ορθογραφία του πρωτότυπου):
α] Μία αγελάδα κόκυνη με το μοσχάρι της σερνικό, η αγελάδα ετών 8 το μοσχάρι της μηνών εξ, εκτιμηθέν παρ΄ εμού και των μαρτίρων δια δραχμάς 60
β] ένα δαμάλι μαύρο ετών 4 εκτιμηθέν ως ανωτέρω δια δραχμάς 60
γ] ένα άλογον κόκκινον ετών 12 εκτιμηθέν δρχ. 120
δ] μία γίδα μαύρη ετών 4 εκτειμηθείσα ως ανωτέρο δια δρχ. 12
ε] δύο προβατίνες άσπρες ετών 5 εκάστη εκτιμηθείσα δια δρχ. 18
ζ] εν βαγένιον ζοσμένο με ξύλινα στεφάνια βαρελών 10 γιομάτο κρασί με στίπουρα εκτιμηθέν ως ανωτέρο δια δρχ. 40
η] εν καρατέλλο με σιδερένια στεφάνια ζοσμένο βαρελών τεσσάρων γεμάτο κρασί κεφαλιακόν εκτιμηθέν ως ανωτέρω δια δρχ. 30
η] μία βαρέλα γιομάτι κρασί κεφαλιακόν εκτιμηθέν ως ανωτέρω δια δρχ. δέκα
θ] έναν τάλαρον μέτρων εξ άδειον εκτιμηθέντα ως ανωτέρω δρχ. 4
ι] 4 πινιάτες 2 καπάκια 2 τηγάνια 2 τεψά όλα χάλκινα λιτ 40 εκτιμηθέντα δια δρχ. 80
ια] 70 λιτ λινάρι Β΄ ποιότητας εκτιμηθέντα δια δρχ. 35
ιβ] έναν πάγκον κενούργιον αλπέδινον εκτεμιθείς δρχ. 12
ιγ] μία κασσέλα κάρινη Β΄ μισόφοροι εκτειμειθείσα δια δρχ. 10
ιδ] ένα κασόνι μισόφορο εκτιμηθέν δια δρχ. 20
ις] μία βελέτζα κενούρια με φίλλα τέσσερα και μία καρπέτα με φύλα 3 ετειμειθείσα δια δραχμάς 50
ιε] 4 καπάσες μισόφορες Βαρελών 10 εκτειμειθείσα δια δρχ. 70
ιζ] ένα πάπλομα καινούριο εκτιμηθέν ως ανωτέρω δια δρχ. 18
ιη] 3 στρώματα διπλαρένια ένα αγοραστό και τα δύο εντόπια με φίλλα εξ το καθέν εκτιμηθέντα δια δραχμάς 48
ιο] 4 σεντόνια το ένα αγοραστό και τα τρία εντόπια εκτιμηθέν δια δρχ 32
ικ] 3 χονδροσέντονα με 4 φύλλα έκαστον εκτιμηθέν δια δρχ. 24
21] 2 φουστάνια μπαμπακουλομένα άσπρα γυναικεία εκτιμηθέντα δια δρχ. 24
κβ] μία στάμπα κενούρια γυναικεία εκτιμηθείσα δια δρχ. 18
κγ] ένα τουμπέτι κόκινο ένα γαλάζο γυναικείο κενούριο εκτιμηθέν δια δρχ. 40
κδ] 6 υποκάμησα γυναικεία κενούρια εκτιμηθέν δια δρχ. 72
κε] 4 ποδιαίς στάμπινες και 6 κεφαλοπάνια γυναικεία το ένα κεφαλοπάνι πράσινο εκτιμηθέν δια δραχμάς 30
κς] ένα δαχτιλίδη χρυσό ένα ζευγάρι σκουλαρίκεια χρυσά εκτιμηθέντα δια δρχ. 12
κζ] επτά κοιλά ρόκα μέσα εις ένα σακί εκτιμειθέν δια δρχ. 35
κη] 4 κοιλά κριθάρι μέσα εις ένα σακί εκτιμηθέν δια δραχμάς 20
κζ] δύο κοιλά λοινικόκι μέσα εις ένα σακί εκτιμηθέν δια δραχμάς 12
Λ΄] έξ φκαιροσές γνέμα λινό εκτιμηθέν δια δραχμάς 9
Λα] 15 κοιλά ελαιόκαρπος εις την γην εκτιμηθείς δια δραχμάς 30
Ο πλειστηριασμός των κατασχεθέντων ορίστηκε να γίνει την Κυριακή 27 Φεβρουαρίου 1872, μπροστά από την εκκλησία των Εισοδίων της Θεοτόκου στο Σύβρο, με τον πιστωτή, τον προαναφερόμενο Πάνο Λ., να προσφέρει «το τέταρτον της γνωρισθεισομένης αξίας των κατασχεθέντων κινητών», όπως αναφέρεται στην έκθεση κατάσχεσης. Η κατακύρωση γινόταν «δια σκαπανίου επί της τραπέζης εις τον πλείονα προσφέροντα μετά παρέλευσιν τριών λεπτών της ώρας από της τελευταίας προσφοράς».
Ήταν συνηθισμένο την εποχή εκείνοι οι πλειστηριασμοί να γίνονται την Κυριακή μετά τη λειτουργία ή σε ημέρες λειτουργίας αγοράς, για να παραβρίσκεται περισσότερος κόσμος. Η κατακύρωσις γινόταν «εις τον τα πλείονα προσφέροντα μόνο 3 λεπτά μετά την τελευταίαν προσφοράν διδομένου σημείου δια σκηπανίου ή κώδωνος. Το σημείον τούτο εμφαίνει την αποδοχήν της προσφοράς και τελειοποιεί την σύμβασιν της πωλήσεως».
Γράφει στο περιοδικό ΘΕΜΙΣ – Η ΕΞΕΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ (Τόμος έκτος, Αθήνα 1854) ο Χ. Ρουσόπουλος στο σύγγραμμά του «Περί εκτελέσεως»:
Κατάσχεσις κινητών εις τας χείρας του οφειλέτου. «Ο νομοθέτης επροσπάθησε και ενταύθα να συμβιβάση όσον ένεστι τα συμφέροντα του επιδιώκοντος δανειστού με τα του οφειλέτου. Προκειμένου αναγκαστικώς να εκποιηθή η κινητή του οφειλέτου περιουσία χάριν πληρωμής του δανειστού, έθεσεν ο νόμος ως προς τας διατυπώσεις της κατασχέσεως, τας διατυπώσεις της πωλήσεως, τα παρεμπίπτοντα κλπ., διατάξεις υπαγορευθήσεις από τον σκοπόν του να φθάση μεν ο δανειστής εις πραγματοποίησιν της απαιτήσεώς του ταχέως και ακωλύτως, αλλά χωρίς να προκύπτη αφ΄ ετέρου εις τον οφειλέτην ζημία ή να βαρύνεται ανωφελώς και απανθρώπως η θέσις του… Άπασα η κινητή περιουσία του οφειλέτου, είτε εις χρήματα είτε εις άλλα πράγματα συνισταμένη, δύναται να κατασχεθή εις χείρας αυτού. Αυτός είναι ο κανών…
Η έκθεσις της κατασχέσεως πρέπει να περιέχη 1) Ακριβή σημείωσιν και εκτίμησιν των κινητών. Πρέπει λοιπόν να προκύψη εκ της εκθέσεως ου μόνον η ποσότης, αλλά και η ποιότης (εκτίμησις των κινητών)… 2) Προσδιορισμόν της ημέρας του πλειστηριασμού οσάκις δηλ., τα κινητά είναι άλλα παρά χρήματα 3) Πρέπει να χρονολογήται και υπογράφεται από όλους τους συμπράττοντες, ή, αν δεν ημπορούν ούτοι ή δεν θέλουν να υπογράψουν, να γίνεται περί τούτου μνεία.»
Η έκθεση κατάσχεσης δημοσιεύτηκε στην τοπική εφημερίδα ΣΗΜΑΙΑ (Αρ. 39, 30 Ιουνίου 1872), η οποία εκδίδονταν «άπαξ της εβδομάδος». Η εφημερίδα έγραφε στην προμετωπίδα της «Ταχθώμεν πάντες υπό την Σημαίαν του Νόμου», ενώ στα λίγα φύλλα που σώζονται δημοσιεύονται και άλλες αποφάσεις αυτού του είδους που χρόνου επιτρέποντος θα επανέλθουμε.
Πηγές:
– Εφημερίδα ΣΗΜΑΙΑ, Έτος Β΄, Αρ. 49, 30 Ιουνίου 1872.
– «Περί εκτελέσεως», Υπό Χ. Ρουσόπουλου άρθρα 840-1024 πολ. δικ., στο ΘΕΜΙΣ – Η ΕΞΕΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑΣ, Συντασσόμενη παρά διαφόρων νομομαθών εκδιδομένη δε παρά του ΛΕΩΝΙΔΑ Λ. ΣΓΟΥΤΑ, Τόμος έκτος, Αθήνα 1854.
