Τα κεραμίδια να είναι «Ελέφας»…

Το σπιτάκι χτίστηκε στις αρχές της δεκαετίας του 1950 στη Νικιάνα Λευκάδας. Τα κεραμίδια του ήταν γαλλικού τύπου σε χρώμα κόκκινο. Η ποιότητά τους φαίνεται ακόμη και μετά τόσα χρόνια να είναι πολύ καλή.

Όπως αναγράφεται στην επιφάνειά τους κατασκευάστηκαν στο εργοστάσιο «ΚΕΡΑΜΕΙΑ ΧΙΟΥ ΕΛΕΦΑΣ». Έφτασαν δηλαδή στο νησί μας από την άλλη άκρη της Ελλάδας, την μακρινή Χίο. Σε κάθε κεραμίδι είναι σταμπαρισμένο ένα μικρό ελεφαντάκι, που έχει την ιστορία του και εξηγεί την επωνυμία «ΕΛΕΦΑΣ».

Συγκεκριμένα, όπως αναφέρει η Σεβαστή Μανέλη, στην πτυχιακή της εργασία «Βιομηχανικά κτίρια του 19ου αι – αρχές 20ου αιώνα, Κεραμεία Χίου» (Τμήμα Πολιτικών Δομικών Έργων – ΑΤΕΙ Πειραιά), απ΄ όπου έχουν ληφθεί τα παρακάτω στοιχεία και το φωτογραφικό υλικό, τα κεραμίδια πήραν το όνομά τους από τον σκελετό ενός προϊστορικού μαμούθ (choerolophodon chioticus) που βρέθηκε στο ιδιόκτητο ορυχείο του εργοστασίου, το οποίο εξασφάλιζε άριστη ποιότητα χώματος για την παραγωγή των κεραμικών, γεγονός που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην επιλογή της συγκεκριμένης τοποθεσίας για την ίδρυση του εργοστασίου της κεραμοποιίας.

Το εργοστάσιο βρισκόταν στο χωριό Θυμιανά, στην παραλία του Μέγα Λιμιώνα, και απέχει από την πόλη της Χίου περίπου οκτώ χιλιόμετρα. Άρχισε να οικοδομείται το 1922 από Γερμανούς πολιτικούς μηχανικούς και αρχιτέκτονες. Το 1925 ολοκληρώθηκαν οι οικοδομικές εργασίες και το εργοστάσιο των Κεραμείων λειτούργησε για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 1925, όμως η πλήρης λειτουργία του ξεκίνησε το 1926 και λειτούργησε ως το 1988. Το εργοστάσιο θεωρήθηκε ως το αρτιότερο της Ευρώπης εκείνη την εποχή, ενώ τα προϊόντα του απέσπασαν βραβεία σε εκθέσεις.

Νότια όψη του εργοστασίου

Η ανώνυμη εταιρεία «Κεραμεία Χίου» ιδρύθηκε από την οικογένεια Μίχαλου, η οποία καταγόταν από τα Θυμιανά. Σκοπός της ίδρυσης της εταιρίας ήταν η βιομηχανοποίηση της παραγωγής κεραμιδιών τύπου Μασσαλίας, τούβλων, και γενικά οποιουδήποτε υλικού χρήσιμου για την οικοδομή. Τροφοδοτούσε με κεραμικά προϊόντα σχεδόν όλη τη χώρα. Σημαντικό κίνητρο και αφορμή για την ίδρυση του εργοστασίου εκείνη την περίοδο ήταν η ανοικοδόμηση της Σμύρνης μετά την καταστροφή της το 1922, καθώς ο Τζανής Μίχαλος ήταν φίλος με τον Κεμάλ Ατατούρκ και είχαν συνάψει συμφωνία για εφοδιασμό της Σμύρνης και γενικότερα της Μικρά Ασίας με δομικά υλικά.

Φόρμες πρέσας κεραμιδιών

Η κατασκευή του εργοστασίου κόστισε 32.000 λίρες, ποσό που αντιστοιχούσε σε πέντε liberty της εποχής. Το 1988 που το εργοστάσιο έκλεισε, ο εξοπλισμός του πουλήθηκε σε τιμή μικρότερη των 10.000.000 δρχ. Την εποχή που το εργοστάσιο ήταν στην ακμή του, παρήγαγε 100.000 κεραμίδες την ημέρα και βέβαια όλη η παραγωγή περνούσε από ανθρώπινα χέρια. Αρχικά οι παραγγελίες έφταναν τα 70.000-80.000 εξάοπα τούβλα την ημέρα. Αργότερα η παραγωγή περιορίστηκε σε 7.000 κεραμίδια την ημέρα και 14.000 εξάοπα τούβλα.

: Ηλεκτρικός σταθμός

Τα Κεραμεία Χίου υπερκάλυπταν όχι μόνο τις ανάγκες του νησιού, αλλά τροφοδοτούσαν περιοχές σε όλη τη χώρα, όπως προάστια της Αθήνας, τη Β. Ελλάδα, τα Επτάνησα, τα Δωδεκάνησα, τις Κυκλάδες, την Κρήτη, τη Μυτιλήνη, τη Σάμο, την Ικαρία όπως επίσης και την Κύπρο. Ιδίως μετά τον καταστροφικό σεισμό των Επτανήσων, στάλθηκαν τεράστιες ποσότητες κεραμικών στα πληγέντα νησιά.