ΕΛΜΕ Λευκάδας: Η δημόσια εκπαίδευση στην εποχή της πανδημίας

i. Ο χαρακτήρας της περιόδου

Η εξουθενωμένη από τη δεκαετή οικονομική κρίση ελληνική κοινωνία εισήλθε εκ νέου, από τον Μάρτη του 2020, σε μια νέα παρατεταμένη περίοδο κρίσης υγειονομικού χαρακτήρα που γρήγορα απέκτησε τα χαρακτηριστικά μιας ευρύτερης οικονομικής και κοινωνικής κρίσης. Ο αθέατος ορίζοντας της εξόδου από την πανδημία και η μακρά διάρκεια της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που επιβλήθηκε λειτουργούν επιδραστικά στο κοινωνικό σώμα εθίζοντάς το στη βίωση της κατάστασης εξαίρεσης ως κανονικότητας με μόνιμα χαρακτηριστικά.

Κυρίαρχο χαρακτηριστικό της περιόδου είναι ο δραστικός περιορισμός του δημόσιου χώρου που, όμως, αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση της δημοκρατίας. Αυτή η συρρίκνωση του δημόσιου χώρου, όπως διαφαίνεται από μια σειρά νομοθετικών πρωτοβουλιών της κυβέρνησης (περιορισμός της δυνατότητας δημοσίων συναθροίσεων, μόνιμη παρουσία της αστυνομίας στα Πανεπιστήμια) ξεπερνά τον ορίζοντα της πανδημίας, παγιώνεται και εγκαινιάζει μια νέα καχεκτική πολιτικοκοινωνική περίοδο.

ii. Η παρουσία της αστυνομίας στα Πανεπιστήμια

Η κυβέρνηση, ακολουθώντας το δόγμα του σοκ, εκμεταλλεύεται την πανδημία για να προωθήσει νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που αποδομούν το κοινωνικό κράτος και ενισχύουν τα ισχυρά ιδιωτικά συμφέροντα.

Η σφυρηλάτηση του κυρίαρχου πολιτικού λόγου, που μεγεθύνεται από τα ΜΜΕ επισκιάζοντας κάθε λόγο που κινείται αντίδρομα, συνδυάζει τον επιθετικό νεοφιλελευθερισμό με τον λαϊκισμό. Χαρακτηριστικό παράδειγμα λαϊκίστικης ρητορείας αποτελεί η μεθοδευμένη εδώ και χρόνια προβολή των ελληνικών Πανεπιστημίων ως άντρων ανομίας. Άλλωστε, με την κατάργηση του Ασύλου το καλοκαίρι του 2019 η αστυνομία μπορεί να επεμβαίνει όπως και σε οποιοδήποτε άλλο δημόσιο χώρο. Προς τι λοιπόν η μόνιμη παρουσία ειδικών φρουρών στους χώρους των Πανεπιστημίων που θα υπάγονται στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη; Η ανάθεση της φύλαξης των Πανεπιστημίων αμφισβητεί ευθέως το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων και δεν συναντάται πουθενά στην Ευρώπη, όπου η φύλαξη των πανεπιστημιακών χώρων αποτελεί εσωτερική υπόθεση.

iii. Οι δομικές αλλαγές στην εκπαίδευση

Οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης όλο αυτό το διάστημα της πανδημίας έχουν επιφέρει ριζικές αλλαγές στον χώρο της εκπαίδευσης, το εύρος των οποίων δεν έχει γίνει ακόμη αντιληπτό από την κοινωνία. Η θεσμοθέτηση της Τράπεζας Θεμάτων στα ΓΕΛ και στα ΕΠΑΛ, που εισάγει επί της ουσίας ένα είδος πανελληνίων εξετάσεων σε όλες τις τάξεις, και η καθιέρωση ελάχιστης βάσης εισαγωγής στα πανεπιστήμια κουμπώνουν με την αναγνώριση της ισοτιμίας των τίτλων σπουδών των αμφιβόλου ποιότητος ιδιωτικών Κολλεγίων με τα πτυχία των δημοσίων Πανεπιστημίων.

Η συρρίκνωση του μαθητικού δυναμικού των ΓΕΛ και των ΕΠΑΛ μέσω του ταξικού φιλτραρίσματος της Τράπεζας Θεμάτων και των μικρών πανελληνίων σε κάθε τάξη θα οδηγήσει τους πλεονάζοντες μαθητές στις ιδιωτικές μεταγυμνασιακές δομές κατάρτισης. Με τον ίδιο τρόπο θα λειτουργήσει και ο κόφτης της βάσης εισαγωγής στα Πανεπιστήμια που θα δημιουργήσει την απαραίτητη για τα ιδιωτικά Κολλέγια πελατεία.

iv. Η επαγγελματική εκπαίδευση

Επιπλέον, η ύπαρξη Τράπεζας Θεμάτων και στα ΕΠΑΛ, και η συνακόλουθη διαρροή που θα επιφέρει, δείχνει πως ούτε η ενίσχυση της δημόσιας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης αποτελεί προτεραιότητα της κυβέρνησης. Άλλωστε κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε μια γενικότερη παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας. Ο νόμος 4763/2020 για την Επαγγελματική Εκπαίδευση οδηγεί σε μια πρόωρη, λειψή κατάρτιση μέσα από μεταγυμνασιακές δομές, που δεν είναι καν σχολεία, με στόχο την κατασκευή ενός ευέλικτου, αναλώσιμου εργατικού δυναμικού, χωρίς εργασιακά δικαιώματα, που θα φυτοζωεί.

v. Οι καταστροφικές συνέπειες της Τράπεζας Θεμάτων

Αν το πρόβλημα είναι η χαμηλή ποιότητα της παρεχόμενης εκπαίδευσης, τότε πρέπει να καταλάβουμε πως μέτρα όπως η Τράπεζα Θεμάτων ή η βάση πρόσβασης στα Πανεπιστήμια δεν έχουν καμία σχέση με την αναβάθμισή της, αντιθέτως υπονομεύουν τον δημόσιο χαρακτήρα της. Γιατί η λογική τέτοιου είδους μέτρων είναι πως αν πονάει το χέρι πρέπει να το κόψουμε.

Ειδικά η Τράπεζα Θεμάτων, σε συνδυασμό με την προωθούμενη αυτή την εποχή αξιολόγηση της σχολικής μονάδας, θα οδηγήσει στην καταστροφή του σχολείου. Η ανάγκη να πιαστούν οι μετρήσιμοι δείκτες της επίδοσης των μαθητών θα απογυμνώσει το μάθημα από κάθε παιδαγωγική διάσταση. Όλες οι προσπάθειες θα συντείνουν αποκλειστικά στην αποστήθιση των απαντημένων θεμάτων της Τράπεζας ώστε ο μαθητής να επιτύχει στις εξετάσεις. Ας αναλογιστούμε τι είδους πολίτες θα βγάζει αυτό το σχολείο.

Ζούμε στη μεταιχμιακή εποχή της 4ης βιομηχανικής επανάστασης και του ψηφιακού άλματος. Οι προκλήσεις είναι πολλές και οι νέες γενιές θα πρέπει να είναι εξοπλισμένες με αρετές που μόνο το ανθρωπιστικό σχολείο μπορεί να καλλιεργήσει, όπως ο ψηφιακός εγγραμματισμός, η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και η καλλιέργεια συνείδησης του πολίτη, ώστε να μπορέσουν να ισορροπήσουν ανάμεσα στην υπέρμετρη τεχνολογική ανάπτυξη και την προάσπιση των δημοκρατικών θεσμών και των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

vi. Η ποιότητα στην εκπαίδευση

Για τη βελτίωση της ποιότητας στης εκπαίδευσης θα αρκούσαν απλές και στοχευμένες παρεμβάσεις, όπως:

• η απαγκίστρωση του Λυκείου από το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση που το εργαλειοποιεί και το αποστεώνει από κάθε παιδαγωγικό περιεχόμενο
• η μείωση του αριθμού των μαθητών ανά τάξη
• η ενίσχυση της αντισταθμιστικής εκπαίδευσης από της πρώιμες βαθμίδες της εκπαίδευσης
• η εκπόνηση νέων αναλυτικών προγραμμάτων και η συγγραφή νέων σχολικών εγχειριδίων που θα ανταποκρίνονται στις σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες
• η περιοδική επιμόρφωση όλων των εκπαιδευτικών σε μόνιμη βάση.

Βέβαια, όλα τα παραπάνω προϋποθέτουν την αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης για την Παιδεία. Όσο οι κυβερνήσεις δεν είναι διατεθειμένες να ξοδέψουν χρήματα για την ενίσχυση αυτού του νευραλγικού κοινωνικού τομέα καμία σοβαρή μεταρρύθμιση δεν μπορεί να γίνει.

Η δημόσια εκπαίδευση θα πρέπει να αποτελεί μέριμνα ολόκληρης της κοινωνίας. Οι κυβερνητικές επιλογές, όπως προκύπτει από τις νομοθετικές πρωτοβουλίες της περιόδου της πανδημίας, κινούνται στην κατεύθυνση της συρρίκνωσης του δημόσιου σχολείου ώστε να περιοριστεί το κόστος του κοινωνικού κράτους και να εξαλειφθεί η κοινωνική κινητικότητα που κατακτήθηκε σταδιακά στη μεταπολιτευτική περίοδο.

Το ΔΣ της ΕΛΜΕ Λευκάδας