Ο βιότοπος των παιωνιών που ευδοκιμούν στη Λευκάδα

Μια από τις βασικές ασχολίες των ξωμάχων της Λευκάδας ήταν το ξεσομπόλιασμα των χωραφιών τους. Το πάλεμα με τις πέτρες στα λιγοστά χωράφια τους που τις έκαναν κατόπιν σωρούς, που είναι ευδιάκριτοι ακόμη μέχρι σήμερα στις άκρες των χωραφιών. Κι όσο βαθύτερα μπήγονταν το υνί του αλετριού στο χώμα τόσες περισσότερες ήταν οι πέτρες που έρχονταν κάθε φορά στην επιφάνεια. Λες και τις γεννοβολούσε η ίδια η γη.

Μπουμπουκιασμένη Παιώνια η αρσενική

Αέναος ο αγώνας για επιβίωση που συνέχιζε από γενιά σε γενιά σ΄ αυτό τον γεμάτο πέτρες τόπο της ορεινής Λευκάδας που τους έταξε η μοίρα να ζήσουν. Κι είναι να απορεί κανείς σήμερα, βλέποντας αυτά τα πέτσουρα γης, κι όπου αυτά είναι ακόμη διακριτά και δεν έχουν πλέον λογκώσει, πόσος κόπος και θυσίες χρειάστηκαν να καταβάλουν για να τα κάνουν τα χωράφια αυτά κατάλληλα για καλλιέργεια.

Βλαστοί της Παιώνιας της εξωτικής

Αυτά είναι τα χωράφια της ορεινής Λευκάδας, κι όπου καμιά φορά υπήρχε κάνα μεγάλο ίσωμα, που εδώ στο νησί μας τα αποκαλούμε λιβάδια και κάμπους, αυτά απαντώνται στα πεδινά περισσότερο και δημιουργήθηκαν από τις προσχώσεις των ορμητικών χειμάρρων.

Αυτά τα μέρη έχουν επιλέξει για βιότοπό τους οι παιώνιες της Λευκάδας που δικαίως τους έχει αποδοθεί για την ομορφιά των ανθών τους ο χαρακτηρισμός «βασίλισσες της λευκαδίτικης χλωρίδας». Κι είναι δύο τα είδη που ευδοκιμούν στον τόπο μας, η Παιώνια η αρσενική του Ρούσσο (Paeonia Mascula ssp.Russii), που ανθίζει πρώτα και η Παιώνια η εξωτική (Paeonia Peregrina).

Κάποιους από αυτούς τους βιότοπους επισκεφτήκαμε πρόσφατα, κι όπως διαπιστώσαμε με τα ίδια μας τα μάτια, η πρώτη μόλις τώρα έχει αρχίσει να μπουμπουκιάζει, ενώ η άλλη, που ανθίζει αργότερα, η Παιώνια η εξωτική, μόλις έχουν αρχίσει να ξεπροβάλλουν τα φύλλα της από την κακοτράχαλη γη.

Όπως αναφέρει ο Π.Γ. Γεννάδιος («Λεξικόν Φυτολογικόν», Αθήνα, 1914) η Παιώνια πήρε το όνομά της από τον Παιάνα (ή Παιήων), ιατρό των Θεών, ο οποίος χρησιμοποίησε την ρίζα της για την θεραπεία του Πλούτωνα, θεό του Κάτω Κόσμου, που είχε πληγεί από τον Ηρακλή (Ιλδ. Ε, 401). Οι αρχαίοι απέδιδαν πλείστες θεραπευτικές δυνάμεις στις ρίζες, που τις χρησιμοποιούσαν ως αντισπασμωδικό και επουλωτικό φάρμακο.

Αναφέρει επίσης ο Γεννάδιος ότι το γένος της Παιωνίας, της τάξης των Βατραχιωδών, περιλαμβάνει περί τα 20 είδη ιθαγενή της Ευρώπης, της εύκρατου Ασίας, της Σινικής και της Βόρειας Αμερικής, με τα περισσότερα από αυτά να είναι φυτά ποώδη πολυετή, μερικά θαμνώδη, και πολλά κοσμητικά.

Ως είδη της ελληνικής χλωρίδας αναφέρει: α) Παιωνία η κρητική (P. cretica), η κοινώς Πηγουνιά, β) Παιωνία η κοραλλιόχρους (P. corallina), η του Θεοφράστου Παιονία και του Διοσκουρίδη Παιωνία άρρην, που αποκαλείται κοινώς στην Ζάκυνθο Λυγουνιά και στην Κύπρο Αλουπόχορτο, γ) Παιωνία η ρούσσειος (P. russi), η κοινώς Πηγουνιά και Πηγωνιά, και δ) Παιωνία η φαρμακευτική (P. officinalis), η του Διοσκουρίδη Παιωνία θήλεια