Χαιρετισμός του καθηγητή Θανάση Καλαφάτη στο διήμερο της «Πρωτοβουλίας για την Διάσωση της Περιοχής του Κάστρου»

Χαιρετισμός του πανεπιστημιακού καθηγητή Θανάση Καλαφάτη στο διήμερο εκδηλώσεων 3-4 Σεπτεμβρίου της Πρωτοβουλίας για την Διάσωση της περιοχής του Κάστρου.

Αγαπητοί φίλοι και φίλες,

Άξιο παιδί της μάνας γης είναι όποιος εργάζεται για την διατήρηση της οικολογικής ισορροπίας και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος. Με αυτή την φράση θα ήθελα να χαιρετήσω την εκδήλωση-συζήτηση, που οργανώνεται από την «Πρωτοβουλία για την Διάσωση της Περιοχής του Κάστρου», σήμερα στην πόλη της Λευκάδος.

Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1970, με την έναρξη της τουριστικής επέκτασης, που σημειώθηκε, και την ανέγερση των ξενοδοχείων Λευκάς και Νήρικος στην παραλία, η Λευκάδα έρχεται αντιμέτωπη με το πρόβλημα της σύγκρουσης δυο όρων που παίρνουν μια ιδιαίτερη βαρύτητα, της ανάπτυξης και του περιβάλλοντος. Στην διάρκεια των χρόνων που ακολούθησαν είδαμε την σύγκρουση αυτή να εξελίσσεται σε μια ετερόβαρη σχέση σε βάρος πάντοτε του περιβάλλοντος.

Και αυτό παρόλο που πολλοί επιστήμονες και ερευνητές Λευκάδιοι ή και φίλοι του νησιού πήραν μαχητικές θέσεις και με ανακοινώσεις σε σχετικά συνέδρια, δημοσιεύματα και σοβαρές μελέτες κατάγγελναν και καταδείκνυαν τις αυθαίρετες παρεμβάσεις και αλλοιώσεις στον οικιστικό ιστό των χωριών ιδιαίτερα στο βόρειο και δυτικό μέρος του νησιού, επιχωματώσεις και τις συνολικές καταστροφές του φυσικού τοπίου.

«Φωνή βοώντος εν τη ερήμω» οι καταγγελίες, παρεμβάσεις, κινητοποιήσεις καινοτόμες και εμπεριστατωμένες έρευνες και προτάσεις από τον Σύνδεσμο Μελέτης και Αντιμετώπισης των Λευκαδικών Προβλημάτων (ΣΜΑΛΕΠ) και την τοπική εφημερίδα «Δημοκρατική Λευκάδα».

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να σημειώσω πως θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο αυτή την στιγμή η δημοσίευση κάποιων κειμένων αυτής της περιόδου.

Το 1985 είναι μια χρονιά-στιγμή καμπής για την οικονομική ανάπτυξη της Λευκάδας. Ο Τριτογενής τομέας υποσκελίζει τον Πρωτογενή και τον Δευτερογενή στη συμμετοχή στην απασχόληση, στις επενδύσεις και στο ΑΕΠ της τοπικής οικονομίας, με ποσοστό 50% του συνόλου των τριών τομέων. Την δεκαετία του ΄90 και ιδιαίτερα την πρώτη δεκαετία του 21ου αιώνα σημειώνεται η πλήρης κυριαρχία του τριτογενούς τομέα, με μερίδιο τώρα 80% του συνόλου και με ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του ότι κατά 90% ο τομέας καλύπτεται από τις τουριστικές υπηρεσίες.

Σε αυτές τις δεκαετίες θα μπουν τα θεμέλια για την μεγάλη περιβαντολλογική καταστροφή του νησιού και αλλοίωση των τοποσήμων της πόλης.

Τότε καταστρέφεται ο ελαιώνας της πόλης και οι αλυκές του Αλεξάνδρου, απειλείτε ακόμη και η ύπαρξη του μικρού ιχθυοτροφείου (Ιβάρι) με προσχώσεις που μειώνουν κατά 20% την έκτασή του ενώ αχρηστεύετε μεγάλο μέρος στο βόρειο τμήμα του καθώς τα νερά του δεν ανανεώνονται. Τότε ξεφυτρώνουν οικοδομές και ξενοδοχεία δίπλα στο κύμα και σε βουνοκορφές που έχουν καταπατηθεί. Τελευταία ο γνωστός Ρώσσος ολιγάρχης απαλλοτριώνει το λιμανάκι του Περιγιαλού για να εξυπηρετήσει τις σχεδιάσεις του για την καταστροφή του Σκορπιού, θυσιάζοντας τα πάντα στην τουριστική κερδοφορία. Στην δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα η τουριστική ανάπτυξη στην Λευκάδα, γίνεται με όρους αποικιοκρατίας.

Στις μέρες μας με τον Νέο «Νόμο» για το Περιβάλλον προσφέρονται στα ιδιωτικά συμφέροντα δυνατότητες «νόμιμες» πια για την καταπάτηση ακόμη και περιοχών Natura και διευκολύνσεις οικοδομικών επενδύσεων. Μέσα από αυτό τον Νόμο σχεδιάζονται από το δημόσιο και από ιδιωτικούς φορείς να γίνει υπόγεια ζεύξη της Λευκάδας με την Ακαρνανία σε βάρος των περιοχών Natura.

Είμαστε λοιπόν και πάλι μαζί. Σήμερα που ο κίνδυνος της καταστροφής της ευρύτερης περιοχής του Κάστρου υψώνεται πιο απειλητικός από ποτέ, για τον ιστορικό, περιβαλλοντικό και κοινόχρηστο χαρακτήρα του. Η περιοχή του Κάστρου χαίρει αρχαιολογικής προστασίας, ανήκει σε δίκτυο «Natura» και από το 1984 έχει χαρακτηριστεί «τόπος ιδιαίτερου κάλλους». Γι’ αυτούς τους λόγους άλλωστε το 1985 απορρίφθηκε η λύση της γέφυρας για την σύνδεση Λευκάδας-Ακαρνανίας καθώς το ύψος της και όλη η κατασκευή της ήταν ασύμβατα με την απαράβατη και απόλυτα σεβαστή κατάσταση των αρμονικών αναλογιών στην περιοχή.

Έκτοτε δεν αποφευχθήκαν βέβαια παρεμβάσεις, αυθαιρεσίες και κακοτεχνίες όλες σχεδόν με χαρακτήρα λιγότερο μόνιμο και φιλόδοξο από τα σημερινά προτεινόμενα μέτρα «ανάπλασης». Τα ιδιωτικά επενδυτικά σχέδια που προωθούνται για την ιδιωτικοποίηση του εργοστασίου οινοποιίας του ΤΑΟΛ και του τουριστικού περιπτέρου είναι η απόλυτη καταστροφή της περιοχής. Η αμμουδιά είναι κομμάτι και συνέχεια της πόλης, συστατικό αναπόσπαστο στοιχείο της φυσιογνωμίας, δεν είναι η εξοχή της. Είναι το χέρι που την προστατεύει και την ολοκληρώνει. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να κωφεύουμε μπροστά στην ανάπτυξη. Λύσεις που συμβιβάζονται με το περιβάλλον και την ήπια ανάπτυξη, την χρησιμότητα και την ιστορική συνέχεια υπάρχουν.

Υπάρχουν όμως έξω από δυο αποδοχές. Η πρώτη είναι η απόρριψη του αδηφάγου ιδιωτικού κέρδους που δεν έχει ούτε μνήμη του παρελθόντος ούτε και ονειροπόληση για το μέλλον. Όμως η κοινωνία δεν τελειώνει σήμερα. Αυτοί που θα έρθουν αύριο έχουν δικαίωμα να μοιραστούν αυτή την ομορφιά και να σεβαστούν τα όρια της. Καμιά οικονομική και τουριστική ανάπτυξη δεν μπορεί να ολοκληρωθεί και να στεριώσει σε βάρος του περιβάλλοντος. Το είδαμε με τραγικές περιπτώσεις στον τόπο μας και σε τόσες χώρες. Δεν μπορεί το ιδιωτικό συμφέρον να είναι ισχυρότερο από το δημόσιο κοινόχρηστο χαρακτήρα των αγαθών.

Από την άποψη αυτή η κίνησή σας θα πρέπει να υποστηριχθεί από όλες τις επιστημονικές δυνάμεις εντός και εκτός Λευκάδος. Το ίδιο πρέπει να συμβεί για τις υπόλοιπες κινήσεις του νησιού. Πρόκειται για έναν αγώνα που μπορεί να γίνει ανάχωμα για πολλά σχέδια κερδοφόρα που θα έχουν σαν αντίτιμο όχι μόνο την καταπάτηση του περιβάλλοντος αλλά τον ίδιο τον χαρακτήρα του νησιού και των κοινωνικών σχέσεων της ίδιας της ζωής μας. Και θα είναι ιδιαίτερα χρήσιμο το πρόβλημα αυτό να γίνει πρόβλημα των νέων ανθρώπων. Είναι οι νέοι που πρέπει να ζητήσουν τον σεβασμό της δικής τους ζωής. Ο σεβασμός του περιβάλλοντος είναι ο πιο σταθερός, μακρόχρονος και κερδοφόρος δρόμος μιας σφαιρικής προόδου.

Πρόκειται για έναν κρίσιμο αγώνα που θα ανοίξει αργά η γρήγορα τη συζήτηση γύρω από την ανάπτυξη και το περιβάλλον για το σύνολο της Λευκάδας και τους βιότοπους στην ευρύτερη περιοχή. Ο αγώνας δεν πρέπει να αδυνατίζει από τους διαγκωνισμούς μεταξύ των τοπικών κινήσεων. Ο αγώνας για να είναι αποτελεσματικός χρειάζεται την συνένωση όλων των μαχητών σε έναν ενιαίο φορέα ή σε ένα χαλαρό δίκτυο συνεργασίας.

Τέλος μεγάλες και ιστορικές είναι οι ευθύνες που επωμίζονται για το μέλλον της Λευκάδος το ΤΑΟΛ, το Λιμενικό Ταμείο, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι Τοπικοί Πολιτικοί Φορείς.

Σας ευχαριστώ